Ο Στιβ Τζομπς “έχτισε” μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες τεχνολογίας του κόσμου. Αλλά στα παιδιά του δεν επέτρεπε να χρησιμοποιούν iPad. Ο πρώην αρχισυντάκτης του περιοδικού Wired λέει ότι τα παιδιά του θυμώνουν για τους αυστηρούς περιορισμούς που θέτει στη χρήση συσκευών τεχνολογίας. Και στη Σίλικον Βάλει, δεκάδες στελέχη των εταιριών τεχνολογίας στέλνουν τα παιδιά τους σε ένα σχολείο με μαυροπίνακες και κιμωλίες.  Ακραία στάση, ή “ξέρουν κάτι παραπάνω”;

της Μάχης Μαργαρίτη

Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ είπε πριν από δύο μέρες ότι δε θα επιτρέψει στην κόρη του να μπει στο facebook μέχρι να γίνει 13. Δε θα μπορούσε, βέβαια, να κάνει αλλιώς. “Το facebook έχει ξεκάθαρη πολιτική -δε μπορείς να το χρησιμοποιήσεις μέχρι να γίνεις 13. Δε θα ήμουν και πολύ καλό παράδειγμα αν το παραβίαζα αυτό”, είπε ο ιδρυτής του, προσθέτοντας ότι την πολιτική που θα ακολουθήσουν εκείνος και η σύζυγός του, δεν την έχουν συζητήσει ακόμη. Αλλά, αν για τον Ζούκερμπεργκ η απάντηση ήταν αναγκαστικά αυτονόητη, τι συμβαίνει με άλλους “ισχυρούς” του χώρου της τεχνολογίας, όταν η συζήτηση φτάνει στα παιδιά τους;

“Οι φίλοι μας δεν έχουν τόσους περιορισμούς”

Η επιτυχία συσκευών όπως το iPod, το  iPad και το iPhone έκανε το όνομα του -όχι πια στη ζωή- Στιβ Τζομπς να μπει σε κάθε σπίτι και του απέφερε δισεκατομμύρια δολάρια, γράφει η εφημερίδα Independent. Παρότι, όμως, πέρασε τη ζωή του δημιουργώντας μια από τις μεγαλύτερες τεχνολογικές “αυτοκρατορίες” του κόσμου, ήταν πολύ αυστηρός με τα γκάτζετς, όταν υποψήφιοι χρήστες ήταν τα παιδιά του.

Ο Νικ Μπίλτον θυμόταν το 2014 γράφοντας στους New York Times, μια συνομιλία του με τον επικεφαλής της Apple, μετά την κυκλοφορία του πρώτου iPad. “Άρεσε στα παιδιά σου η συσκευή;”, τον ρώτησε ο δημοσιογράφος. Η απάντηση ήταν αποστομωτική. “Δεν το έχουν χρησιμοποιήσει. Περιορίζουμε τη χρήση της τεχνολογίας στο σπίτι”.

Ο Γουόλτερ Άιζακσον, συγγραφέας της βιογραφίας του Στιβ Τζομπς, είπε στον Μπίλτον: “Κάθε βράδυ, ο Στιβ επέμενε να δειπνεί η οικογένεια μαζί στο μεγάλο μακρύ τραπέζι στην κουζίνα του σπιτιού, συζητώντας για βιβλία, ιστορία και μια σειρά άλλων θεμάτων”. “Κανείς δεν εμφάνισε ποτέ iPad ή υπολογιστή. Τα παιδιά δε φαίνονταν καθόλου εθισμένα σε συσκευές”, πρόσθετε ο Άιζακσον.

Ο Κρις Άντερσον, αρχισυντάκτης του περιοδικού Wired επί 11 χρόνια, συνιδρυτής εταιρίας κατασκευής drones, έχει πει ότι τα παιδιά του τον κατηγορούν για τους κανόνες που βάζει στη χρήση τεχνολογίας, λέγοντας ότι κανείς από τους φίλους τους δεν έχει τόσο αυστηρούς περιορισμούς όσον αφορά τις συσκευές του.

