Τουρκία-ΕΕ: Ο δύσκολος χειρισμός για το προσφυγικό

Το προσφυγικό/μεταναστευτικό κατέστη ξανά το κυριότερο θέμα ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δηλαδή του τελευταίου που διεξήχθη την Πέμπτη, με το Σχέδιο Δράσης που διαπραγματεύτηκαν Κομισιόν-Τουρκία και ενέκριναν κατ’ αρχήν οι ηγέτες των 28 να γίνεται, επίσης, το κρισιμότερο θέμα της Συνόδου. Η ανάγκη να υπάρξουν άμεσα αποτελέσματα φαίνεται από την επίσκεψη που διενεργεί αύριο, εκτάκτως, η Αγκελα Μέρκελ στην Κωνσταντινούπολη για συνομιλίες με τους Ερντογάν και Νταβούτογλου.

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, αναλύοντας τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε καθώς και τις συζητήσεις που προηγήθηκαν με τη γείτονα χώρα, ανέφερε ότι η Τουρκία συμφώνησε να ανασχέσει τη ροή των προσφύγων προς την Ευρώπη. Ως αντάλλαγμα, η ΕΕ συμφώνησε να αυξήσει τη χρηματοδότηση προς την Τουρκία για τη διαχείριση των προσφύγων στο έδαφός της (το ύψος της οποίας θα είναι, ωστόσο, αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης) αλλά και να επιταχύνει τη διαδικασία για την απελευθέρωση της βίζας για τους τούρκους πολίτες που εισέρχονται σε χώρες της ΕΕ, κάτι που αποτελούσε τουρκικό αίτημα εδώ και περίπου μια 10ετία.

Ωστόσο, «η επιτάχυνση της διαδικασίας δε σημαίνει ότι η απελευθέρωση των θεωρήσεων θα γίνει χωρίς να έχει πρώτα εκπληρώσει η Τουρκία τα κριτήρια που ορίζουν οι κανόνες», διευκρίνισε ο πρόεδρος Γιουγκέρ, προσθέτοντας πως μια τέτοια αξιολόγηση θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2016, ενώ το ίδιο τόνισε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.

Τέλος, όπως αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι έτοιμα να εντείνουν τη συνεργασία με την Τουρκία και να ενισχύσουν την πολιτική και οικονομική συμμετοχή τους σημαντικά εντός του υφισταμένου πλαισίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοθεί νέα ώθηση στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις που έχουν σχεδόν λιμνάσει, με την αναφορά στο υφιστάμενο πλαίσιο να υπενθυμίζει, έστω έμμεσα, την παράμετρο του Κυπριακού.

 

Τα επίμαχα σημεία

Η έγκριση του Σχεδίου Δράσης για τη χρησιμοποίηση της Τουρκίας προκειμένου να υπάρξει έλεγχος των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ βρίσκεται, πάντως, σε αρχικό στάδιο, καθώς μέτρα πρέπει να εξειδικευτούν, πολιτικές να εγκριθούν στο επίπεδο των επιμέρους κρατών μελών της ΕΕ και, επίσης, καινούργιοι χρηματικοί πόροι να βρεθούν προκειμένου όλα αυτά να υποστηριχθούν.

