Γιάννης Βολιώτης: Το κοινό είναι πάντα ο πρωταγωνιστής

Συνέντευξη στη Δώρα Χειράκη

Φέτος το φθινόπωρο, στο θέατρο «Σταθμός», η υψηλή τεχνολογία συναντά τον κλασικό μύθο του Όσκαρ Ουάιλντ, για να ζωντανέψει επί σκηνής τη συγκλονιστική ιστορία του ναρκισσιστή και ηδονοθήρα Ντόριαν Γκρέυ, ο οποίος συνεπαρμένος από το εξαιρετικά όμορφο πορτρέτο που του φιλοτεχνεί ο ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγορτ, πουλάει την ψυχή του στον διάβολο, με αντάλλαγμα την αιώνια νεότητα και ομορφιά.
Ακριβώς 125 χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου του Όσκαρ Ουάιλντ, το έργο, που συνεχίζει να σαγηνεύει και να εμπνέει, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο ελληνικό θέατρο, αλλά και παγκοσμίως, με 6 ηθοποιούς σε τρισδιάστατο εικονικό σκηνικό χώρο (3D mapping) που σχεδιάζει ο σκηνοθέτης Γιάννης Βολιώτης, και με ζωντανή μουσική πιάνου να χρωματίζει κατάλληλα την ατμόσφαιρα του έργου.
Εμείς συναντήσαμε τον νεαρό σκηνοθέτη σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες της παράστασης και μιλήσαμε για όλα όσα σχεδιάζει…

Γιατί διαλέξατε έναν «κλασικό» συγγραφέα για την πρώτη δική σας δουλειά στο θέατρο;

Ό Όσκαρ Ουάλιντ είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους συγγραφείς στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Tελειοποίησε τις ιδέες του σχετικά με την ανωτερότητα της τέχνης σε μια σειρά από διαλόγους και δοκίμια και ενσωμάτωσε σκέψεις του για την παρακμή, τη δολιότητα και την ομορφιά, στο μοναδικό μυθιστόρημά του “Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ”. Ήταν η δυνατότητα που του παρείχε να αναλύσει σε βάθος λεπτομέρειες του Αισθητισμού, καθώς και να καταπιαστεί με ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα, γεγονός που τον έστρεψε μετέπειτα στο θέατρο με τη Σαλώμη. Διαπραγματεύεται θέματα κρίσης ταυτότητας, που ακόμα και στη σημερινή εποχή της εικόνας και της πληροφορίας είναι ζητήματα που παραμένουν επίκαιρα.

Υπάρχει κάποια στιγμή του «Ντόριαν Γκρέυ» που σας συγκλονίζει ως δημιουργό;

Δεν είναι μία στιγμή που με συγκλονίζει άλλα πολλές και καθεμιά έχει τον λόγο της. Καθώς υπάρχουν διαφορετικές προκλήσεις. Από την ερμηνεία μέχρι και την απόδοση κάποιων σκηνών οπτικά. Επίσης, δεν είναι τόσο το δέος όσο το άγχος της απόδοσης αυτού που έχεις στο μυαλό σου.
Όταν στέκεσαι στη σκηνή του θεάτρου, πρέπει να έχεις την αίσθηση ότι απευθύνεσαι σε ολόκληρο το σύμπαν και πως αυτό που λες όλος ο κόσμος πρέπει να το ακούσει και να αισθανθεί ότι του απευθύνεσαι αποκλειστικά. Το θέατρο είναι παγκόσμια πράξη έτσι κι αλλιώς. Και για κάποιους ξεπερνά τον τρόπο ζωής. Είναι η τέχνη του ζην.

Στην παράσταση έχετε το ρόλο του μεταφραστή-επιμελητή του κειμένου, του σκηνοθέτη και του visual artist. Όλα αυτά χρειάζονται πολύ χρόνο. Να υποθέσω ότι η προετοιμασία έχει ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν;

Η πρώτη σκέψη ήταν πριν από περίπου δύο χρόνια και οι εργασίες ξεκίνησαν εντατικά ένα χρόνο πριν. Το κείμενο μεταφράστηκε και διασκευάστηκε σε κινηματογραφικό φορμάτ, έτσι ώστε να αποδοθεί και με τον αντίστοιχο τρόπο αφήγησης, που συνδυάζει τις δύο τέχνες -αυτή του θεάτρου και του κινηματογράφου- με τη χρήση των 3D mapping προβολών. Ο συγκεκριμένος αυτός τρόπος αφήγησης χρήζει διαφορετικής προετοιμασίας και επεξεργασίας από τους ηθοποιούς και τεχνικών μέσων, ώστε να αποδοθεί με τον κατάλληλο τρόπο στο κοινό. Μπήκα στον πειρασμό, ομολογώ, να δώσω μια κινηματογραφική διάσταση στο θεατρικό κι αυτό τ’ άλλαξε όλα μέσα στο μυαλό μου.

