Σημαντικά εκθέματα με στόχο τη διάσωση της ιστορικής μνήμης, φιλοξενεί το Μουσείο Μακρονήσου, που λειτουργεί με την ευθύνη της Π.Ε.Κ.Α.Μ (Πανελλήνια Ένωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου). Εποχές σκληρές, όπως αυτές της μετεμφυλιακής περιόδου, που εκείνα τα χρόνια ήταν πολύ δύσκολο να δημοσιοποιηθούν τα όσα συνέβαιναν στο ξερό και αφιλόξενο νησί σε βάρος των εκτοπισμένων για πολιτικούς λόγους.
Στο ίδιο κτήριο φιλοξενείται και το Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Αη Στράτη.
Στο χώρο του Μουσείου της Μακρονήσου, διασώζεται ένα σημαντικό μέρος ιστορικών αρχείων και ντοκουμέντων, αλλά και έργων τέχνης. Δείτε ΕΔΩ μερικά από τα εκθέματα.
Το ert.gr επικοινώνησε με τον πρόεδρο της ΠΕΚΑΜ, Γρηγόρη Ριζόπουλο και μας ενημέρωσε ότι εκτός από τις ώρες που το Μουσείο είναι ανοιχτό, όταν πρόκειται για ομαδική επίσκεψη, όπως κάποιου συλλόγου, ή κάποιου σχολείου, τότε μπορεί να γίνει ειδική συνεννόηση, για το ωράριο λειτουργίας, ώστε να διευκολυνθούν οι επισκέπτες.
Σύντομα ιστορικά στοιχεία για τα στρατόπεδα της Μακρονήσου από το αρχείο της ΠΕΚΑΜ
1946
Δημιουργούνται Πειθαρχικά Τάγματα-Στρατόπεδα «επικίνδυνων» δημοκρατικών φαντάρων στο Λιόπεσι, Λάρισα, Ντουντουλάρ Θεσαλονίκης.
1947
Μεταφέρονται αυτά τα Τάγματα διαδοχικά στο Μακρονήσι, προς αναμόρφωσιν. Έτσι δημιουργείται το ΑΕΤΟ (Α΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών), το ΒΕΤΟ, το ΓΕΤΟ. Ταυτόχρονα δημιουργείται και το Γ΄ Κέντρο Παρουσιάσεως Αξιωματικών.
Το άγαλμα του “Δεσμώτη Μακρονησιώτη”.
Έργο του γλύπτη και αρχιτέκτονα Γρηγόρη Ριζόπουλου
1948
Στις 29 Φλεβάρη και 1η Μάρτη γίνεται η μεγάλη σφαγή στο ΑΕΤΟ. Εκατοντάδες οι νεκροί και οι τραυματίες. Μετά την σφαγή των στρατιωτών ο βασιλικός επίτροπος παραπέμπει 116 στρατιώτες του Α΄ ΕΤΟ στο Έκτακτο Στρατοδικείο για σύσταση μαχητικής ένοπλης ομάδας, κατάληψη της στρατιωτικής εξουσίας, βιαιοπραγίες εις βάρος αξιωματικών κ.λ.π..Επιβλήθηκαν βαριές ποινές.
Τον Μάρτη δημιουργείται η ΣΦΑ (Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών) για τα Έκτακτα Στρατοδικεία. Επίσης δημιουργείται το Στρατόπεδο Πολιτικών Εξορίστων. Τον Νοέμβριο αρχίζει το μεγάλο όργιο βασανισμών στη ΣΦΑ που συνεχίστηκε μέχρι το Γενάρη του 1950 οπότε δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον ήρωα Δημήτρη Τατάκη.
1949
Μεταφέρονται προς αναμόρφωσιν ομαδικά οι χιλιάδες εξόριστοι από Ικαρία, Λήμνο, Αι Στράτη, με βάση το ΟΓ Ψήφισμα που πρόβλεπε τη βαθμιαία μεταφορά στο θανατονήσι όλων των κρατουμένων από όλες τις φυλακές της χώρας.
Από τους πρώτους μεταφέρονται στη ΣΦΑ οι ανήλικοι κρατούμενοι από τα Γιούρα. Τον Οκτώβρη αρχίζει το πογκρόμ εναντίον των πολιτικών εξορίστων.
1950
Τον Γενάρη μεταφέρονται και οι γυναίκες εξόριστες από το Τρίκερι (περίπου 1200 γυναίκες. Ανάμεσά τους μωρομάνες, ηλικιωμένες, βαριά άρρωστες).
Βασανίζονται και αυτές απάνθρωπα προκειμένου να υπογράψουν τις περίφημες δηλώσεις μετανοίας (αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας το ΚΚΕ και τας παραφυάδας αυτού ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ…).
1954
Ουσιαστική κατάργηση του Μακρονησιού, το οποίο όμως με ελάχιστους στρατιώτες διατηρείται ως το 1958.
Απόφαση κήρυξης της Μακρονήσου ως ιστορικού τόπου
Αθήνα 16 Μαΐου 1989
Αριθμ. πρωτ.-ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1285/24225
ΘΕΜΑ: Χαρακτηρισμός ως ιστορικού τόπου ολοκλήρου του νησιού της Μακρονήσου καθώς και ως ιστορικών διατηρητέων μνημείων όλων των κτιρίων των στρατοπέδων του νησιού.
Αποφασίζουμε
Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/50 «Περί προστασίας ειδικής κατηγορίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενεστέρων του 1830», ολόκληρο το νησί της Μακρονήσου, γιατί έχει σημαδέψει την ιστορία της νεότερης Ελλάδας, γιατί αποτελεί χώρο μνήμης-όχι μόνο γι’ αυτούς πού έζησαν όλη τη φρικαλεότητα της περιόδου 1946-1953, αλλά για όλους τους Έλληνες, και κυρίως για τις νέες γενιές, γιατί αποτελεί σύμβολο καταδίκης του εμφυλίου πολέμου, όλων των βασανιστηρίων και κάθε καταπίεσης από οπουδήποτε προερχόμενης, βωμό ελευθερίας της σκέψης και των ιδεών. Χαρακτηρίζουμε επίσης με τον ίδιο νόμο ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία όλα τα κτίρια των στρατοπέδων της Μακρονήσου, γιατί αυτά κτίστηκαν από τους ίδιους τους κρατούμενους, μέσα στα οποία έζησαν κάτω από τις γνωστές συνθήκες κατ τα οποία χαρακτηρίζουν την εποχή στο συγκεκριμένο χώρο και την ιστορία του.
Η υπουργός
Μελίνα Μερκούρη
Βεβαίως και μετά την απόφαση χρειάστηκαν πολλές ενέργειες από την ΠΕΚΑΜ για να μην ρημάξουν τα κτήρια που είχαν απομείνει και είναι σημαντική η επίσκεψη που διοργανώνει κάθε άνοιξη στον τόπο του μαρτυρίου.
Στοιχεία επικοινωνίας με το μουσείο Μακρονήσου
Διεύθυνση: Αγίων Ασωμάτων 31, 10553, Θησείο – Αθήνα
Τηλ: 210-3247820
E-mail: info@pekam.org.gr
Ώρες λειτουργίας του Μουσείου
Τρίτη έως και Παρασκευή 10:00 π.μ. – 1μ.μ. & Σαββατοκύριακο 11 π.μ – 2 μ.μ.
Φωτο: Μουσείο Μακρονήσου
Επιμέλεια κειμένου: Nάσος Μπράτσος
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος