Τι φέρνει ο νέος ασύμμετρος πόλεμος

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Νέες γεωπολιτικές ισορροπίες, αλλά και νέο πρόσωπο για την Ευρώπη φέρνει ο νέος ιδιότυπος πόλεμος που κυοφορείται την επομένη της σφαγής στο Παρίσι.

Οι συνθήκες που διαμορφώνονται απειλούν θεμέλια της ευρωπαϊκής ενοποίησης όπως η ελεύθερη διακίνηση προσώπων η οποία ήδη δοκιμάζεται. Το δίλημμα ελευθερία ή ασφάλεια φαίνεται ότι θα τίθεται όλο και περισσότερο το επόμενο διάστημα στην Ευρώπη, όπως έγινε στις ΗΠΑ τα προηγούμενα χρόνια.

Σε μια περίοδο που αναμενόταν μια προοδευτική στροφή στα ευρωπαϊκά πράγματα, ύστερα από τις εξελίξεις στην Πορτογαλία και εν αναμονή των εκλογών στην Ισπανία, τα γεγονότα ενισχύουν το φόβο και το συντηρητισμό, που αποτελούν το ιστορικό καύσιμο των δεξιών και ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο πιο κρίσιμο γεωγραφικό σημείο και επομένως υπάρχουν προϋποθέσεις για να διεκδικήσει έναν αντίστοιχο κρίσιμο ρόλο, αλλά την ίδια στιγμή η διαχείριση των προσφυγικών ρευμάτων θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη εάν τα σύνορα αρχίσουν να κλείνουν και οι εισερχόμενοι στη χώρα μας παραμένουν εγκλωβισμένοι.

Αρκετοί αξιωματούχοι, όπως ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ αλλά και ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Τόμας Ντε Μεζιέρ υπογράμμισαν ότι δεν πρέπει να συνδεθεί η ευρωπαϊκή πολιτική για το προσφυγικό με την τρομοκρατία, αλλά το θέμα έχει ήδη μπει στην ατζέντα και το βέβαιο είναι ότι θα βαρύνει στις αποφάσεις το επόμενο διάστημα.

Ήδη, o Πολωνός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κόνραντ Ζυμάνσκι δήλωσε ότι η χώρα του θα υποδεχθεί πρόσφυγες μόνο εφόσον υπάρχουν εγγυήσεις ασφάλειας.

Το ειδικό βάρος της Ελλάδας ως κατ’ εξοχήν πρώτου προορισμού των προσφυγικών ρευμάτων, αντικειμενικά αυξάνεται δίνοντας πολιτικά επιχειρήματα και ενδεχομένως «μόχλευση» στη χώρα μας για τα ζητήματα αυτά.

Το ίδιο όμως συμβαίνει και με την Τουρκία, προς την οποία οι Ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν ένα πρόσθετο λόγο να κάνουν παραχωρήσεις, προκειμένου να ελέγξει εκείνη τις μετακινήσεις.

Επομένως, σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα θα βρεθεί υπό πίεση για να συνεργαστεί με την Τουρκία, ενώ το θέμα της φύλαξης των ελληνικών-ευρωπαϊκών συνόρων θα τεθεί με έμφαση.

Επιπλέον, στο νέο πόλεμο που ξεκινά, η Ελλάδα πιθανότατα θα πιεστεί για να συμμετάσχει, γεγονός που ίσως θέσει σε δοκιμασία την παραδοσιακή «λανθάνουσα ουδετερότητα» της χώρας μας σε σχέση με τον αραβικό κόσμο.

Θεωρίες συνωμοσίας και οικονομική πραγματικότητα

Όσοι συνέκριναν τα τελευταία χρόνια τη σημερινή περίοδο με εκείνη που προηγήθηκε του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου -και δεν ήταν μόνο κάποιοι γραφικοί συνωμοσιολόγοι, αλλά και έγκριτοι ιστορικοί και οικονομολόγοι- σίγουρα θα διαβάζουν στις τελευταίες εξελίξεις μια επιβεβαίωση της θεωρίας ότι ο πόλεμος είναι η τελευταία διέξοδος στα οικονομικά αδιέξοδα. Έστω κι αν ο πόλεμος είναι ασύμμετρος.

Η χώρα μας μπαίνει στη δίνη τη στιγμή που βρίσκεται παγιδευμένη στην ύφεση και το οικονομικό αδιέξοδο.

Το αίτημα της χαλάρωσης του ασφυκτικού οικονομικού κορσέ για την Ελλάδα γίνεται πιο λογικό από ποτέ, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα βρει ευήκοα ώτα στην Ευρωζώνη.

Ο «Γάλλος σύμμαχος» ο οποίος τον τελευταίο χρόνο υποστήριξε ουσιαστικά τις ελληνικές θέσεις, βρίσκεται πλέον εγκλωβισμένος στα δικά του προβλήματα και είναι λογικό ότι η προσοχή του στα δικά μας θέματα θα μειωθεί, στην καλύτερη περίπτωση. Εάν, όπως πολλοί προβλέπουν, η ατζέντα του φόβου θρέψει το συντηρητικό Νικολά Σαρκοζί και την ακροδεξία Μαρίν Λεπέν, η επιρροή του Σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ εκ των πραγμάτων θα μειωθεί.

Από την άλλη πλευρά, η προοπτική του πολέμου αντικειμενικά συνεπάγεται πρόσθετα οικονομικά βάρη στους προϋπολογισμούς και, ενδεχομένως, μια γενικότερη οικονομική χαλάρωση.

Είναι πολύ πιθανό ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εντείνει το λεγόμενο «τύπωμα χρήματος», την ποσοτική χαλάρωση, η οποία ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, ιδιαίτερα καθώς τα τελευταία οικονομικά στοιχεία έδειχναν αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης για τις μεγάλες χώρες.

Επιπλέον, υπό τις νέες συνθήκες η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης αποκτά μείζονα σημασία με αποτέλεσμα οι θέσεις όσων προωθούσαν το Grexit και τη νομισματική θεσμοθέτηση πολλών νομισματικών ταχυτήτων να είναι πολύ επικίνδυνες για να περάσουν.