Γιατί, όμως, τόσο αυστηροί περιορισμοί; “Πιθανά τέτοιου είδους επιλογές δείχνουν μια μάλλον ακραία τοποθέτηση, ίσως ορμώμενη από το γεγονός ότι αυτοί οι γονείς ζουν καθημερινά στα πλαίσια της εργασίας τους τους κινδύνους που ενέχει η χρήση της τεχνολογίας από τα μικρά παιδιά”, μας λέει η σχολική ψυχολόγος Χαρά Παπαϊωάννου.

Η αιτιολόγηση του Άντερσον, μάλλον συνηγορεί σε αυτό. “Είναι επειδή έχουμε δει τους κινδύνους της τεχνολογίας από πρώτο χέρι. Το έχω δει εγώ ο ίδιος, δε θέλω να δω να συμβαίνει στα παιδιά μου”.

Ένα σχολείο χωρίς υπολογιστές στη Σίλικον Βάλεϊ

[blocktext align=”right”]Digerati, από τις λέξεις, “digital” και “literati”, για τους “επηρεαστικούς ανθρώπους” από τον χώρο της τεχνολογίας[/blocktext]Δίπλα στα άλλα σχολεία που υπερηφανεύονται για τις καλωδιωμένες τους αίθουσες, το σχολείο αυτό μοιάζει ρετρό: μαυροπίνακες με πολύχρωμες κιμωλίες, ράφια με εγκυκλοπαίδειες, ξύλινα θρανία γεμάτα τετράδια και μολύβια. Δύσκολα θα φανταζόταν κανείς ότι εδώ φοιτούν τα παιδιά των “ανθρώπων της Σίλικον Βάλεϊ”. Τα σχολεία Waldorf έχουν απασχολήσει συχνά τον αμερικανικό Τύπο.

“Ο επικεφαλής του τομέα της τεχνολογίας του eBay, στέλνει τα παιδιά του σε ένα σχολείο εννέα αιθουσών, στο Λος Άλτος της Καλιφόρνια. Το ίδιο κάνουν και εργαζόμενοι σε «γίγαντες» της Σίλικον Βάλει, όπως η Google, Apple, Yahoo και Hewlett-Packard”, έγραφαν το 2011 σε ένα ενδιαφέρον άρθρο τους οι New York Times. “Όμως, τα εκπαιδευτικά εργαλεία του σχολείου δεν είναι καθόλου χάι-τεκ. Αντίθετα, κυκλοφορούν μολύβια και χαρτιά, βελόνες πλεξίματος, και καμιά φορά, λάσπη. Δεν υπάρχει ούτε ένας υπολογιστής. Ούτε μία οθόνη. Δεν επιτρέπονται μέσα στην τάξη, και το σχολείο αποδοκιμάζει και τη χρήση τους στο σπίτι.”

Οι digerati, ή τουλάχιστον πολλοί από αυτούς, φαίνεται ότι σκέφτονται διαφορετικά από το αναμενόμενο.

“Διαφωνώ ριζικά με την άποψη ότι χρειάζεται τεχνολογική βοήθεια σε ένα δημοτικό σχολείο. Η ιδέα ότι μια εφαρμογή σε ένα iPad μπορεί να βοηθήσει το παιδί μου να διαβάζει ή να μάθει αριθμητική, είναι γελοία”, λέει ο 50χρονος Άλεν Ιγκλ, που έχει δύο παιδιά στο σχολείο.

“Ο κ. Ιγκλ”, γράφει ο Ματ Ρίχτελ “ξέρει “κάτι λίγα” από τεχνολογία. Έχει πτυχίο στον τομέα των υπολογιστών και εργάζεται στη Google, -μεταξύ άλλων- γράφοντας ομιλίες για τον πρόεδρό της. Χρησιμοποιεί iPad και smartphone. Αλλά η 10χρονη κόρη του “δεν ξέρει να χρησιμοποιεί το Google”, και ο γιος του, 13 χρόνων, μαθαίνει τώρα.”

Το σχολείο Waldorf είναι ένα από τα 160 του δικτύου αυτού στη χώρα. 196 μαθητές φοιτούν στο δημοτικό του. Τα τρία τέταρτα των μαθητών έχουν γονείς με πολύ στενή σχέση με την τεχνολογία. Ο Άλεν Ιγκλ δε βλέπει καμία αντίφαση. Η τεχνολογία, λέει, στην ώρα της και στον σωστό χώρο.

Προς το παρόν, δηλαδή, στο δημοτικό, τα παιδιά μαθαίνουν τα κλάσματα κόβοντας μήλα και κέικ σε τέταρτα, μισά και όγδοα, και πλέκουν για να “αναπτύξουν μηχανισμούς επίλυσης προβλημάτων”. Η εκπαιδευτική φιλοσοφία είναι, “φυσική δραστηριότητα και μάθηση μέσα από δημιουργικές εργασίες με τα χέρια”. Όσοι είναι υπέρ αυτής της προσέγγισης θεωρούν ότι οι υπολογιστές εμποδίζουν τη δημιουργική σκέψη, την κίνηση και την ανθρώπινη επαφή.

Κιμωλία ή λάπτοπ;

Φυσικά, οι ενστάσεις μπορούν να είναι πολλές. Επίσης φυσικά, ένα τέτοιο σχολείο κοστίζει. Και, ο κλασικός “γονιός Waldorf” έχει τη δυνατότητα να επιλέξει όποιο δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο θέλει για τα παιδιά του, και τα μέσα να του διδάξει την τεχνολογία στο σπίτι, όποτε το κρίνει σωστό.

Αλλά η αντιπαράθεση συμβαίνει και εκεί όπου χαράσσεται η πολιτική για τα δημόσια σχολεία. Η Αν Φλιν, διευθύντρια σε θέματα τεχνολογίας από την Εθνική Ένωση Σχολείων, θεωρεί ότι οι υπολογιστές είναι ζωτικής σημασίας, και ότι τα σχολεία που έχουν πρόσβαση σε αυτούς, πρέπει να τους χρησιμοποιούν.

Αντίθετα, ο Πολ Τόμας, πανεπιστημιακός και συγγραφέας βιβλίων για τις μεθόδους διδασκαλίας στη δημόσια εκπαίδευση πιστεύει ότι μια “εφεδρική” χρήση της τεχνολογίας στην τάξη μπορεί να βοηθήσει. Όμως, “η διδασκαλία είναι ανθρώπινη εμπειρία. Η τεχνολογία είναι περισπασμός όταν χρειαζόμαστε γραφή και ανάγνωση, μαθηματική γνώση και κριτική σκέψη”.

Το ρεπορτάζ των New York Times “‘άνοιξε” μια  μεγάλη συζήτηση. Και σκιαγράφησε ένα πολύ ενδιαφέρον σχολείο. Ένα άλλο αμερικανικό μέσο, το The Atlantic, έθεσε ένα ερώτημα. “Τα σχολεία Waldorf είναι δημοφιλή στους προοδευτικούς. Αλλά πώς αισθάνεστε για μια δόση πνευματικότητας στην ανάγνωση και τα μαθηματικά του παιδιού σας;” Πολλοί γνωρίζουν για τις μεθόδους του σχολείου, έγραφε στο άρθρο του το 2012, αλλά λίγοι για τις θεοσοφικές αντιλήψεις του ιδρυτή του σχολείου Ρούντολφ Στάινερ.

[accordion][acc title=”Τα σχολεία”]Ένα δίκτυο σχολείων βασισμένων στην εκπαιδευτική φιλοσοφία του Ρούντολφ Στάινερ, ιδρυτή της “Ανθρωποσοφίας”. Δίνουν έμφαση στον ρόλο της φαντασίας στη μάθηση και την ολιστική διαμόρφωση διανοητικής, υλικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης του μαθητή, αλλά και στην “πνευματικότητα”, στοιχείο για το οποίο έχουν δεχθεί πολλή κριτική. Τα σχολεία αυτής της φιλοσοφίας άρχισαν να ιδρύονται στην Ευρώπη και την Αμερική από το 1919. Το ναζιστικό καθεστώς τα περιόρισε και σταδιακά έκλεισε τα περισσότερα από αυτά. Η επαναλειτουργία τους άρχισε μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν περισσότερα από 1.000 σε όλο τον κόσμο, ιδιωτικά και δημόσια.[/acc][/accordion]Σιγά-σιγά, όμως, αυτές “γίνονται αόρατες”, και εκείνο που μετρά είναι τα αποτελέσματα, έγραφε το The Atlantic, έχοντας ήδη επισκεφθεί ένα τέτοιο σχολείο στη Νέα Υόρκη. Και τα αποτελέσματα είναι ότι οι μαθητές των σχολείων αυτών έχουν καλύτερες επιδόσεις στις εξετάσεις για τα πανεπιστήμια. Φαίνονται, ακόμη, να λειτουργούν θετικά για παιδιά που δεν προέρχονται από προνομιούχα περιβάλλοντα. Οπότε, “για τους περισσότερους γονείς, οι ρίζες της μεθόδου παρουσιάζουν πολύ λιγότερο ενδιαφέρον από τα αποτελέσματά τους”.