Σε, οικονομικά, δύσκολους καιρούς όλο αυτό είναι μια τολμηρή επένδυση. Δεν το φοβηθήκατε;

Ποτέ δεν πρέπει κανείς να αρχίζει μια δουλειά, μια μάχη, μια ερωτική σχέση αν ο φόβος της ήττας επισκιάζει την προοπτική της νίκης. Θέλει τόλμη και η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς. Αυτό είναι η προσωπική μου θέση και στάση απέναντι στα πράγματα παρ’ όλες τις δυσκολίες που συνεχώς προκύπτουν.
Συνοδοιπόροι σε αυτό το εγχείρημα είναι οι βασικοί συντελεστές της παράστασης, οι ηθοποιοί, ο Μάνος Ζαχαράκος, ο Χάρης Μαυρουδής, ταλαντούχοι και καταξιωμένοι με ενεργή παρουσία στο θέατρο και την τηλεόραση τα τελευταία χρόνια και από τη νέα γενιά, οι Νέλη Αλκάδη, Άγγελος Μπέσσας, Βασίλης Ταρατόρης και Φώτης Λάμαρης, που με θετική ενέργεια και συμμετοχή μπήκαν στην ομάδα της παράστασης.
Οι καλλιτεχνικοί συντελεστές και η ομάδα παραγωγής επίσης δουλεύουν εδώ και δύο μήνες εντατικά για την προετοιμασία της παράστασης, αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες και προβλήματα, από τα γενικότερα που έχουν προκύψει στη χώρα μέχρι και θέματα τεχνικής φύσης. Όμως, όλοι το αγκάλιασαν και το πίστεψαν. Από εξωτερικούς συνεργάτες μέχρι τους συντελεστές της παράστασης, που με πίστεψαν και ρίσκαραν μαζί μου. Δεν θα είχε αλλιώς νόημα. Αυτοί είναι η δύναμή μου.

Μετά τη «Σμύρνη μου αγαπημένη», που ήταν και η αφορμή για να γίνετε γνωστός στο ευρύ κοινό, θα περίμενε κανείς η πρώτη προσωπική σας δουλειά να είναι σε έναν αντίστοιχο χώρο. Γιατί διαλέξατε μια μικρότερη σκηνή;

«Η Σμύρνη μας η αγαπημένη», έργο της μεγάλης Ελληνίδας δημιουργού, της κ. Μιμής Ντενίση, με την οποία είχα την τιμή και τη χαρά να συνεργαστώ κάνοντας τα Visual 3D mapping, ήταν μια μεγάλη πρόκληση, γιατί για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε η συγκεκριμένη τεχνική στο ελληνικό θέατρο και σε μια σκηνή μεγάλων διαστάσεων, αναλόγως και του έργου.
Από την πλευρά μου, ήθελα στην πρώτη δική μου δουλειά να ξεκινήσω με μικρά και σταθερά βήματα. Και είναι το πρώτο βήμα που πάντοτε είναι και σταθμός και ίσως και καρμικά γίνεται στο θέατρο «Σταθμός». Η αισθητική και καλλιτεχνική απόδοση δεν μετριάζονται λόγω σκηνικού χώρου. Πιστεύω στο κοινό και στην αίσθησή του. Στον τρόπο που «δένεται» ή όχι με το μήνυμα και τους ανθρώπους μιας παράστασης. Για μένα το κοινό είναι πάντα ο πρωταγωνιστής.

