Eυρωκοινοβούλιο και Προέδρος νέας εποχής

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Σε μια νέα πολιτική φάση εισήλθε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετά την εκλογή του Ιταλού κεντροδεξιού Αντόνιο Ταγιάνι στην Προεδρία του Ημικυκλίου. Η επιλογή του, θεσμικά, σημαίνει τη λήξη της δικομματικής συναίνεσης Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και Ευρωπαίων Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο, σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων αλλά και πολώσεων στην ΕΕ. Το δε πολιτικό πρόσωπο Ταγιάνι απεικονίζει πολλές από τις πτυχές του μπερλουσκονισμού, του οποίου υπήρξε συνοδοιπόρος από τη αρχή.

Από τη δημιουργία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης των κοινοτικών οργάνων στη δεκαετία του 50΄,  την εκλογή του μεταγενέστερου Ευρωκοινοβουλίου απευθείας από τους πολίτες το 1979 και έως σήμερα, η προεδρία του σώματος ήταν το αποτέλεσμα της συνεννόησης και εναλλαγής των πολιτικών οικογενειών της ευρωπαϊκής δεξιάς και σοσιαλδημοκρατίας, με περιορισμένες συμβολές, επίσης, των φιλελεύθερων σχηματισμών. Μόνον μετά τις ευρωεκλογές του 1999 και ύστερα από την απώλεια για 1η φορά της πρώτης θέσης από τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές (S & D), το πλειοψηφούν Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αποφάσισε να σπάσει αυτή τη συμμαχία και να συνεργαστεί για μια πενταετία με τους φιλελεύθερους, μοιράζοντας τις δύο προεδρικές περιόδους στην Γαλλίδα κεντροδεξιά Κατρίν Λαφοντέν και τον Ιρλανδό κεντρώο Πατ Κοξ.  Ομως, από το 2004 και μετά η παλιά καλή δικομματική συνεργασία επανήλθε και διατηρήθηκε έως την έναρξη των διεργασιών  για την στελέχωση του προεδρείου του Ευρωκοινοβουλίου ως προς το δεύτερο μισό της περιόδου 2014-2019.

Η διάρρηξη της δικομματικής συνεργασίας στο Ευρωκοινοβούλιο

Η εν λόγω συνεννόηση εξέλιπε ήδη καιρό πριν την διενέργεια των σχετικών ψηφοφοριών για δύο βασικούς λόγους:

Ο πρώτος έχει να κάνει με τον απελθόντα Μάρτιν Σούλτς, ο οποίος είναι ο μόνος Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου που είχε δύο θητείες, συνεχόμενες, στο αξίωμα. Με βάση την εναλλαγή στη θέση αυτή των δύο μεγάλων κομμάτων, ο Γερμανός πολιτικός έπρεπε να είχε αντικατασταθεί από κάποιον εκπρόσωπο του ΕΛΚ ήδη μετά τις ευρωεκλογές του 2014, αφού κατείχε τη θέση του Προέδρου στη δεύτερη περίοδο της πενταετίας 2012-2014. Ωστόσο, το Ιούλιο του 2014, ο Μάρτιν Σούλτς έπεισε τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές και εκείνοι με τη σειρά τους το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα πως η προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου έπρεπε να μείνει για ακόμη μια θητεία στο S & D -και κατά συνέπεια στον ίδιο- λόγω της κατοχής των άλλων δύο μεγάλων αξιωμάτων της ΕΕ, δηλαδή της Προεδρίας της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από κεντροδεξιούς πολιτικούς, που είναι ο Ζαν Κλοντ Γιουγκέρ και ο Ντόναλντ Τουσκ. Τελικά, κυρίως υπό την πίεση και τους υπολογισμούς των κυβερνήσεων των κρατών μελών, το ΕΛΚ αποδέχθηκε, χωρίς ενθουσιασμό, να μην γίνει, για πρώτη φορά η εναλλαγή. Ωστόσο, δεν ήταν διατεθειμένο να δεχθεί να επαναληφθεί  κάτι τέτοιο, και μάλιστα πάλι με το ίδιο πρόσωπο, καθώς ο Σούλτς μέχρι πρότινος δεν απέκλειε και μια τρίτη εκ μέρους του διεκδίκηση της προεδρίας!

Κι αν αυτό ξεκαθαρίστηκε τις τελευταίες εβδομάδες, εκείνο που δεν κόλλησε ήταν το ρήγμα που είχε αρχίσει να ανοίγει μεταξύ ΕΛΚ και S & D. Πολλώ δεν μάλλον που οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, ολοένα και πιο εξασθενημένοι εκλογικά και πολιτικά, άρχισαν να αναζητούν την ενίσχυσή τους στην αποστασιοποίηση από την κεντροδεξιά σε ευρωπαϊκό (αλλά και εθνικό επίπεδο) και στη διερεύνηση συνεργασιών εξ αριστερών τους (Πράσινοι και Ευρωπαϊκή Αριστερά), καθώς και στο χώρο του κέντρου. Εξ ού και η ξεχωριστή υποψηφιότητα του επικεφαλής της ευρωομάδας τους Τζιάνι Πιτέλα, που στόχευε να συγκεντρώσει στους τελικούς γύρους την υποστήριξη των Πράσινων, της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, αλλά και των Φιλελεύθερων.

