«Anachronism»: Μία περφόρμανς με ελληνικό χρώμα στην καρδιά της Βιέννης

του Θωμά Σίδερη

Φθινόπωρο στη Βιέννη και το δροσερό αεράκι του Σεπτεμβρίου έφερνε κάτι από την Ελλάδα.

Επί της οδού Χερρενγκάσε και γύρω από αυτήν χτυπά η καρδιά του πολιτικού και οικονομικού λόμπι της Αυστρίας. Σχεδόν έναν μήνα πριν από τις γενικές βουλευτικές εκλογές και τίποτε δεν θύμιζε ότι η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Σε κάποιες στάσεις μέσων μεταφοράς ωστόσο, ανάμεσα σε αφίσες μιας συναυλίας του Στινγκ, μπορούσες να διακρίνεις κάποιες φωτογραφίες του Σεμπάστιαν Κουρτς. Το κόμμα αυτού του τριαντάρη πολιτικού προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις, ενώ ο ίδιος κλείνει το μάτι στην άκρα δεξιά.

Στον αριθμό 13 της οδού Χερρενγκάσε, απέναντι ακριβώς από το διασημότερο καφέ της Βιέννης, το Σεντράλ Καφέ, στο ισόγειο ενός κτιρίου που στεγάζονται υπουργεία και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί βρίσκεται μία γκαλερί, η H13. Εκεί, η Kunstraum Niederoesterreich, μία πλατφόρμα δημόσιας επικοινωνίας για την τέχνη, μέρος του μουσείου Μπετριέμπς, διοργάνωσε την Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου 2017 μία περφόρμανς που σχεδίασε η Ελληνίδα Άννα Βάσοφ, με αφορμή την απονομή του ετήσιου βραβείου του φορέα.

Η Άννα Βάσωφ, ένα κορίτσι στην ηλικία του Κουρτς, σπούδασε αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Σε ηλικία 24 χρόνων πήρε στις αποσκευές της εργαλεία, ιδέες και όνειρα και εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Βιέννη. Εκεί, συνέχισε τις σπουδές της (Transmedia art) και γρήγορα συνάντησε το κοινό της, εντός και εκτός Αυστρίας. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε η Christiane Krejs, επιμελήτρια τέχνης και μέλος της κριτικής επιτροπής, όταν τη βράβευε με το βραβείο Η13: “Με τον απείρως πλούσιο κόσμο των δυσλειτουργικών μηχανων που κατασκευάζει, παιζει με τον υποτιθέμενο παράδεισο των γκάτζετ και τα αφήνει να λειτουργούν μάταια και παράλογα. Κεντρικά, κοινωνικά ζητήματα παρουσιάζονται ως σύντομα οπτικά ποιήματα με τη μορφή βίντεο, με χιουμοριστικές παρεμβάσεις”.

Η Άννα Βάσωφ παίζει συστηματικά με τον χρόνο, ως μετρήσιμο και μη μέγεθος. Άλλωστε, μόνο τυχαίος δεν ήταν και ο γενικός τίτλος της περφόρμανς: “Anachronism”. Σύμφωνα με την Christiane Krejs, “η καλλιτέχνης εργαζεται σκληρά με κομψούς αναχρονιστικούς μηχανισμούς που αντικατοπτρίζουν μία ψηφιακά, εμπορευματο-ποιημένη κοινωνία”.

Ένα ρολόι που μετατρέπεται σε -τοξική- σκόνη μέσα σε δύο ώρες, μία τεράστια γυάλινη κλεψύδρα ως υποδοχέας της σκόνης, ένας δρομέας που κινείται αντίστροφα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού και διασπά τον χωροχρόνο και ένα ανδροειδές (άνθρωπος-κουβαρίστρα) που πλέκει τη συλλογική μνήμη σε ένα ξύλινο περίγραμμα κρανίου.

Η Άννα Βάσωφ εξηγεί στην ΕΡΤ τη σχέση της με τον χρόνο: “Αν ο χρόνος ήταν μία φιγούρα σε ταινία, θα ήταν εργάτης που κρατάει μία ράσπα και τρίβει σιγά σιγά τα πάντα μέχρι να γίνουν σκόνη. Δεν είναι ένας κακός χαρακτήρας, απλώς δεν μπορεί να ξεφύγει από τη δουλειά του”.

Γιατί όμως “αναχρονισμός”; “Τα τελευταία χρόνια περιβαλλόμαστε από αναχρονιστικές ιδέες. Αντιμετωπίζουμε ισχυρές επιστροφές του εθνικισμού, τον ρατσισμού, τη μισογυνίας, του συντηρητισμού, της θεοκρατίας. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι είναι γενικά λιγότερο ανεκτικοί στη διαφορά. Από την άλλη πλευρά η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς. Τα εργαλεία γίνονται όλο και πιο “έξυπνα” αλλά δεν φαίνεται να επηρεάζουν ένα πιο ανοιχτό κοινωνικό πνεύμα”.

Τα ζητήματα πάντως που θέτει η Άννα Βάσωφ με το έργο της και βάζουν τα κοινωνικά σώματα να αναμετρώνται με τη συλλογική μνήμη τους, συχνά αποτρόπαιη και φρικιαστική, βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα του σχεδόν συνομηλίκου της Σεμπάστιαν Κουρτς. Αλλά από την άλλη πλευρά της κλεψύδρας.

Στην περφόρμανς του “Αναχρονισμού”, εκτός της Άννας Βάσωφ, πήραν μέρος ο Ιταλός (transmedia artist) Στέφανο Ντι Αλέσιο και η ελληνίδα καλλιτέχνις Πηνελόπη Μακρυνιώτη.

Ατομικές εκθέσεις:

2017, Things and Wonders, CHEAPART, Αθήνα
2016 “Non-Stop Stop-Motion Machines”, Asifakeil q21/MQ, Βιέννη
2015 “Mechanisms of Happiness”, Sammlung Lenikus, Βιέννη
2015 “Shoes, Domino and Happiness”, Museum of Multimedia art and photography, Μόσχα

Φωτογραφίες: e Sel / Νικολέτα Σίδερη