Π.χ. για την υλοποίηση των ανωτέρω αποφάσεων η Τουρκία ζητά τώρα 3 δισ. ευρώ σε νέα κεφάλαια, με το επιχείρημα ότι η παρουσία των 2 και πλέον εκατομμυρίων προσφύγων στο έδαφός της έχει ήδη στοιχίσει 8 δις ευρώ, τη στιγμή που έλαβε διεθνή βοήθεια μόνον 450 εκατ. ευρώ. Και όσο εύλογο να θεωρείται από αρκετούς στην ΕΕ το εν λόγω οικονομικό αίτημα της Τουρκίας, πρόκειται για ποσό υπερεξαπλάσιο της αρχικής πρότασης της ΕΕ το οποίο πρέπει να βρεθεί κατά βάση με εθνικές εισφορές των εταίρων, μια και τέτοια χρήματα δεν περισσεύουν στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Επίσης, η απελευθέρωση της βίζας για άμεση πρόσβαση 75 εκατ. Τούρκων στη ζώνη Σένγκεν από το 2016 δημιουργεί επιφυλάξεις σε αρκετά κράτη μέλη, τα οποία συνδέουν αυτή την υπόθεση με νέα και μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα, αυτή τη φορά τούρκων πολιτών. Τέλος, η διαδικασία ανοίγματος πέντε κεφαλαίων στην ενταξιακή διαπραγμάτευση ΕΕ και Τουρκία θεωρείται βεβιασμένη από ορισμένες πλευρές, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος. Αναφερόμενος στο θέμα ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε ότι «η συνεργασία της ΕΕ με την Τουρκία είναι απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές, αλλά η ενταξιακή διαδικασία έχει κάποιες αρχές και όρους που πρέπει να τηρηθούν στο ακέραιο».

Τέλος, σε ό, τι αφορά τον πόλεμο στη Συρία, είναι γνωστά τα αιτήματα που θέτει η Άγκυρα για διαμόρφωση ζωνών ασφαλείας μέσα στο συριακό έδαφος, καθώς και η καθιέρωση περιοχών απαγόρευσης πτήσεων. Όμως, και τα δύο αυτά αιτήματα, που σχετίζονται περισσότερο με τα τουρκικά συμφέροντα και λιγότερο με τον έλεγχο της συριακής κρίσης και την προστασία των προσφύγων, συναντούσαν από την αρχή την επιφυλακτικότητα των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών δυνάμεων που δρουν στην περιοχή, ενώ τώρα είναι αντιμέτωπα και με τις νέες πραγματικότητες που δημιούργησε η ρωσική επέμβαση στη Συρία.

 

Oι αντιδράσεις των Τούρκων

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος να σημειωθεί ότι επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες λίγες μέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής και είχε συνομιλίες με τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμών, κατήγγειλε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συνειδητοποίησε πολύ αργά τη σημασία της χώρας του στον περιορισμό της εισροής προσφύγων από τη Συρία, ενώ βρήκε την ευκαιρία να ασκήσει και κριτική για ανειλικρίνεια στις ενταξιακές συνομιλίες.

Αφήνοντας να εννοηθεί ότι η χώρα του δε θα υποχωρήσει εύκολα στο θέμα, τόνισε ότι η γειτνίαση της Τουρκίας με τη Συρία και ο ρόλος κλειδί που μπορεί να διαδραματίσει στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης ενισχύουν την υποψηφιότητά της για ένταξη στην ΕΕ. «Η ασφάλεια και η σταθερότητα της Δύσης και της Ευρώπης εξαρτώνται από την ασφάλεια και τη σταθερότητά μας. Τώρα το αποδέχθηκαν» τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος. «Οπότε, αν δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Τουρκία, γιατί δεν την δέχεστε στην ΕΕ;», διερωτήθηκε ο Ερντογάν.

Επίσης, αποστάσεις από τις διαμορφούμενες επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το προσφυγικό θέμα, πήρε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρλίογλου.

Όπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός, το σχέδιο κοινής δράσης για τους μετανάστες που συζητά η χώρα του με την Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να μην είναι παρά ένα σχέδιο που δεν έχει λάβει τελική μορφή. Επίσης, μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Άγκυρα, ο κ. Σινιρλίογλου, δήλωσε πως η εντύπωση ότι η Τουρκία θα κρατήσει πρόσφυγες στο έδαφός της με αντάλλαγμα οικονομικούς πόρους είναι εσφαλμένη και επέμεινε πως η Άγκυρα προωθεί την ιδέα για τη δημιουργία ασφαλών ζωνών ώστε να παραμένουν οι πρόσφυγες στις χώρες τους.

Ο Σινιρλίογλου πρόσθεσε πως το ποσό της οικονομικής βοήθειας που προτεινόταν μέχρι τώρα από τις Βρυξέλλες στην Άγκυρα στο πλαίσιο αυτού του «σχεδίου κοινής δράσης» είναι «απαράδεκτο».