Είστε άνθρωπος του κινηματογράφου και της εικόνας. Οι τελευταίες σας επιλογές είναι παρ’ όλα αυτά θεατρικές. Τι σας έκανε να στραφείτε στο θέατρο;

Εικόνα είναι η αποτύπωση, η απομνημόνευση της εμφάνισης ενός ή περισσότερων αντικειμένων. Η αποτύπωση αυτή μπορεί να γίνεται σε μέσο όπως το χαρτί, στη μνήμη και την οθόνη ενός υπολογιστή ή μιας φωτογραφικής μηχανής και φυσικά στο ανθρώπινο μυαλό. Η εικόνα περιέχει συνήθως πληροφορία δύο ή τριών διαστάσεων και η «κινούμενη» εικόνα έχει την έννοια της απεικόνισης με σειρές εικόνων στον χρόνο του θέματος που αποτυπώνεται.
Στο θέατρο, αντίστοιχα, υπάρχει μια λογική αποτύπωσης αυτής της πληροφορίας και της εικόνας στο μυαλό του θεατή, σε συνάρτηση με τη χρήση της ζωντανής δράσης των ηθοποιών, που δημιουργούν και αποκαθηλώνουν την εικόνα συνυπάρχοντας ταυτόχρονα σε έναν μυθοπλαστικό κόσμο. Η ουσία και της θεατρικής σκηνής και της οθόνης είναι συγκέντρωση και διεισδυτικότητα και εναλλαγή ζωντανής εικόνας. Και στις δύο περιπτώσεις, η «κάμερα» και το φίλτρο της εικόνας παραμένουν πάντα ο θεατής και η μνήμη.

Η ενασχόληση με την Τέχνη του θεάτρου και του κινηματογράφου αντιλαμβάνομαι ότι για εσάς ήταν ένα παιδικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Θυμάστε την πρώτη ταινία ή την πρώτη παράσταση που σας έκανε να σκεφτείτε ότι θέλετε να ακολουθήσετε αυτό τον δρόμο;

Δεν θα μπορούσα να ξεχάσω τα καρέ των μαγικών ταινιών του Στίβεν Σπίλμπεργκ και του Τζορτζ Λούκας, που με έκαναν να αγαπήσω τον κινηματογράφο ως παιδί και μετέπειτα τις ταινίες των Κιούμπρικ, Σκορσέζε, Κόπολα και Πολάνσκι στην απαρχή της εποχής της αθανασίας, την εφηβεία, όπου κι έγινε αναγκαίο πλέον μέσα μου να επιθυμώ μια ζωή δημιουργώντας ιστορίες με εικόνες και ήχους. Το θέατρο ξεκινά με το θέατρο σκιών, άλλη μια παιδική μου αγάπη που, από θεατής από τα μαθητικά χρόνια ανέβηκα στο πάλκο και έδινα παραστάσεις, αρχικά σε συμμαθητές και μετέπειτα, με τη βοήθεια φορέων του πολιτισμού, σε μεγαλύτερο κοινό στις πόλεων που έζησα –καθότι έχω ζήσει σε πολλές πόλεις ανά την Ελλάδα λόγω του επαγγέλματος του πατέρα μου. Ήμουν πάντα παιδί της εικόνας.

Είστε μόνο 29 χρόνων. Παρά το νεαρό της ηλικίας σας, οι κινήσεις και οι επιλογές σας δείχνουν προσεκτικές και ιδιαιτέρως μελετημένες… Πόσο αυστηρός είστε με τις συνεργασίες σας;

Δεν είναι οι κινήσεις, ακόμα και οι καλύτερες δυνατές κινήσεις που πρέπει να ψάχνει κανείς, αλλά ένα εφαρμόσιμο σχέδιο. Είμαι αυστηρός στις συνεργασίες μου, αν και ξέρω ότι αυτό πολλές φορές είναι δύσκολο. Είναι αρκετά δύσκολο να βρεις συνεργάτες που να τους διέπει ομαδικό πνεύμα και αγάπη για το συνολικό αποτέλεσμα, πέρα από εγωισμούς και ματαιοδοξία. Επίσης, η εκτίμηση και η καλλιτεχνική εμπιστοσύνη είναι ένα από τα βασικά κριτήρια επιλογής των συνεργασιών μου.
Σίγουρα όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος και στεναχωριέμαι πραγματικά όταν βλέπω κακές παραστάσεις ή ταινίες, αν και βέβαια πολλές φορές το κριτήριο είναι υποκειμενικό και ίσως με το φίλτρο της δουλειάς μου και στο πλαίσιο του τι ορίζουμε ως μη αποδεκτό, έχω άποψη. Μου λένε ότι γίνομαι τελειομανής κάποιες φορές. Εγώ το λέω πειθαρχία που φροντίζω να κρατώ για τον εαυτό μου και τη δουλειά μου.