Το 1945, μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου, οι τότε Σύμμαχοι έβαλαν στο ντουλάπι της ιστορίας ένα βιβλίο ταυτισμένο με το ναζιστικό καθεστώς, μεταφέροντας τα δικαιώματα για την έκδοσή του στη Βαυαρία. Επί 70 χρόνια, κανένα πιεστήριο στη Γερμανία δεν το ξανατύπωσε. Σε λίγες μέρες, τα πνευματικά δικαιώματα της Βαυαρίας για το βιβλίο, παύουν να ισχύουν. Και το βιβλίο κυκλοφορεί ξανά. Ως κριτική έκδοση αυτή τη φορά. Πώς διαχειρίζεται, όμως, το ζήτημα η Γερμανία;
Παλιά αντίτυπα του βιβλίου κρατούνται σε “ασφαλή χώρο”, μια λογοτεχνική “ζώνη κινδύνου” στις σκοτεινές εσοχές της τεράστιας Κρατικής Βιβλιοθήκης της Βαυαρίας, έγραφε πριν από έναν χρόνο η αμερικανική εφημερίδα Washington Post. Μια ομάδα ειδικών εξετάζει κάθε αίτημα να δει κάποιος ένα. Το βιβλίο διαβάζεται σε ένα ειδικό περιορισμένο δωμάτιο ανάγνωσης. Μέχρι σήμερα.
Andreas Wirsching, διευθυντής του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου[/blocktext]Τις πρώτες μέρες του 2016, στα ράφια των γερμανικών βιβλιοπωλείων θα εμφανιστούν περίπου 4.000 αντίτυπα της νέας έκδοσης. Θα αποτελείται από 2.000 σελίδες -το αρχικό κείμενο είχε 780- γεμάτες κριτικά σχόλια. Το κάθε αντίτυπο θα κοστίζει 59 ευρώ, και δε θα διατίθεται από το διαδίκτυο.
Πίσω από το εγχείρημα, βρίσκεται το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου. Στην ανακοίνωσή του λέει: “Δεν υπάρχει άλλο βιβλίο που να περιτριγυρίζεται από τόσους μύθους, να προκαλεί τόσο αποτροπιασμό και φόβο, περιέργεια και εικοτολογία, συνοδευόμενα από μια αύρα μυστικοπάθειας και απαγόρευσης -ένα ταμπού που μπορεί να αποδειχτεί εμπορικά προσοδοφόρο για κάποιους”. Ο μοναδικός σκοπός πίσω από την επανέκδοση του Mein Kampf είναι να βάλει τέλος στο “να κυκλοφορούν η προπαγάνδα του Χίτλερ, τα ψέματά του, οι μισές αλήθειες του και το παραλήρημα μίσους του”.
Η νέα έκδοση παρουσιάστηκε πρόσφατα στους δημοσιογράφους. Ζήτησαν από τους επικεφαλής της ακαδημαϊκής ομάδας ένα παράδειγμα σχολίου. Εκείνοι ανέφεραν μια φράση του Χίτλερ από τον πρώτο τόμο που κυκλοφόρησε το 1925, και έλεγε, “ο Τύπος κυριαρχείται από εβραίους”.
Οι ιστορικοί λένε ότι, ενώ “είναι αλήθεια πως οι εβραίοι υπερ-εκπροσωπούνταν στον Τύπο πριν από το 1914”, δεν είναι αλήθεια ότι είχαν κοινές πολιτικές απόψεις. Υπήρχαν εβραίοι δημοσιογράφοι με εθνικιστικές απόψεις, κάτι που υποβαθμίζει τη θεωρία μιας “μπολσεβίκικης συνωμοσίας”, σύμφωνα με την ομάδα των ακαδημαϊκών. 3.500 ανάλογες σημειώσεις και σχόλια υπάρχουν στη νέα κριτική έκδοση.
Το βιβλίο
Την εποχή των Ναζί, περισσότερα από 12 εκατομμύρια αντίτυπα του “Mein Kampf” ήταν στην κυκλοφορία. Στο Τρίτο Ράιχ, κάποιες γερμανικές πόλεις έδιναν αντίτυπα σε νιόπαντρους ως γαμήλιο δώρο. Γράφτηκε από τον Χίτλερ σε μια φυλακή της Βαυαρίας, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα των Ναζί στο Μόναχο τον Νοέμβριο του 1923. Αρχικά εκδόθηκε σε δύο τόμους, το 1925 και το 1926. Ταυτίστηκε με τη ναζιστική ιδεολογία, και θεωρήθηκε ότι “έχτισε” το υπόβαθρο για το Ολοκαύτωμα.