Πάντως, εκτός από την επίσκεψη της Μέρκελ από αύριο στην Τουρκία, όπου θα τεθούν επί τάπητος όλα αυτά τα θέματα, την ερχόμενη εβδομάδα θα βρεθεί στις Βρυξέλλες για περαιτέρω συζητήσεις ο Τούρκος υπουργός για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Βολκάν Μπόζκιρν

Το ευαίσθητο ζήτημα της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων και οι ελληνικές θέσεις

Όσον αφορά την ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η Σύνοδος αναφέρει πως οι «28» θα εργαστούν με στόχο τη «βαθμιαία εγκαθίδρυση ενοποιημένου συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων». Κεντρικός πυλώνας στην προσπάθεια αυτή θα είναι η Frontex, για την οποία τα μέλη της ΕΕ «θα αξιοποιήσουν πλήρως την υπάρχουσα εντολή που έχει , περιλαμβανομένης της ανάπτυξης Ομάδας Ταχείας Συνοριακής Επέμβασης», όπως αναφέρεται στο κείμενο των Συμπερασμάτων.

Σε άλλο σημείο, που σχετίζεται με τα θαλάσσια σύνορα, τονίζεται ότι «σε συμφωνία με την κατανομή αρμοδιοτήτων των Συνθηκών και με πλήρη σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών, θα βελτιωθεί η εντολή της Frontex στο πλαίσιο των συζητήσεων για την ανάπτυξη Ευρωπαϊκού Συστήματος Ακτοφυλακής». Σ’ αυτό θα περιλαμβάνονται τα ζητήματα ανάπτυξης των Ομάδων Ταχείας Συνοριακής Επέμβασης σε περιπτώσεις που κρίνεται ότι υπάρχει ανάγκη «σε συνεργασία με το εμπλεκόμενο κράτος-μέλος». Οι «28» συμφωνούν, επίσης, σε «κατάρτιση τεχνικών λύσεων για την ενίσχυση των εξωτερικών ελέγχων της ΕΕ ώστε να επιτυγχάνονται τόσο οι στόχοι για τη μετανάστευση όσο και για την ασφάλεια, χωρίς να εμποδίζονται οι μετακινήσεις» και σημειώνουν ότι περιμένουν από την Κομισιόν την παρουσίαση πακέτου μέτρων για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.

Πάντως, παρά τις έντονες πιέσεις που δέχθηκε η ελληνική πλευρά τις τελευταίες ημέρες για το θέμα των κοινών περιπολιών στο Αιγαίο με την Τουρκία και του γεγονότος το ότι αυτό ετέθη στο τραπέζι της Συνόδου από ορισμένες πλευρές, τέτοιο ζήτημα δεν αναφέρεται στο κείμενο των Συμπερασμάτων. Έτσι, παρέμεινε η θέση που αναπτύσσει η ελληνική πλευρά πως “ο καθένας πρέπει να φυλάει τα σύνορά του”.

Για το θέμα αυτό ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι οι κοινές περιπολίες δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν σε σχέση με αυτό που γίνεται σήμερα, και πως από τη στιγμή που αυτές οι περιπολίες βγάζουν ανθρώπους από τη θάλασσα είναι υποχρεωμένες να τους φέρνουν στη στεριά. Με βάση αυτή την προβληματική και με στόχο «να μην πνίγονται άνθρωποι στο Αιγαίο», η ελληνική πλευρά προωθεί την ιδέα να υπάρχει καταγραφή των προσφύγων επί τουρκικού εδάφους, όπου να δημιουργηθούν και εκεί “hotspots” και διαδικασίες απευθείας εγκατάστασης σε τρίτες χώρες εντός και εκτός της Ευρώπης. Τέλος, η ελληνική κυβέρνηση έχει τονίσει πως είναι ανοικτή για συνεννοήσεις με την Τουρκία πάνω στο εν λόγω θέμα, πάντα, όμως, στο πνεύμα του διεθνούς δικαίου.

