Ξεκινά η μελέτη των καταιγίδων στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), έξω από το διαστημικό εργαστήριο «Κολόμβος» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε το νέο επιστημονικό παρατηρητήριο των Αλληλεπιδράσεων Ατμόσφαιρας-Διαστήματος (Atmosphere-Space Interactions Monitor-ASIM), γνωστό και ως «Διαστημικός Κυνηγός Καταιγίδων».

Η μεταφορά του παρατηρητηρίου, βάρους 314 κιλών, πραγματοποιήθηκε με το αμερικανικό μεταγωγικό σκάφος Dragon της Space X ενώ η τοποθέτηση του στον ISS έγινε με τη βοήθεια ρομποτικού βραχίονα, μήκους 16 μέτρων.

Με σκοπό να παρατηρεί τους κεραυνούς και τις άλλες ισχυρές ηλεκτρικές εκκενώσεις στην ατμόσφαιρα, οι οποίες συμβαίνουν πάνω από τις καταιγίδες (φαινόμενο που ως σήμερα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς), το ASIM θα στοχεύει συνεχώς στη Γη.

Καθώς ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός κινείται με περίπου 400 χιλιόμετρα πάνω από τον πλανήτη μας, από τη θέση του οι επιστήμονες μπορούν να δουν από ψηλά τις καταιγίδες, δεδομένου ότι το σημείο στο οποίο βρίσκεται, εξυπηρετεί ιδιαίτερα την παρατήρηση τέτοιων φαινομένων.

Χάρη στις δύο κάμερες και τα φωτόμετρα του, το ASIM μπορεί να τραβήξει εικόνες των καταιγίδων στο υπέρυθρο και στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος, ενώ διαθέτει επίσης ανιχνευτές ακτίνων-Χ και ακτίνων-γ. Αφού συλλεχθούν τα απαραίτητα δεδομένα από το παρατηρητήριο, θα μπορούν να μεταδοθούν στη Γη μέσω τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων.

Από την επιφάνεια της Γης, τα θεαματικά φαινόμενα των καταιγίδων δεν μπορούν ποτέ να παρατηρηθούν στην ολότητα τους. Στο ανώτερο τμήμα της ατμόσφαιρας, στη μεσόσφαιρα και στη στρατόσφαιρα, λαμβάνουν χώρα ασυνήθιστα «παροδικά φωτεινά συμβάντα» (transient luminous events) για τα οποία δεν υπάρχει μια βέβαιη επιστημονική εξήγηση.

Αυτά τα συμβάντα παρατηρήθηκαν τυχαία για πρώτη φορά το 1989, όταν ένας Αμερικανός επιστήμονας που δοκίμαζε μια τηλεοπτική κάμερα, εντόπισε πάνω από ένα μακρινό νέφος καταιγίδας φωτεινές στήλες φωτός, οι οποίες έμοιαζαν με κεραυνούς-πυραύλους ή ανοδικούς κεραυνούς.

Σύμφωνα με δήλωση του επικεφαλής επιστημών του ASIM – δρ Τόρστεν Νόιμπερτ του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστήματος του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Δανίας– στο BBC, η ανακάλυψη είχε εκπλήξει τότε όλους τους ειδικούς.

Στην πορεία, οι ηλεκτρικές εκκενώσεις που κέντρισαν το ενδιαφέρον των επιστημόνων, οι οποίες δεν διαρκούν περισσότερο από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου αλλά μπορεί να έχουν μήκος πολλών δεκάδων χιλιομέτρων, πήραν ονόματα ξωτικών όπως “sprites“, “blue jets” (τα πιο μυστηριώδη) και “elves” (τα πιο συχνά και κατανοητά). Αυτά τα «εξωτικά» φαινόμενα θα μελετήσει το ASIM, η αποστολή του οποίου θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια.

Ο πρώτος που βιντεοσκόπησε ένα “blue jet”, ήταν από τον ISS ο αστροναύτης Αντρέας Μόγκενσεν της ESA το 2015.

Το διαστημικό παρατηρητήριο θα μελετήσει επίσης τις ακτίνες-X κα γ που δημιουργούνται επίσης από τις πολύ ισχυρές ηλεκτρικές εκκενώσεις.

Οι παρατηρήσεις του ASIM αναμένεται να βοηθήσουν επίσης τους επιστήμονες, ώστε να κατανοήσουν περισσότερο τις συνέπειες από τις αμμοθύελλες, τις δασικές πυρκαγιές, καθώς και να μελετήσουν σε βάθος τον σχηματισμό των νεφών και την εμφάνιση των κεραυνών.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφία: Space Storm Hunter στον ISS-Πηγή ESA