Σε αντίθεση με τη γενική αίσθηση, το βιβλίο δεν απαγορεύτηκε ποτέ στη μεταπολεμική Γερμανία. Αυτό που απαγορεύτηκε ήταν η επανέκδοσή του. Πριν από το 1945 υπήρχαν 12,4 εκατομμύρια αντίτυπα. Εκατοντάδες χιλιάδες εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμα. Παλιά αντίτυπα πωλούνται σε παλαιοπωλεία. Όσοι θέλουν, μπορούν να το βρουν σε υπαίθριες αγορές ή μέσω διαδικτύου. Σε γερμανικά σχολεία αποσπάσματά του διαβάζονται και συζητιούνται στα μαθήματα ιστορίας. Η πρόσβαση του κοινού, όμως, στο βιβλίο είναι γενικά περιορισμένη, και υπό αυστηρούς όρους.
“Ο Αγών μου“, έγραφε πρόσφατα η Daily Telegraph, θέλει “πραγματικό αγώνα” για να διαβαστεί. Ο γερμανός ιστορικός Φέλιξ Κέλερχοφ το χαρακτηρίζει “τρομακτικά κακογραμμένο -απάνθισμα κακής γραμματικής και φτωχών προτάσεων”.
“Να σπάσει το ταμπού”
Ο διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Εκπαίδευσης της κυβέρνησης Τόμας Κρούγκερ καλωσόρισε την κριτική έκδοση, λέγοντας στον Τύπο ότι είναι σημαντικό να σπάσει “το ταμπού του Mein Kampf “. Τα πράγματα που δεν είναι εύκολα διαθέσιμα”, είπε, γεννούν “την επιθυμία να αποκτήσει κανείς αυτό που είναι προφανώς απαγορευμένο”.
Ο Μάγκνους Μπρέχτεν, από το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου, λέει, “κατανοώ ότι κάποιοι νιώθουν αμέσως άβολα όταν ένα βιβλίο που έπαιξε έναν τόσο δραματικό ρόλο διατίθεται ξανά στο κοινό. Από την άλλη, πιστεύω ότι είναι, επίσης, ένας χρήσιμος τρόπος να επικοινωνούμε την ιστορική εκπαίδευση και να «φωτίζουμε» γεγονότα-, μια έκδοση με τα κατάλληλα σχόλια, ακριβώς για να εμποδίσει τέτοια τραυματικά γεγονότα από το να ξανασυμβούν“.
Ο Κρίστιαν Χάρτμαν, ιστορικός από το ίδιο ινστιτούτο έχει πει στη γερμανική εφημερίδα “Suddeutsche Zeitung” ότι το ύφος του βιβλίου του Χίτλερ είναι τόσο κακό ώστε “κανείς από όσους το διαβάσουν σήμερα δεν πρόκειται να γίνει Ναζί απλώς διαβάζοντάς το”.
Ο Ματίας Κέσλερ, γερμανός συγγραφέας και δημιουργός φιλμ, λέει ότι είναι κάτι που πρέπει να γίνει. “Το δηλητήριο είναι δηλητήριο. Αλλά μπορεί κανείς να το βγάλει έξω. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι άνθρωποι τι υπάρχει στο βιβλίο”.
“Είναι το Κουτί της Πανδώρας”
Σε ένα ντοκιμαντέρ που πρόβαλε πριν από δύο εβδομάδες η γερμανική τηλεόραση DW, ένας νέος άντρας, πρώην μέλος της ακροδεξιάς σκηνής της Γερμανίας, έλεγε στην κάμερα ότι πολύς κόσμος “δεν είναι ώριμος για ένα τέτοιο εγχείρημα”. Ένας άλλος νέος, που είχε, επίσης, σχέσεις στο παρελθόν με την ακροδεξιά, πίστευε το αντίθετο.
“Το βιβλίο είναι πολύ επικίνδυνο για το γενικό κοινό”, λέει ο ιστορικός της βιβλιοθήκης της Βαυαρίας Φλόριαν Σεπ.
“Είμαι απολύτως ενάντια στην έκδοση του βιβλίου, ακόμη και με σχόλια. Μπορείς να σχολιάσεις τον διάβολο; Μπορείς να σχολιάσεις κάποιον σαν τον Χίτλερ; Αυτό το βιβλίο είναι έξω από την ανθρώπινη λογική”, συμπληρώνει ο Λέβι Σάλομον, εκπρόσωπος του Εβραϊκού Φόρουμ υπέρ της Δημοκρατίας και κατά του αντι-σημιτισμού.
Η Σάρλοτ Κνόμπλοχ, επικεφαλής της εβραϊκής κοινότητας του Μονάχου, αρχικά δεν είχε αντιταχθεί στο σχέδιο μιας κριτικής έκδοσης. Άλλαξε γνώμη, αφότου μίλησε με κάποιους από τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος. “Το βιβλίο είναι το κουτί της Πανδώρας, που, αν ανοίξει ξανά, δε μπορεί να κλείσει”.