Λογική, αλλά …”ωραίο και το χαρτί”

Μια σταθερή και χωρίς ακρότητες -προς οποιαδήποτε από τις δύο κατευθύνσεις- στάση είναι αυτή που μπορεί μάλλον να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα, λέει η Χαρά Παπαϊωάννου. “Όσο ακραίο είναι το παιδί να μη χρησιμοποιεί ποτέ οθόνη στα σχολικά του χρόνια, άλλο τόσο ακραίο είναι να χρησιμοποιεί ανεξέλεγτα το facebook από τα 8, 9 και 10 χρόνια. Το ιδανικό είναι το παιδί να εκπαιδεύεται στη λογική:
-ότι η σύγχρονη τεχνολογία είναι εργαλείο βελτίωσης της ζωής μας και όχι “πάθος” -και οι γονείς καλό θα είναι να δίνουν το αντίστοιχο παράδειγμα,
-ότι σε όλα υπάρχει ένα μέτρο, ως προς τον τρόπο και το χρόνο που αφιερώνουμε στη χρήση,
-ότι ακολουθούμε τις οδηγίες προφύλαξης από τους κάθε είδους κινδύνους χωρίς να πανικοβαλλόμαστε από την ενημέρωση γι΄αυτούς.
Αυτό που χρειάζεται, είναι μια  “άνετη”, σταθερή, επεξηγηματική και με διακριτική παρακολούθηση προσέγγιση.”

“Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και οι φορητές συσκευές αποτελούν χρήσιμα και συναρπαστικά εργαλεία για όλη την οικογένεια. Ωστόσο, η υπερβολή στη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές, ενώ- όπως και στον φυσικό κόσμο- υπάρχουν “παγίδες” που απαιτούν προσοχή, ενημέρωση και σωστό χειρισμό”, γράφει στην ιστοσελίδα της και η Μονάδα Εφηβικής Υγείας του νοσoκομείου Παίδων “Αγλαϊα Κυριακού”.

Πίσω στο -άνευ καλωδίων- σχολείο της Σίλικον Βάλεϊ, ο 11χρονος Αουράντ Καμκάρ διηγούνταν, λίγα χρόνια πριν, την επαφή του με τον “κανονικό” κόσμο. Περιγράφοντας πώς βρέθηκε σε ένα σπίτι συγγενών, με πέντε ξαδέλφια του που όλα έπαιζαν με συσκευές αγνοώντας το ένα το άλλο. Άρχισα, λέει, να κουνά τα χέρια μου φωνάζοντας, “Ε, παιδιά, εδώ είμαι”.

Και ο 10χρονος Φιν Χάιλιγκ, του οποίου ο πατέρας εργάζεται στη Google, λέει ότι του αρέσει να μαθαίνει με μολύβι και χαρτί, για να βλέπει την πρόοδό του μέσα στα χρόνια. “Μπορείς να κοιτάξεις πίσω και να δεις πόσο άτσαλα ήταν τα γράμματά σου στην πρώτη δημοτικού. Δε μπορείς να το κάνεις αυτό με τους υπολογιστές επειδή όλα τα γράμματα είναι το ίδιο”.

πηγές: Independent, New York Times, The Atlantic, Wikipedia

φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ, η αρχική φωτογραφία του Rok Lipnik-flickr

(σχετική είδηση: Ο κανόνας “3-6-9-12” – Μια συνέντευξη με τον γνωστό γάλλο ψυχαναλυτή Serge Tisseron)