The Polk Project: Ψηφιακή Αναψηλάφηση 70 χρόνια μετά

Η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου George Polk, ήταν στο επίκεντρο ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στις 25 Μαΐου, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, κλείνοντας τον κύκλο των πρωτοβουλιών για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου.

Η συλλογική έρευνα των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕCI (Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας) υπό την καθοδήγηση του Δημοσιογράφου Τεχνολογίας και επικεφαλής του ΠΜΣ CMCS M.A. Τάσου Οικονόμου, είχε ως στόχο την εξιστόρηση σε ψηφιακό περιβάλλον της υπόθεσης της δολοφονίας του Αμερικανού ανταποκριτή του CBS, George Polk στη Θεσσαλονίκη, τον Μάιο του 1948, αλλά και την «αναψηλάφησή» της, με μία διάσταση συμμετοχικής δημοσιογραφίας, καθώς ζητείται η συνδρομή της κοινωνίας για να συλλεχθούν άλλα πιθανά ντοκουμέντα και μαρτυρίες που παραμένουν σκόρπια. 

Το πείραμα άρχισε πάντως να αποδίδει καρπούς προτού καν ξεκινήσει το στάδιο πληθοπορισμού (crowdsourcing) μέσω ανοικτής πρόσκλησης στο κοινό για τη συλλογή περισσότερων στοιχείων. Ένα τετρασέλιδο χειρόγραφο με τίτλο «υπόθεση Πολκ» του αείμνηστου αρχηγού της χωροφυλακής Χρήστου Καραβίτη είναι το πρώτο κομμάτι του παζλ του συμμετοχικού δημοσιογραφικού πειράματος, το οποίο παραδόθηκε από την καθηγήτρια Αγγελική Καραβίτη στον δημοσιογράφο και πρώην πρόεδρο της ΕΣΗΕΑ Πάνο Σόμπολο. Η κυρία Καραβίτη, που παρευρέθηκε στην ημερίδα, ανέφερε πως βρήκε το χειρόγραφο στο αρχείο του πατέρα της, ο οποίος δεν είχε λάβει μέρος στην έρευνα, αλλά ήταν κατώτερος αξιωματικός που υπηρετούσε στη Θεσσαλονίκη την εποχή εκείνη. Το χειρόγραφο, αποσπάσματα του οποίου διάβασε ο κ. Σόμπολος στο κοινό, αποτελεί πλέον μέρος του δικτυακού αποθετηρίου της υπόθεσης Πολκ.

Μάλιστα ο κ. Σόμπολος, όπως και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Λεονταρίτης, επίσης εκ των ομιλητών στην ημερίδα, εργαζόταν για ένα διάστημα μαζί με τον άνθρωπο που καταδικάστηκε για το έγκλημα, τον δημοσιογράφο Γρηγόρη Στακτόπουλο, στην εφημερίδα Μακεδονία τη δεκαετία του ’70. Κατέθεσε  λοιπόν και την προσωπική του μαρτυρία, ότι ο Στακτόπουλος τους έλεγε πως βασανίστηκε στα κρατητήρια προκειμένου να αποσπασθεί η ομολογία του και διατράνωνε την αθωότητά του.

Στο ιστορικό πλαίσιο του ελληνικού εμφυλίου πολέμου και της Ελλάδας εκείνης της εποχής ως θεάτρου διεθνών εξελίξεων, αλλά και στην μικροϊστορία του Πολκ αναφέρθηκε ο  δημοσιογράφος και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ξυδάκης, ο οποίος χαιρέτισε το εγχείρημα της αναδιευθέτησης υπάρχοντος υλικού με καινούρια μεθοδολογικά εργαλεία, ως ένα πλατύσκαλο για αναστοχασμό.

