Γιώργος Ντάσης: Αποκλειστική συνέντευξη με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής & Κοινωνικής Επιτροπής, Μέρος IΙ

Απασχόληση και ασφαλιστικό στο επίπεδο της ΕΕ-Πως βλέπουν οι κοινωνικοί εταίροι το προσφυγικό/μεταναστευτικό και το Σένγκεν-Η ΕΟΚΕ για την TTIP-Πως η Ελλάδα θα ξεπεράσει την κρίση

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Από τον περασμένο Οκτώβριο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) έχει εκλεγεί με συντριπτική πλειοψηφία ο Γιώργος Ντάσης, προερχόμενος από τη ΓΣΕΕ. Η ΕΟΚΕ αποτελεί μέρος της θεσμικής αρχιτεκτονικής της ΕΕ, με συμβουλευτικό ρόλο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο, μέσω γνωμοδοτήσεων, ο δε Γ. Ντάσης, είναι σήμερα ο μόνος Eλληνας επικεφαλής κοινοτικού οργάνου.

Ο Γιώργος Ντάσης, παλιός συνδικαλιστής από το χώρο του ελληνικού εργατικού κινήματος, αναγκάστηκε να καταφύγει στο Βέλγιο την εποχή της Απριλιανής Δικτατορίας. Εν συνεχεία, μετά την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, εκπροσώπησε για πολλά χρόνια τη ΓΣΣΕ στην Ομάδα Εργαζομένων της ΕΟΚΕ και υπήρξε μέλος του προεδρείου του οργάνου, πριν εκλεγεί πρόεδρος.

Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής προβλέφθηκε με τη Συνθήκη της Ρώμης το 1957, με έργο την εμπλοκή των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η δημιουργία της εμπνεόταν από τη θεσμοποίηση του «κοινωνικού διαλόγου», που άρχισε να υπάρχει στα ιδρυτικά κράτη μέλη της Κοινότητας ήδη από τη δεκαετία του ‘50, ενώ αργότερα η ίδια υπήρξε το παράδειγμα για τη μεταφορά του θεσμού και στις υπόλοιπες χώρες, όπως συνέβη και στην Ελλάδα με τη συγκρότηση της εθνικής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής το 1994.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αριθμεί 350 μέλη, που εκπροσωπούν αναλογικά τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ και τα οποία προέρχονται από τους τρεις πυλώνες γύρω από τους οποίους δομείται η ΕΟΚΕ (εργαζόμενοι, εργοδότες, εκπρόσωποι άλλων επαγγελματικών ομάδων και της κοινωνίας των πολιτών). Επιλεγμένα από τις εθνικές κυβερνήσεις, τα μέλη της ΕΟΚΕ ορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θητεία πέντε ετών. Στη συνέχεια οφείλουν να εργάζονται κατά τρόπο ανεξάρτητο, προς το συμφέρον όλων των πολιτών της ΕΕ.

Ο σημερινός θεσμικός ρόλος του Γιώργου Ντάση, αλλά και η προϊστορία του μας δίνει την ευκαιρία να ρωτήσουμε τις απόψεις της ΕΟΚΕ και του ίδιου για ορισμένα από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν την οικονομία και τον κοινωνικό διάλογο στην ΕΕ και τη χώρα μας.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει κι αυτή, όπως όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τη μεγάλη προτεραιότητα που έχει το θέμα της απασχόλησης, σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά ανεργίας για ορισμένες χώρες μέλη, καθώς και για τους νέους. Δεδομένων των οικονομικών, κοινωνικών και διεθνών συνθηκών που ζούμε, ποια μπορεί να είναι μια αποτελεσματική στρατηγική για τη απασχόληση;

