Η υπεροψία στις “Διχασμένες Πολιτείες της Αμερικής” (άρθρο)

Άρθρο της Λένας Αργύρη (Ουάσιγκτον)

«Από την ημέρα που κέρδισε ο Τραμπ, οι λευκοί πελάτες και κυρίως οι πιο ηλικιωμένοι έχουν αποκτήσει υπεροπτικό ύφος και μας μιλούν απότομα, συχνά προσβλητικά» μου είπε σχεδόν παραιτημένα, βιετναμέζα υπάλληλος καταστήματος σε προάστιο της Ουάσιγκτον. Ο μονόλογός της άρχισε απροειδοποίητα, αφότου με άκουσε να μιλάω ελληνικά στο κινητό και συμπέρανε ότι δεν ανήκω στα «παιδιά του ήλιου» όπως αποκάλεσε τους λευκούς αμερικάνους, ηγετικό στέλεχος του κινήματος της εναλλακτικής δεξιάς στην Ουάσιγκτον. «Δεν τους ενδιαφέρει αν είσαι νόμιμα εδώ, αρκεί που βλέπουν άλλο χρώμα ή διαφορετικά χαρακτηριστικά προσώπου» πρόσθεσε κουρασμένα.

Βγήκα από το μαγαζί αιφνιδιασμένη. Δεν είχα αντιληφθεί ότι συνέβαινε κάτι τέτοιο. Διάβαζα και άκουγα περιστασιακά για έκρηξη της ρητορικής μίσους και για περιστατικά φυλετικής βίας που αυξήθηκαν μετά τις εκλογές, αλλά νόμιζα οτι όλα αυτά συνέβαιναν στην άλλη Αμερική. Την μακρινή. Την λεγόμενη flyover. Στις πολιτείες δηλαδή που διασχίζει κανείς με το αεροπλάνο για να πάει από την ανατολική στην δυτική ακτή. Στις πολιτείες που ο κάτοικος των λεγόμενων coastal elite, σπανίως προσγειώνεται. Δεν μπορούσα να φανταστώ οτι οι άνθρωποι θα άλλαζαν και εδώ. Εδώ νόμιζα ότι υπήρχε δυσανεξία στην ρατσιστική συμπεριφορά. Αλλά έκτοτε, άρχισα να παρατηρώ καλύτερα. Και να προσπαθώ να καταλάβω.

Και θυμήθηκα οτι η ταϊλανδέζα μαμά στην ποδοσφαιρική ομάδα της κόρης μου, πριν από τις εκλογές τασσόταν φανατικά υπέρ της Χίλαρι. Μετά μου είπε οτι ψήφισε Τραμπ, χωρίς καν να την ρωτήσω. Για να πληροφορηθώ σε τυχαία συζήτηση αργότερα, οτι υιοθετεί αυτή την στάση όταν μιλά με λευκούς, για να προστατεύσει τον εαυτό της από ενδεχόμενη εχθρότητα.

Τόσο η στάση της ταιλανδέζας μαμάς, όσο και η ίδια η συζήτηση για το τι τελικά ψήφισε ένα μέλος της μειονότητας που βρίσκεται απολύτως νόμιμα στην χώρα, αυτο- ακυρώνουν τον ὀποιο προοδευτισμό της αμερικανικής κοινωνίας. Της κοινωνίας που μόλις πρὀσφατα, όταν τολμούσε να εκφράσει την αντίθεση της στην ενσωμάτωση ή έκανε ρατσιστικά σχόλια, εισέπραττε καχύποπτα και υποτιμητικά βλέμματα. Της κοινωνίας που 8 χρόνια πριν, εξέλεξε τον πρώτο μαύρο πρόεδρο στην ιστορία της. Και σήμερα έφερε στην εξουσία έναν άνθρωπο που αρχικά δίστασε να αποκηρύξει την Κου Κλουξ Κλαν και το κίνημα «alt right».

Τα περιστατικά στα σχολεία είναι αυτά που προβληματίζουν περισσότερο και απαιτούν σοβαρή αντιμετώπιση. Το bullying πια, έχει αποκτήσει και φυλετική μορφή και πολύ συχνά λευκοί μαθητές απειλούν συνομιλικούς τους κυρίως ισπανόφωνους, ότι «θα τους διώξουν από την χώρα». Στο Σιάτλ μαθητές έγραψαν σε πανό ότι «πρέπει να χτιστεί τείχος στην καφετέρια του σχολείου». ‘Οπως αναφέρει ο New Yorker, μητέρα στο Κολοράντο, κατήγγειλε στην μη κερδοσκοπική οργάνωση Southern Poverty Law Center που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, ότι μαθητής είπε στην δωδεκάχρονη κόρη της ότι «τώρα που βγήκε ο Τραμπ, θα πυροβολήσω εσένα και όσους μαύρους βρω μπροστά μου».

Πιο χαρακτηριστικό από όλα είναι το σχόλιο του Trevor Noah, του αφροαμερικανού κωμικού στο εξαιρετικά δημοφιλές Daily Show, κατά την διάρκεια συνέντευξης που πήρε πριν από λίγες ημέρες από τον απερχόμενο πρόεδρο Ομπάμα «όταν είσαι λευκός και μιλάς για φυλετικές διακρίσεις, είσαι απλώς ένας πολίτης που ενδιαφέρεται για το θέμα. Οταν όμως είσαι μαύρος και μιλάς για φυλετικές διακρίσεις, τότε είσαι ο μαύρος που άρχισε πάλι να γκρινιάζει». Είναι ενδεικτικό οτι η επισκεψιμότητα στο ακροδεξιό site Breitbart μετά τς εκλογές, έφτασε τα 45 εκατομμύρια, σε διάστημα ενός μηνός, όπως αναφέρει ο Economist.

O Richard Spencer πρόεδρος του National Policy Institute, της δεξαμενής σκέψης που προάγει τον λεγόμενο «λευκό εθνικισμό» και διοργάνωσε το συνέδριο του κινήματος «alt right» στην Ουάσιγκτον, λέει σε ντοκιμαντέρ του Atlantic «ως λευκός βλέπω την ταυτότητα μου από τότε που γεννήθηκα να εξευτελίζεται. Ζω σε ένα πολυπολιτισμικό χάος και προσπαθώ να δραπετεύσω». Ηταν αυτός που λίγα τετράγωνα από τον Λευκό Οίκο, χαρακτήρισε τους λευκούς «παιδιά του ήλιου», καταφέρθηκε εναντίον των εβραίων και με εμπρηστικά συνθήματα οδήγησε τους παρευρισκόμενους να υψώσουν τα χέρια τους χαιρετώντας ναζιστικά. