Γιατί η Οκλαχόμα έγινε ξαφνικά “σεισμόπληκτη” – οι εξορύξεις, οι εταιρίες ενέργειας και η αγωγή

Στις 13 Φεβρουαρίου, ένας σεισμός 5,1 ρίχτερ κούνησε τη νοτιοδυτική Οκλαχόμα και έγινε αισθητός σε επτά ακόμη πολιτείες. Ήταν ο τρίτος ισχυρότερος που έχει καταγραφεί ποτέ στην πολιτεία. Μέχρι το 2009, ο αριθμός των σεισμών άνω των τριών ρίχτερ ήταν κατά μέσο όρο λιγότεροι από δύο τον χρόνο. Το 2014, είχαν φτάσει τους 585, και το 2015 ξεπέρασαν τους 800. Πριν από λίγες μέρες, δύο οργανώσεις μήνυσαν τρεις εταιρίες ενέργειας, συνδέοντας τους σεισμούς με τις πρακτικές διαχείρισης υδάτινων λυμάτων από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Και προειδοποιώντας με την αγωγή τους για το τι μπορεί να συμβεί αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα.

Η αγωγή κατά των εταιριών

Η αγωγή είναι “μια πράξη των κατοίκων της Οκλαχόμα σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν την περιουσία, τις κοινότητες και τις ζωές τους”. Την κατέθεσαν η περιβαλλοντική οργάνωση Sierra Club και ο μη-κερδοσκοπικός οργανισμός Public Justice. Στόχος τους, οι εταιρίες ενέργειας Chesapeake, Devon, New Dominion. Κατηγορούνται ότι “βάζουν τους ανθρώπους και το περιβάλλον στην Οκλαχόμα και το Κάνσας σε σοβαρό και άμεσο κίνδυνο από μεγάλους σεισμούς που προκαλούνται από τις πρακτικές διάθεσης λυμάτων των κατηγορούμενων”. Η οργάνωση ζητά να απαιτηθεί με δικαστική εντολή από τις εταιρίες να μειώσουν την ποσότητα των υδάτινων λυμάτων που εγχύουν στο υπέδαφος, κυρίως στην περιοχή Αρμπάκλ, όπου έχουν επίκεντρο πολλοί από τους σεισμούς της Οκλαχόμα.

Ο εκτελεστικός διευθυντής της Public Justice Πολ Μπλαντ που συνυπογράφει την αγωγή, λέει: “η Οκλαχόμα ίσως βρίσκεται στο κατώφλι του να ζήσει έναν ισχυρό και πιθανά καταστροφικό σεισμό. Όλες οι ενδείξεις «δείχνουν» ανησυχητική σεισμική δραστηριότητα σε, και γύρω από δραστηριότητες υδραυλική γεώτρησης, και η δραστηριότητα αυτή γίνεται πιο συχνή και πιο σοβαρή”.

“Η σεισμική δραστηριότητα του περασμένου Σαββατοκύριακου γίνεται πολύ γρήγορα η νέα κανονικότητα στην Οκλαχόμα. Αν η βιομηχανία υδραυλικής γεώτρησης δεν αλλάξει τις πρακτικές της, ο επόμενος σεισμός θα μπορούσε να είναι καταστροφικός”, είπε ο δικηγόρος του Sierra Club Ρόμπιν Γκρίνγουολντ. Οι δικηγόροι των δύο εταιριών δε μπόρεσαν να εντοπιστούν για να σχολιάσουν, ενώ αρνήθηκε να σχολιάσει ο συνήγορος της New Dominion, σύμφωνα με το Tulsa World.

[blocktext align=”right”]Η Οκλαχόμα έχει γίνει μια από τις πιο επιρρεπείς σε σεισμούς περιοχές του κόσμου, με τον αριθμό των σεισμών 3 βαθμών και άνω, να εκτοξεύεται από μερικές δεκάδες το 2012 σε πάνω από 800 το 2015 – Guardian, Ιανουάριος 2016[/blocktext]”Ανησυχητική σεισμική δραστηριότητα”

Ο μεγαλύτερος σεισμός στην Οκλαχόμα είναι 5,6 βαθμών, και έγινε έξω από την περιοχή Πράγα τον Νοέμβριο του 2011. Ο δεύτερος μεγαλύτερος είναι 5,5 βαθμών, και σημειώθηκε το 1952. Πριν από τη 13^η Φεβρουαρίου, αυτοί ήταν οι μόνοι σεισμοί στην ιστορία της πόλης που είχαν ξεπεράσει τα 5 ρίχτερ.

Οι σεισμοί, όμως, δεν ήταν οι μόνοι που αυξάνονταν τα τελευταία χρόνια στην πολιτεία. Υπάρχει και ένας άλλος αριθμός.