Στις εκπλήξεις της ημερίδας συγκαταλέγεται και η παρουσία του Γιώργου Χαλκιά, επίτιμου δικηγόρου, που το 1977 ορίστηκε γραφολόγος με παρέμβαση του τότε συνηγόρου του Στακτόπουλου, πρώην Υπουργού Στέλιου Παπαθεμελή. Από την έρευνα που διεξήγαγε, κατέληξε ότι η γραφή στον φάκελο, που είχε χρησιμοποιηθεί ως ενοχοποιητικό για τον Στακτόπουλο στοιχείο δεν ανήκε τελικά στην μητέρα του, Άννα Στακτοπούλου, αλλά σε έναν παντοπώλη στη Θεσσαλονίκη, ονόματι Σάββα Καραμιχάλη.

Στην ημερίδα παρενέβη με ζωντανή σύνδεση και ο ίδιος ο κ. Παπαθεμελής, ο οποίος υποστήριξε πως το όνομα του δολοφόνου βρίσκεται στα ενδότερα των ξένων μυστικών υπηρεσιών και έκανε λόγο για δικαστική πλεκτάνη και όχι απλώς πλάνη, καθώς τα αιτήματά του για επανεξέταση της υπόθεσης με βάση τα νέα στοιχεία που είχε βρει απορρίφθηκαν από τον Άρειο Πάγο.

Ακολούθησε η παρουσίαση από τον Δημήτρη Αλεξόπουλο του ιστοτόπου “The Polk Project”, όπου η ιστορία παρουσιάζεται ως ψηφιακή αφήγηση με πολυμεσικό περιεχόμενο (οπτικοακουστικό υλικό, ντοκουμέντα, ερευνητικό έργο, εφημερίδες της εποχής κ.α.), σε μία σπονδυλωτή μορφή 5 αλληλένδετων κατηγοριών.

Για την υπόθεση μίλησε επίσης ο συγγραφέας Φοίβος Οικονομίδης (Ο Πόλεμος, η Διείσδυση και η Προπαγάνδα – Εκδόσεις Ορφέας), χαρακτηρίζοντάς την ως πολιτικό πόλεμο και όχι αστυνομική ιστορία. Τη συζήτηση, την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ, συντόνισε με μαεστρία ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου, ενώ οι εισηγήσεις των ομιλητών εμπλουτίστηκαν με οπτικοακουστικές παρεμβάσεις από το ερευνητικό υλικό το οποίο παρουσιάζεται στον ιστότοπο “The Polk Project”.

Οποίος γνωρίζει περισσότερα στοιχεία σχετικά με τη δολοφονία του Πολκ, παρακαλείται να τα καταθέσει στο Διαδικτυακό Αποθετήριο, συμπληρώνοντας την φόρμα επικοινωνίας που θα τον φέρει σε επαφή με τους ερευνητές της υπόθεσης. Αυτά θα εμπλουτίσουν το περιεχόμενο του Αποθετηρίου, μαζί με τα έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα από την NSA και τη CIA και στα οποία θα αποκτήσουμε σύντομα πρόσβαση, και το αποτέλεσμα θα παρουσιασθεί σε ειδική Ημερίδα το 2019, με κεντρικό θέμα την Εγγραμματοσύνη του Πολίτη (Δείτε το Promo Video ΕΔΩ).

Οι διοργανωτές τόνισαν πως το εγχείρημα δεν έχει σκοπό να διχάσει αλλά να εκκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για την υπόθεση και να συμβάλλει στην ενίσχυση της ιστορικής γνώσης. Πρόθεσή τους είναι στα επόμενα χρόνια να επαναφέρουν στη δημοσιότητα και άλλες ενδιαφέρουσες ξεχασμένες υποθέσεις του παρελθόντος μέσω της ψηφιακής αφήγησης.

Σημειώνεται πως με την πρωτοβουλία του ΕCI (Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας) δημιουργήθηκε μία μοναδική συνέργεια ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τις τρέχουσες δράσεις. Αυτή περιλαμβάνει το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, την ΕΡΤ, το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, με την υποστήριξη της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.