Η αντιμετώπιση της κρίσης δεν είναι εύκολη υπόθεση και τα προβλήματα που συνδέονται με την απασχόληση δεν αντιμετωπίζονται αποσπασματικά. Μακροπρόθεσμα, δεν μπορεί να νοηθεί καταπολέμηση της ανεργίας σε συνθήκες νοσούσης οικονομίας χωρίς να αλλάξει το μακροοικονομικό πλαίσιο. Όπως έχει ιστορικά καταδειχτεί, η λιτότητα και οι αντιπληθωριστικές νομισματικές πολιτικές δεν συμβάλλουν στη δημιουργία προϋποθέσεων διατηρήσιμης ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, το ζητούμενο είναι η διαμόρφωση συνθηκών που ευνοούν υψηλούς ρυθμούς απασχόλησης και η ενδεχόμενη επαναφορά του στόχου πλήρους απασχόλησης. Η απασχόληση αυξάνεται, όταν αυξάνεται η παραγωγή και η επενδυτική δραστηριότητα κυρίως σε τομείς εντάσεως εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει ανακατανομή πόρων από παρασιτικές χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες προς παραγωγικές δραστηριότητες. Συνεπώς, ως Ευρώπη θα πρέπει συνδυαστικά να επικεντρώσουμε στο πως θα τονωθεί η βιομηχανική ανάπτυξη με έμφαση σε νέους κλάδους δραστηριότητας, στην καινοτομία και στην έρευνα, με το μάτι μας στραμμένο πάντα στη δημιουργία προϋποθέσεων διατηρήσιμης ανάπτυξης: λ.χ. οι επενδύσεις σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας προσφέρουν αύξηση της απασχόλησης ταυτόχρονα με αειφορία του περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα που είχα την τιμή να επεξεργαστώ για την περίοδο της προεδρίας μου στην ΕΟΚΕ 2015-2018, με τίτλο «Για μια ενωμένη, δημοκρατική, αλληλέγγυα Ευρώπη ειρήνης και ευημερίας, κοντά στους πολίτες» υποστηρίζει ένα σοβαρό επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, ζητώντας παράλληλα την προσθήκη έκτακτου επενδυτικού σχεδίου για την ανάπτυξη και την απασχόληση καθώς και την υιοθέτηση ειδικών μέτρων οικονομικής σύγκλισης όπως ένα σύστημα κοινής έκδοσης χρεογράφων και ένα προσωρινό ταμείο για τα ευρωομόλογα.

Πως βλέπει η ΕΟΚΕ το ζήτημα των μεγάλων προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών, όχι μόνον από την ανθρωπιστική άποψη, αλλά και από την επίδραση που δημιουργεί στις οικονομίες και τις αγορές εργασίας των χωρών μελών;

Η ΕΟΚΕ έγκαιρα είχε εστιάσει την προσοχή της στη σωστή διαχείριση των μεγάλων προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών και των θεμάτων ασύλου. Πρόσφατα έδωσε τη δέουσα βαρύτητα στη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση που εξελίσσεται σε φαινόμενο ανεξέλεγκτων διαστάσεων. Εκτός από το σχετικό γνωμοδοτικό της έργο, η ΕΟΚΕ εγκαινίασε σειρά επισκέψεων σε 12 χώρες οι οποίες άμεσα εμπλέκονται στην τρέχουσα προσφυγική κρίση με στόχο τη συγκέντρωση πληροφοριών προκειμένου να προσδιοριστούν πιθανές στρατηγικές για την αντιμετώπιση της εισροής μεταναστών και τη διαμόρφωση μιας δέσμης βέλτιστων πρακτικών και πολιτικών, ικανών να συμβάλουν στην απρόσκοπτη διαδικασία υποδοχής, μετεγκατάστασης και ένταξης των προσφύγων. Οι αποστολές εντάσσονται στο πρόγραμμα της ΕΟΚΕ ‘Going Local’ το οποίο στοχεύει στην επί τόπου διακρίβωση του έργου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που ασχολούνται με τους μετανάστες, τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες. Τελικός στόχος των αποστολών η άρτια και τεκμηριωμένη συμβολή της ΕΟΚΕ στη χάραξη της πολιτικής της ΕΕ, ως συνέχεια της γνωμοδότησής της: «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση: Δεύτερη δέσμη υλοποίησης». Η διερευνητική μας αποστολή στην Ελλάδα έλαβε χώρα στις 15-17 Δεκεμβρίου.

Τέλος, θέλω να προσθέσω ότι είναι εξαιρετικά θλιβερή η άρνηση των κυβερνήσεων διαφόρων χωρών μελών της ΕΕ να προσφέρουν την ελάχιστη αλληλεγγύη σε συνανθρώπους μας Δυστυχώς σύμφωνα με τη λογική κάποιων, στην ΕΕ η οποία θεμελιώνεται από την αρχή της αλληλεγγύης, η αλληλεγγύη αφορά μόνο χώρες με περιορισμένες δυνατότητες όπως είναι η Ελλάδα. Έχω τονίζει ότι τα σύνορα της ΕΕ δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο φροντίδας μόνο των νότιων και μεσογειακών κρατών και κυρίως της Ελλάδας και Ιταλίας προσπαθώντας να πείσω συναδέλφους απ’ όλες τις περιφερειακές χώρες ότι έχουμε κοινό συμφέρον να απαιτήσουμε τη διαμόρφωση ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και φύλαξης των συνόρων. Οι μεγάλες και μικρές χώρες που δεν έχουν εξωτερικά σύνορα, πρέπει να πειστούν ότι έχουν κάθε συμφέρον να συμβάλλουν καθοριστικά τόσο στη φύλαξη των συνόρων όσο και στην ελάφρυνση του ανθρώπινου πόνου που προέκυψε από τους πολέμους και τις καταστροφές στις γειτονικές χώρες. Σε κάθε περίπτωση, οι περιφερειακές χώρες δεν μπορούν και δεν πρέπει να επωμιστούν το βάρος των συνεπειών αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης.

Θα ήθελα να πω όμως και δυο λόγια για τη Συνθήκη του Σένγκεν. Η ΕΟΚΕ ξεκίνησε μια καμπάνια με σύνθημα “Κάτω τα χέρια από τη Συνθήκη του Σένγκεν”. Είμαι πεπεισμένος και διαπιστώνω σε κάθε ομιλία που κάνω, ότι υπάρχει μια τεράστια πλειοψηφία η οποία θέλει να ζήσει ειρηνικά μέσα σε μια ειρηνική Ευρώπη, μέσα σε μια ολοκληρωμένη Ευρώπη, αλλά αυτή η πλειοψηφία δεν ακούγεται. Λοιπόν, ελπίζω ότι και στην πατρίδα μου, το σύνθημα κάτω τα χέρια από τη Σένγκεν θα κυριαρχήσει, διότι εκφράζει την κατάκτηση της πορείας της προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Φοβάμαι ότι αν αυτή η κατάκτηση καταργηθεί, είτε όλως διόλου είτε εν μέρει, μπορεί να σημάνει την αρχή του τέλους, αλλά εμμένω αισιόδοξος ότι δεν θα καταργηθεί.

Ποια είναι η θέση της ΕΟΚΕ για τη σύναψη της Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων, η οποία έχει ισχυρούς υποστηρικτές μεταξύ ορισμένων κυβερνήσεων και εργοδοτικών οργανώσεων στην ΕΕ, αλλά και σφοδρούς πολέμιους, κυρίως από κλάδους και οργανώσεις εργαζομένων, αγροτών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, καταναλωτικών ενώσεων κλπ;

Μια επιτυχής συμφωνία για τη Διατλαντική σχέση εμπορίου και επενδύσεων θα πρέπει να παρέχει οικονομικές ευκαιρίες για τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις τόσο και στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Θα πρέπει να διασφαλίσει θέσεις εργασίας, να συμβάλει στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ενώ ταυτόχρονα οφείλει να εγγυάται τα δικαιώματα των εργαζομένων, την κοινωνική προστασία και τον κοινωνικό διάλογο. Καθώς υποστηρίζεται από τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες, η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙP) θα πρέπει να διαμορφώσει παγκόσμια περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα. Ως εκ τούτου, ο πήχης τοποθετείται ψηλά και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι, όχι μόνο στις διαπραγματεύσεις, αλλά και στην εφαρμογή της όποιας μελλοντικής συμφωνίας. Θεωρώ ότι η συμφωνία θα πρέπει να στηρίζεται σε μια στερεή και βιώσιμη κοινωνική ατζέντα και με βρίσκει αντίθετο κάθε ενδεχόμενο έκπτωσης των ευρωπαϊκών μας προτύπων. Ελπίζω, όπως και πολλοί συνάδελφοι μου, ότι η ΤΤΙΡ μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως ευκαιρία για να ενσωματώσουμε τις αξίες της ΕΕ στην παγκοσμιοποίηση.

Από τη σημερινή σας θέση, αλλά και από τη μακρά πορεία σας στο συνδικαλιστικό κίνημα, ποιες πολιτικές στο εσωτερικό της Ελλάδας και εκ μέρους της Ευρωζώνης/ΕΕ θεωρείτε ότι μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα μας στο οριστικό ξεπέρασμα της κρίσης που την πλήττει; Πως μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, αντιμετώπιση του χρέους, εκσυγχρονισμός των δομών της οικονομίας και του κράτους και ποιος είναι ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου για την επίτευξη αυτών των στόχων;

Πιστεύω ότι η οριστική επίλυση της ελληνικής κρίσης θα είναι δύσκολη, περίπλοκη και χρονοβόρα όπως δείχνει η εμπειρία των τελευταίων 6 ετών. Η δυσχέρεια αυτή οφείλεται σε εσωτερικούς αλλά και εξωτερικούς παράγοντες. Αφενός υπάρχουν, διαχρονικά και διαδοχικά, σοβαρές ευθύνες των διαφόρων ελληνικών κυβερνήσεων που ανέλαβαν τις τύχες της χώρας. Αφετέρου, στις αιτίες της κρίσης εντοπίζεται μια ευρωπαϊκή διάσταση και συγκεκριμένα οι αδυναμίες μιας Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής που, εκτός άλλων, επέτρεψαν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες να έχουν υπερβολικά ελλείμματα, όπως είδαμε το 2009. Το σοβαρό πολιτικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ανέδειξαν περίτρανα οι κερδοσκοπικές συμπεριφορές των παγκόσμιων αγορών χρήματος και κεφαλαίου.

Αναμφισβήτητα, η συνταγή εσωτερικής υποτίμησης και λιτότητας που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα με πρόσχημα την τόνωση της ανταγωνιστικότητας απέτυχε παρασύροντας τη χώρα σε μια πρωτοφανή οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση που αποκτά πλέον χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης. Η ελληνική οικονομία διανύει το 6ο έτος ύφεσης παγιδευμένη στο φαύλο κύκλο λιτότητας, ύφεσης και ανεργίας που ανατρέπει τους δημοσιονομικούς στόχους της χώρας με αρνητική επίδραση σε βασικά μεγέθη της οικονομίας. Η διαδικασία συνεχούς αποεπένδυσης και συρρίκνωσης του παραγωγικού ιστού της χώρας απαξιώνει το εργατικό της δυναμικό. Όπως τόνισα προηγουμένως, χωρίς ανάπτυξη δεν νοείται έξοδος από την κρίση. Αντίθετα: αυξάνεται η ανεργία και οι χρεωκοπίες, μειώνονται τα φορολογικά έσοδα και διογκώνεται η λαϊκή αντίδραση. Επαναλαμβάνω ότι μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως διέξοδοι και λύσεις συναίνεσης τις οποίες αναζήτησαν και εφάρμοσαν άλλες χώρες με ανάλογα προβλήματα. Θεωρώ ότι το ζητούμενο στην Ελλάδα παραμένει η αναζήτηση λύσεων με εθνική ομοψυχία, με γνώμονα το συμφέρον της χώρας και με συναίσθηση του διακυβεύματος της υπόθεσης αυτής. Θα πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για μια πιο αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και θα πρέπει οι δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις να συμφωνήσουν τουλάχιστον στην καταπολέμηση και την εξάλειψη της διαφθοράς.

Τέλος, ο κοινωνικός διάλογος υφίσταται στην ΕΕ αυξανόμενη πίεση στο σημερινό πλαίσιο της μειωμένης μακροοικονομικής ζήτησης, της αύξησης των φόρων και των περικοπών στις κυβερνητικές δαπάνες. Ειδικότερα, οι συνθήκες στην Ελλάδα αναδεικνύουν την ανάγκη και την προστιθέμενη αξία του κοινωνικού διαλόγου που δυστυχώς αποτελεί παράπλευρη απώλεια της κρίσης. Όπως έδειξε η εμπειρία άλλων χωρών, θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα, αν θέλουμε να εξέλθουμε από την κρίση. Ένας καλά διαρθρωμένος κοινωνικός διάλογος είναι απαραίτητος για την επίτευξη καλύτερων εργασιακών συνθηκών, μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής και για την μεγιστοποίηση της συναίνεσηςγια την λήψη δύσκολων αποφάσεων. Εγώ θα συνεχίσω να εργάζομαι με όλες μου τις δυνάμεις για την αποκατάσταση και την αξιοποίηση του κοινωνικού διάλογου στη χώρα μας.

(Βλέπε Μέρος Ι Συνέντευξης του Γιώργου Ντάση σε προηγούμενη ανάρτηση)

Βίντεο με τα κυριότερα σημεία της συνέντευξης