“Ναι” από την κυριότερη εβραϊκή οργάνωση
Το Κεντρικό Συμβούλιο των Εβραίων στη Γερμανία βλέπει με συγκατάβαση τη νέα κριτική έκδοση. Ο Ζόζεφ Σούστερ, επικεφαλής της οργάνωσης, είπε πρόσφατα ότι η έκδοση θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύτιμη. “Η γνώση του Mein Kampf εξακολουθεί να είναι σημαντική για να εξηγήσει τον Εθνικοσοσιαλισμό και το Ολοκαύτωμα. Για τον λόγο αυτό δεν είμαστε αντίθετοι στο να βρεθεί στη διάθεση της έρευνας και της εκπαίδευσης μια κριτική έκδοση, στην οποία αντιπαρατίθενται οι ρατσιστικές θεωρίες του Χίτλερ με επιστημονικά ευρήματα”. Προσθέτοντας, πάντως, στην εφημερίδα Handelsblatt πως οι αρχές θα έπρεπε να εμποδίσουν την κυκλοφορία μη σχολιασμένων αντίτυπων του βιβλίου.
Ο Νταν Μίχμαν, επικεφαλής του Διεθνούς Ινστιτούτου για την Έρευνα του Ολοκαυτώματος στο Yad Vashem της Ιερουσαλήμ, καλωσόρισε την έκδοση. “Σε αυτή την εποχή της διαστρέβλωσης και της άρνησης του Ολοκαυτώματος, είναι σημαντικό να έχει το ευρύ κοινό τη γνώση που μέχρι τώρα είχαν μόνο ερευνητές και ιστορικοί”.
…Και μια θεατρική παράσταση για το βιβλίο
Μέσα σε αυτή την πολιτική συζήτηση, η θεατρική κολεκτίβα “Rimini Protokoll” αποφάσισε να ανεβάσει μια παράσταση για να απομυθοποιήσει το αμφιλεγόμενο βιβλίο.
Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στις 3 Σεπτεμβρίου στο Καλλιτεχνικό Φεστιβάλ της Βαϊμάρης. Οι ηθοποιοί δεν είναι επαγγελματίες, αλλά καθημερινοί άνθρωποι.
“Το Mein Kampf είναι δηλητήριο, δοξάζει το μίσος και τη βία, αλλά είμαι εναντίον της λογοκρισίας”, λέει ο Αλόν Κράους, ένας ισραηλινός δικηγόρος, μέλος της κολεκτίβας.
Ο Βόλκαν, γερμανός-τουρκικής καταγωγής ράπερ και μέλος της κολεκτίβας, πιστεύει ότι ‘δε γίνεσαι ναζί μόνο με το να διαβάσεις το βιβλίο”. Και τονίζει ότι είναι σημαντικό να γίνουν γνωστές οι ομοιότητες της γλώσσας που χρησιμοποιείται στο Mein Kampf και στις σημερινές πορείες νεοναζί κατά των προσφύγων. Το “Liar Press-Ψεύτης Τύπος” είναι μία από αυτές τις εκφράσεις.
Ο Ματίας Χάγκεμπουκ, μέλος της κολεκτίβας, λέει, “το μανιφέστο του Χίτλερ πρέπει και μπορεί να απομυθοποιηθεί. Είναι ο μόνος τρόπος να βρει ελεύθερα τη θέση του στο ράφι του βιβλιοπωλείου -ή στον σκουπιδοτενεκέ”.
Το βιβλίο του Χίτλερ κυκλοφορεί σε επανεκδόσεις σχεδόν σε όλες τις γλώσσες. Ακόμη και στο Ισραήλ υπάρχει σε ράφια βιβλιοπωλείων, τόσο στα γερμανικά όσο και στα εβραϊκά. Στη Γερμανία, θα επανεκδοθεί μόνο η κριτική έκδοση. Το βιβλίο, λέει το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου, θα είναι ένα ζωτικής σημασίας ακαδημαϊκό εργαλείο 2.000 σελίδων, γεμάτο κριτική και ανάλυση. Εξαιτίας του ρατσιστικού και αντι-σημιτικού περιεχομένου του, γράφει η DW, νομικά δεν αλλάζει η κατάσταση. Δεν απαγορεύεται να διαθέτει κάποιος το βιβλίο ή να το μελετά στις βιβλιοθήκες, αλλά δε θα επιτρέπεται να το διαβάζει δημόσια σε μη κριτική έκδοση. Κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο στους γερμανικούς νόμους για την υποκίνηση ρατσιστικού μίσους.
Ωστόσο, ο ιστορικός Γκέοργκ Μέιζερ παραμένει πεισμένος. “Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να πολεμήσει κανείς την αναβίωση του πνεύματος του Χίτλερ, παρά με το Mein Kampf”.
πηγές: Institute of Contemporary History of Munich, DW, RT, Washington Post, Financial Times, The Telegraph
φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος