Οι καλοκαιρινές άδειες των μισθωτών και τα δικαιώματά τους

Αναγκαία περίοδος για την “αποφόρτιση” των εργαζομένων, είναι η άδεια του καλοκαιριού, όσο και αν οι οικονομικές δυσκολίες των τελευταίων χρόνων, έχουν ορατές επιπτώσεις, τόσο στη διάρκεια των διακοπών, όσο και στον τρόπο που τις οργανώνει ο μισθωτός.

Χρήσιμη είναι η ενημέρωση που παρέχει το κέντρο ενημέρωσης και πληροφόρησης εργαζομένων και ανέργων (ΚΕΠΕΑ) της ΓΣΕΕ, για το θέμα αυτό.

Αναλυτικά η ενημέρωση από το ΚΕΠΕΑ:

“Ο χρόνος χορηγήσεως των αδειών καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ μισθωτών και εργοδότη.
Οι μισοί τουλάχιστον από τους μισθωτούς πρέπει να πάρουν άδεια μέσα στο χρονικό διάστημα από 1 Μαΐου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου.
Ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγήσει την άδεια εντός δύο μηνών από το χρονικό σημείο κατά το οποίο διατυπώθηκε το σχετικό αίτημα.
Επίσης υποχρεούται να χορηγήσει την άδεια οπωσδήποτε πριν τη λήξη του ημερολογιακού έτους, έστω και αν δεν του την ζήτησε ο μισθωτός .

 Ως προς τον τρόπο χορήγησης της άδειας – Μπορεί η άδεια να χορηγηθεί τμηματικά  

Η άδεια για μεν το πρώτο ημερολογιακό έτος χορηγείται σε τμήματα, Ο εργοδότης υποχρεούται μέχρι τη λήξη του πρώτου ημερολογιακού έτους, εντός του οποίου προσελήφθηκε ο μισθωτός, να χορηγήσει  σε αυτόν την αναλογία της κανονικής του άδειας.

Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος ο μισθωτός δικαιούται να λάβει τμηματικά την άδειά του με αποδοχές, που αναλογεί στο χρόνο απασχόλησής του στο έτος αυτό. Η αναλογία υπολογίζεται και πάλι με βάση τις 20 ημέρες για τους εργαζόμενους με  πενθήμερο ή τις 24 ημέρες για τους εργαζόμενους με  εξαήμερο .
Στη διάρκεια του έτους αυτού και στο σημείο που συμπληρώνει 12 μήνες εργασία , η άδεια αυξάνεται κατά μία (1) εργάσιμη ημέρα. Ο εργοδότης υποχρεούται μέχρι τη λήξη του δεύτερου ημερολογιακού έτους, να του χορηγήσει αναλογικώς ή ολόκληρη την άδεια που φθάνει μέχρι τις 21 εργάσιμες ημέρες για τους εργαζόμενους με πενθήμερο, και τις 25  εργάσιμες ημέρες για τους εργαζόμενους με εξαήμερο.

Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος, καθώς και τα επόμενα ο μισθωτός δικαιούται να λάβει ολόκληρη την άδεια του σε κάθε χρονικό σημείο του έτους αυτού. Η άδεια αυτή θα φθάσει τις 22 εργάσιμες ημέρες για τους εργαζόμενους με πενθήμερο  ή τις 26 εργάσιμες  ημέρες για τους εργαζόμενους με εξαήμερο, εάν έχουν συμπληρωθεί 2 έτη απασχόλησης μέσα στο τρίτο ημερολογιακό έτος.

Οι μισθωτοί με προϋπηρεσία τουλάχιστον 10 έτη στον ίδιο εργοδότη ή 12 έτη σε οποιοδήποτε εργοδότη δικαιούνται 25 εργάσιμες ημέρες άδειας, για όσους είναι με πενθήμερο, ή 30 εργάσιμες ημέρες άδειας, για όσους είναι με εξαήμερο  με αποδοχές (ΕΓΣΣΕ 2000-2001, άρθρο 6).

Επίσης οι μισθωτοί, από 1-1-2008, μετά τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας δικαιούνται μία (1) εργάσιμη ημέρα παραπάνω, δηλ. 26 ημέρες  για τους εργαζόμενους με πενθήμερο και 31 ημέρες για τους εργαζόμενους με εξαήμερο (ΕΓΣΣΕ 2008-2009, άρθρο 3).
Σύμφωνα με το Ν 4093/2012 και την διευκρινιστική εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας η διαδικασία χορήγησης αδείας γίνεται ως εξής:

Η διάταξη της περίπτωσης 3 της υποπαραγράφου ΙΑ.14 του άρθρου πρώτου του ν.4093/2012 συμπληρώνει το άρθρο 8 του Ν.549/77 κατά το μέρος που κύρωσε το άρθρο 7 της από 26-1-1977 ΕΓΣΣΕ και όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρο 6 του Ν.3846/10 και προβλέπει συνολικά πλέον τα εξής:

α) Είναι επιτρεπτή από τον εργοδότη η κατάτμηση του χρόνου αδείας εξαιτίας ιδιαίτερα σοβαρής ή επείγουσας ανάγκης που προκύπτει στο πλαίσιο της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης. Η κατάτμηση μπορεί να γίνει σε δυο περιόδους εντός του αυτού ημερολογιακού έτους. Η πρώτη περίοδος της άδειας που χορηγείται με αυτό τον τρόπο δεν μπορεί να είναι μικρότερη των έξι (6) εργάσιμων ημερών επί εξαημέρου εβδομαδιαίας εργασίας και των πέντε (5) εργάσιμων ημερών επί πενθημέρου ή δώδεκα (12) εργάσιμων ημερών εάν πρόκειται για ανήλικο εργαζόμενο.
β) Επιτρέπεται η κατάτμηση του χρόνου αδείας και σε περισσότερες των δυο περιόδων. Η διαδικασία αυτή, η οποία προβλέπει έγγραφη αίτηση του εργαζομένου προς τον εργοδότη, θα πρέπει να περιλαμβάνει την χορήγηση ενιαίου τμήματος αδείας δέκα (10) εργασίμων ημερών επί πενθημέρου ή δώδεκα (12) εργάσιμων ημερών επί εξαημέρου εβδομαδιαίας εργασίας ή δώδεκα (12) εργασίμων ημερών, εάν πρόκειται για ανήλικο εργαζόμενο. Η παραπάνω διαδικασία υπάγεται στις σχετικές διατάξεις της νομοθεσίας για την άδεια, οι οποίες προβλέπουν τη χορήγηση αδείας ή τμήματος αδείας από τον εργοδότη στον εργαζόμενο μετά από συνεννόηση των δυο μερών (άρ.4 του ΑΝ 539/45 όπως ισχύει).

Αποδοχές αδείας και χρόνος καταβολής

Ο εργαζόμενος δικαιούται στη διάρκεια της άδειάς του τις αποδοχές που θα έπαιρνε αν εργαζόταν κανονικά με πλήρη απασχόληση. Στις αποδοχές αυτές συμπεριλαμβάνονται όλα τα καταβαλλόμενα μηνιαία επιδόματα και οι προσαυξήσεις.
Δικαιούται επίσης επίδομα αδείας, το οποίο είναι ίσο με τις αποδοχές των ημερών άδειας, με ανώτατο όριο το ½ του μισθού, για τους αμειβόμενους με μισθό ή τα 13 ημερομίσθια  για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

Ο εργοδότης υποχρεούται να προκαταβάλλει τις αποδοχές και το επίδομα άδειας στον εργαζόμενο στην αρχή της άδειας.

Οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να τηρούν βιβλίο αδειών

Σύμφωνα με τον Ν.4254/2014
Η παράγραφος 3 του άρθρου 4 του α.ν. 539/1945 (Α΄ 229), όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: Κάθε εργοδότης οφείλει να τηρεί ειδικό βιβλίο, το οποίο δύναται να είναι και σε μορφή μηχανογραφημένων σελίδων.Το ειδικό βιβλίο ή οι μηχανογραφημένες σελίδες πρέπει να φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, την ένδειξη «Βιβλίο αδειών» και να περιλαμβάνει τις παρακάτω στήλες:
Ονοματεπώνυμο μισθωτών, ημερομηνία πρόσληψης, αριθμός δικαιούμενων ημερών αδείας, χρονολογία έναρξης και λήξης χορηγηθείσας αδείας, αποδοχές αδείας, επίδομα αδείας. Ειδικώς, οι αποδοχές αδείας και το επίδομα αδείας συμπληρώνονται στο σύνολό τους μέχρι το τέλος του σχετικού ημερολογιακού έτους λήψης της κανονικής άδειας.  Τα ανωτέρω στοιχεία πρέπει να είναι στη διάθεση των Επιθεωρητών Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. που ασκούν τον έλεγχο και την εποπτεία της εφαρμογής του παρόντος”.

Αντί επιλόγου

Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι όπως έχουν καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια στατιστικές τόσο των συνδικάτων, όσο και καταναλωτικών οργανώσεων, οι ημέρες που ο μισθωτός χρησιμοποιεί για “αποδράσεις”, έχουν μειωθεί, όπως επίσης έχει περιοριστεί και η καταναλωτική του συμπεριφορά. Αυτό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, χωρίς να φαίνονται τάσεις αλλαγής προς το καλύτερο. Οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, της βενζίνης, οι τιμές των δωματίων, συνδιαμορφώνουν τα πλαίσια στα οποία καλείται να κινηθεί ο μισθωτός.

Παράλληλα η καταβολή του μισθού, κατά πόσο γίνεται χωρίς καθυστερήσεις, παίζει ρόλο στις τελικές επιλογές και τη δυνατότητα προγραμματισμού διακοπών σε τέτοιους χρόνους που επιτρέπουν την επιλογή εκπτωτικών προσφορών, ή όχι.

Τέλος, αρκετές καταναλωτικές οργανώσεις έχουν εκδώσει χρήσιμες οδηγίες για την αντιμετώπιση φαινομένων αισχοκέρδειας, που οφείλονται σε έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών για τα δικαιώματά τους.

Φωτο: αρχείο ΑΠΕ/ΜΠΕ, Αλέξανδρος Μπελτές, Γιώργος Χρηστάκης

Επιμέλεια κειμένου: Νάσος Μπράτσος