81% αύξηση σε έξι χρόνια, του όγκου των υδάτινων λυμάτων που προέρχονται από δραστηριότητες εξόρυξης πετρελαίου και αερίου κάτω από το έδαφος της Οκλαχόμα. Οι δύο αυξήσεις -σεισμών και λυμάτων- συνέπεσαν χρονικά. Οπότε, γεννήθηκαν οι πρώτες υποψίες.

Ο σεισμός των 5,6 ρίχτερ του 2011, δεν πέρασε απαρατήρητος από τους ερευνητές στο Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο. Ούτε η δόνηση των 5 ρίχτερ, η οποία είχε γίνει μία μόλις μέρα πριν από τον κύριο σεισμό, σε κοντινή περιοχή, κοντά σε ενεργό φρεάτιο απόθεσης υδάτινων λυμάτων. Οι επιστήμονες ήταν προσεκτικοί.  “Απλώς επειδή δύο σεισμοί συμβαίνουν κοντά χρονικά και χωρικά, δε σημαίνει ότι απαραίτητα συνδέονται”, έλεγε την άνοιξη του 2014 μία από τους συντάκτες της μελέτης, η σεισμολόγος Ελίζαμπεθ Κόχραν. Όμως, “θέλαμε να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα και να καθορίσουμε αν η αλλαγή δυναμικότητας από τον πρώτο σεισμό προκάλεσε πραγματικά το ρήγμα του κύριου σεισμού”.

Οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν ποια ήταν -εφόσον υπήρχε- η σύνδεση μεταξύ των γεγονότων. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2013 στη Journal of Geophysical Research. “Όταν έχεις έναν σεισμό, η δυναμικότητα ανεβαίνει σε κάποιες περιοχές και κατεβαίνει σε άλλες. Βεβαιωθήκαμε ότι ο κύριος σεισμός (της 6ης Νοεμβρίου) έγινε σε μια περιοχή που είχε αύξηση της δυναμικότητας”, λέει η Κόχραν. Η μελέτη, έγραφε δύο χρόνια πριν το Live Science, υπονοούσε ότι ακόμη και μικροί σεισμοί του 1 ή 2 Ρίχτερ μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικούς σεισμούς. “Ακόμη κι αν η έγχυση υδάτινων λυμάτων άμεσα επηρεάζει μόνο ένα μικρού κινδύνου ρήγμα, αυτά τα μικρότερα γεγονότα θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ένα γεγονός σε ένα μεγαλύτερο ρήγμα σε κοντινή απόσταση”.

Τα στοιχεία, λοιπόν, υπήρχαν από το 2013. Αλλά γιατί δεν υπήρξαν μέτρα;

Η βιομηχανία, το πανεπιστήμιο, ο εκφοβισμός

[blocktext align=”right”]Επιστήμονες, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κάτοικοι “δείχνουν”τη βιομηχανία πετρελαίου και αερίου – Think Progress, 17 Φεβρουαρίου[/blocktext]Το Public Accountability Inititiative είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ερευνά τη δράση επιχειρήσεων και κυβερνήσεων. Σε δημοσίευμά του αναφέρει ότι τον Μάιο του 2015  ήρθε στο φως ένα πρωτοφανές γεγονός ακαδημαϊκού εκφοβισμού, που αφορά τη βιομηχανία πετρελαίου και αερίου, και έναν ερευνητή ο οποίος ασχολείται με την υδραυλική γεώτρηση.

Το πρακτορείο Bloomberg ήταν αυτό που απέκτησε πρόσβαση στην αλληλογραφία. Όπως αναφέρει, ο μεγαλοεπιχειρηματίας του ενεργειακού κλάδου Χάρολντ Χαμ παρακίνησε τη διοίκηση του πανεπιστημίου της Οκλαχόμα να απολύσει επιστήμονες που ερευνούσαν τον ρόλο της υδραυλικής γεώτρησης στον πρόσφατο “καταιγισμό” σεισμών στην Οκλαχόμα.

Κάπου εδώ, τα πράγματα -και κυρίως οι ρόλοι- αρχίζουν να μπλέκονται. Ο δισεκατομμυριούχος Χαμ είναι ταυτόχρονα και μεγάλος δωρητής στο πανεπιστήμιο όπου έχει έδρα και το Γεωλογικό Ερευνητικό Κέντρο της Οκλαχόμα. Στο email που ζήτησε και έλαβε το Bloomberg από το πανεπιστήμιο μέσω δημόσιου αιτήματος -όπως προβλέπει ο αμερικανικός νόμος- αναφέρεται ότι ο Χαμ ήταν ωμός στην προσέγγισή του κατά την 90λεπτη συνάντησή του με τον πρύτανη του οποίου το τμήμα περιλαμβάνει και το γεωλογικό ινστιτούτο. Ο δισεκατομμυριούχος, με επιστολή του προς το πανεπιστήμιο, εκδήλωσε, μάλιστα, και το ενδιαφέρον του να συμμετάσχει στην επιτροπή που θα έψαχνε για νέο διευθυντή στο γεωλογικό ινστιτούτο.

[blocktext align=”left”]”Ο κ. Χαμ είναι τόσο αναστατωμένος από κάποιες αναφορές για τους σεισμούς ώστε θα ήθελε να δει συγκεκριμένα μέλη του προσωπικού του Ινστιτούτου να απολύονται” – από το email του πρύτανη το 2014[/blocktext]Σαν να μην ήταν “περίπλοκη” η κατάσταση μέχρι εδώ, υπάρχει και συνέχεια. Διότι ο πρόεδρος του πανεπιστημίου Ντέιβιντ Μπόρεν, πρώην γερουσιαστής, είναι μέλος και στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας του Χαμ, Continental Resources.

Μάλλον για αυτό, το Bloomberg έγραφε χαρακτηριστικά, “στην Οκλαχόμα, όπου ο αριθμός των σεισμών μεγέθους άνω των 3 ρίχτερ αυξήθηκε από το 1,6 τον χρόνο πριν το 2009, στους 585 το 2014, οι ερευνητές στο Γεωλογικό Ινστιτούτο της Πολιτείας έχουν κινηθεί βραδύτερα από πολλούς άλλους προκειμένου να κάνουν μια σύνδεση ανάμεσα στη βιομηχανία και τους σεισμούς.

Για παράδειγμα, από τις αρχές του 2013, η επιστημονική εφημερίδα Geology δημοσίευσε έρευνα που συνέδεε τον μεγαλύτερο καταγραμμένο σεισμό της Οκλαχόμα, τα 5,6 ρίχτερ του 2011, με την έγχυση υδάτινων λυμάτων από την παραγωγή πετρελαίου και αερίου. Την ίδια περίοδο, το Γεωλογικό Ινστιτούτο της Οκλαχόμα σε δική του ανακοίνωση περιέγραφε τον σεισμό ως «αποτέλεσμα φυσικών αιτίων»”.

Τελικά, και με τον θόρυβο να γιγαντώνεται, τον Οκτώβριο του 2013 το Γεωλογικό Ινστιτούτο της Οκλαχόμα συνυπέγραψε ανακοίνωση με το αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, στην οποία δήλωνε ότι αξιολογούνται οι πιθανότητες σύνδεσης των δύο γεγονότων. Προτού περάσει ένας μήνας, ο κορυφαίος σεισμολόγος του ινστιτούτου Όστιν Χόλαντ καλούνταν σε συνάντηση με τον Χαμ και τον Μπόρεν. “Κάπως εκφοβιστική”, τη χαρακτήριζε αμέσως μετά ο σεισμολόγος.

Έρευνα, με δημόσιο χρήμα

Μετά την αύξηση των σεισμών, οι αρχές σύστησαν να μειωθεί ο όγκος των λυμάτων ή να κλείσουν κάποια από τα φρεάτια απόθεσης λυμάτων.

[blocktext align=”right”]Το “νέο φαινόμενο” στην Οκλαχόμα: τεχνητοί σεισμοί – New Yorker, Απρίλιος 2015[/blocktext]Η κυβερνήτης Μέρι Φέιλιν ενέκρινε τον περασμένο μήνα την αποδέσμευση 1,4 εκατομμυρίου δολαρίων από κονδύλια έκτακτης ανάγκης της πολιτείας για τις υπηρεσίες της πολιτείας οι οποίες εργάζονται για το ζήτημα.

Οι εταιρίες πετρελαίου και αερίου στην Οκλαχόμα όπου η βιομηχανία αυτή έχει μεγάλη οικονομική και πολιτική, έχουν αντισταθεί στο να προχωρήσουν σε μειώσεις. Η επιτροπή, πάντως, της πολιτείας που επιβλέπει τις βιομηχανίες πετρελαίου και αερίου είπε ότι έχει ολοκληρώσει σχέδιο για τη μείωση στην απόθεση υδάτινων λυμάτων.

Την Τρίτη, στο πανεπιστήμιο της κεντρικής Οκλαχόμα οργανώνεται φόρουμ για τους σεισμούς,  με την παρουσία και της ακτιβίστριας Έριν Μπρόκοβιτς. Θα συζητηθούν οι πρόσφατοι σεισμοί, η σύνδεση με τα φρέατια απόθεσης, αλλά και το πώς αυτά θα μπορούσαν να επηρεάσουν το νερό της πολιτείας.

Ειδικοί προειδοποιούν ότι είναι μόνο θέμα χρόνου να συμβεί “πιθανά ιστορικού μεγέθους” σεισμός.  Και ο δικηγόρος της οργάνωσης Public Justice Ρίτσαρντ Γουέμπστερ, λέει στο ThinkProgress, “μέχρι τώρα υπήρξαμε τυχεροί. Είναι καιρός να φανούμε και έξυπνοι”.

πηγές: Tulsa World, Live Science, Washington Post, Public Accountability Initiative, Bloomberg, Guardian, The City Sentinel, Think Progress, New Yorker

φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