Ως προς τους τελευταίους, υπήρξε για μερικές ημέρες η περίπτωση υποψηφιότητας του επικεφαλής τους Γκι Φέρχοφσταντ.  Ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου θεώρησε πως θα μπορούσε να αποτελέσει αυτός μια εναλλακτική περίπτωση έναντι του δικομματισμού ΕΛΚ-S &D, ειδικά αν τελεσφορούσε η ένταξη στην ομάδα του των 15 Ιταλών ευρωβουλευτών του Κόμματος των Πέντε Αστέρων, την οποία διαπραγματεύτηκε ο Φέρχοσταντ με τον Mπέπε Γκρίλο! Τελικά τον «περίεργο» αυτό γάμο απέρριψε η πλειοψηφία των φιλελεύθερων ευρωβουλευτών, αλλά και των ίδιων των μελών της ευρωομάδας των Πέντε Αστέρων, με αποτέλεσμα ο Φέρχοφσταντ να αποσύρει την υποψηφιότητά του και να δηλώσει υποστήριξη στον Ταγιάνι. Η ψήφιση του ιταλού υποψήφιου του ΕΛΚ από τα τους περισσότερους φιλελεύθερους ευρωβουλευτές ήταν απαραίτητη για την εκλογή του. Ωστόσο, δεν θα έφτανε αν δεν υποστηριζόταν και από την πλειοψηφία των ευρωσκεπτικιστών της ομάδας “Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές” (ECR). Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα μέλη αυτής της ευρωομάδας προέρχονται από το Συντηρητικό Κόμμα της Βρετανίας. Κατά συνέπεια ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει υποστηριχθεί από τους ευρωβουλευτές μιας χώρας που πρόκειται να αποχωρήσει από την ΕΕ και μιας πολιτικής δύναμης που συνέβαλε σ’ αυτό…

Η προϊστορία του νέου Προέδρου και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι

Ο νέος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει επομένως να συνδυάσει, μεταξύ άλλων, την ταυτόχρονη συνεργασία με τους «φιλο-ομοσπονδιακούς» Φιλελεύθερους και τους «σχεδόν αντιευρωπαϊστές» του ECR. Όμως αυτή δεν είναι και η μόνη αντίφαση του Αντόνιο Ταγιάνι, μια και η στάση του πολιτικού χώρου από τον οποίο προέρχεται, της μπερλουσκονικής δεξιάς, είναι πλέον επαμφοτερίζουσα ως προς την ΕΕ και το ευρώ.

Ο ίδιος, πάντως, έχει επιδείξει ικανότητες εξεύρεσης λύσεων και υποστηρίξεων. Το έκανε ανατρέποντας τα προγνωστικά και επικρατώντας στις εσωκομματικές εκλογές, που προηγήθηκαν στο ΕΛΚ, του γάλλου Αλάν Λαμασίρ, ο οποίος υποστηριζόταν από τον επικεφαλής του, Γερμανό Μάμφρεντ Βέμπερ. Έχει, επίσης, μακρά εμπειρία στο χειρισμό των ευρωπαϊκών θεσμών, καθώς μεταξύ 1994-2008 και ξανά 2014-2017 υπήρξε μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και από 2008-2014 Επίτροπος εκ μέρους της Ιταλίας.

Η προσωπική ιστορία του Αντόνιο Ταγιάνι διαθέτει κι αυτή ενδιαφέρον

Σπούδασε νομικά, σε νεαρή ηλικία υποστήριξε ένα μικρό κόμμα που ήταν υπέρ της επιστροφής της μοναρχίας στην Ιταλία (!), μετά τη στρατιωτική θητεία του στην ιταλική πολεμική αεροπορία παρέμεινε μερικά χρόνια αξιωματικός σε ραντάρ, για να καταλήξει δημοσιογράφος σε διάφορα έντυπα, με σημαντικότερη περίπτωση την εφημερίδα Il Giornale. Ήταν το πρώτο έντυπο που αγόρασε ο Σύλβιο Μπερλουσκόνι, εισερχόμενος στο χώρο των ιταλικών ΜΜΕ, στα τέλη του ’70.  Εκεί γνωρίζει ο Ταγιάνι τον Ιταλό μεγιστάνα και τον οποίο ακολουθεί στο εξής στα επιχειρηματικά αλλά και τα πολιτικά του βήματα, αποτελώντας ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της Forza Italia, το 1994. Με το κόμμα αυτό εκλέγεται στο Ευρωκοινοβούλιο την ίδια χρονιά και είναι οι κυβερνήσεις Μπερλουσκόνι που τον  τοποθετούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2008 για μια σύντομη θητεία, αντικαθιστώντας τον Φράνκο Φρατίνι -που γίνεται υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας- και το 2009 για μια πλήρη 5ετία ως Επίτροπος Βιομηχανίας και Επιχειρήσεων.

Και στις δύο θέσεις δεν μένει απαρατήρητος. Στην πρώτη το όνομά του γίνεται συνώνυμο της κοινοτικής νομοθεσίας που υποχρεώνει τις αεροπορικές εταιρίες να αποζημιώνουν τους επιβάτες όταν υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις και ματαιώσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνες. Στο δεύτερο πόστο εκπονεί ένα φιλόδοξο σχέδιο για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και ειδικά της χαλυβουργίας, που μνημονεύεται, αν και κατά πολύ μένει στα χαρτιά.

Επίσης, είναι θαυμαστής της αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, τον οποίο θεωρεί βάση του ευρωπαϊκού.

Μένει να φανεί αν θα μπορέσει να γίνει πρόεδρος των συνθέσεων στο Ευρωκοινοβούλιο και της συμπληρωματικότητάς του προς τους άλλους ευρωπαϊκούς θεσμούς, σε μια εποχή που οι πολιτικές και κομματικές πολώσεις φαίνεται να ανεβαίνουν στο Ημικύκλιο και κατά την οποία η ευρωπαϊκή ιδέα υποχωρεί  σημαντικά σε χώρες και κοινωνικές ομάδες.