Η ελληνική πολιτική για το προσφυγικό πέραν της Τουρκίας

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται με ρυθμούς χελώνας» δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας, μετά τη Σύνοδο Κορυφής, σπεύδοντας, πάντως να τονίσει ότι τώρα ότι «οι αποφάσεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση».

Στο πλαίσιο αυτό και πέραν του Σχεδίου Δράσης της ΕΕ για την Τουρκία, ο πρωθυπουργός ζήτησε την αύξηση της χρηματοδότησης, ιδιαίτερα στα ελληνικά νησιά που σηκώνουν το βάρος της μετανάστευσης, αλλά την ενίσχυση στη Frontex, έτσι ώστε να αυξηθούν οι επιχειρησιακές της ικανότητες. Τα χρήματα που έχει ζητήσει η Αθήνα ανέρχονται στα 450 εκατ. ευρώ για έξοδα σίτισης και φροντίδας στους πρόσφυγες.

Κεντρικός άξονας σε όλα αυτά είναι, βεβαίως, η εγκαθίδρυση και λειτουργία «hot spot» σε περιοχές πρώτης γραμμής, με έργο τους «την ταυτοποίηση, καταγραφή, λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και υποδοχή όσων αιτούνται διεθνή προστασία και άλλων μεταναστών και ταυτόχρονα η διασφάλιση επανεγκαταστάσεων και επιστροφών».

Ο εν λόγω σχεδιασμός της ΕΕ, στον οποίο βασίζεται πλέον και η χώρα μας, θέλει τα κράτη μέλη να τα ενισχύσουν τα hotspots με την αξιοποίηση των μέσων και της τεχνογνωσίας της Frontex και της EASO (Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο). Επίσης, πέραν του σχεδίου επανεγκατάστασης προσφύγων μεταξύ των μελών της ΕΕ, οι «28» θα πρέπει να επιταχύνουν τη διαδικασία για τις επαναπροωθήσεις ενώ πριν το τέλος του χρόνου, οφείλει να συσταθεί ειδικό τμήμα στη Frontex ώστε να μπορεί επιπλέον να διοργανώνει επιχειρήσεις επαναπροώθησης με δική της πρωτοβουλία.

Ακόμη, με το κάθε κράτος της ΕΕ να προσεγγίζει τα θέματα ανάλογα με την γεωγραφική του θέση και τις ιδιαιτερότητές του, ο Αλέξης Τσίπρας έχει επισημάνει στους εταίρους, πώς η Ελλάδα είναι έτοιμη να διευρύνει τον αριθμό προσφύγων που θα δεχθεί, αυξάνοντας τις 3.500 θέσεις υποδοχής που της έχουν οριστεί από την κατανομή που έχει αποφασίσει το Συμβούλιο μετά από εισήγηση της Κομισιόν σε 23.000 άτομα.

Επιπλέον, η Ελλάδα επιδιώκει τώρα να υπάρξει από την ΕΕ αναγνώριση των Αφγανών -που συνεχίζουν να καταφθάνουν σε μεγάλους αριθμούς –ως προσφύγων, ώστε να μπορούν να μεταφερθούν σε κάποια άλλη χώρα και καθώς αποτελούν το 20% των προσφύγων.
Ένα άλλο ζήτημα που αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της ελληνικής πλευράς είναι αυτό της αντιμετώπιση της Συνθήκης του Δουβλίνου, με τον Αλέξη Τσίπρα να επισημαίνει προς τους εταίρους, πως είναι αναγκαίο να αναθεωρηθεί στο άμεσο μέλλον, ιδιαίτερα στο θέμα των κρατών εισδοχής.

Τέλος, για πρώτη φορά η Ελλάδα, μαζί και με άλλες χώρες μέλη της ΕΕ αρχίζουν να θέτουν ζήτημα δημοσιονομικής χαλάρωσης λόγω του προσφυγικού προβλήματος, μια και η ύπαρξή του δυσχεραίνει την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος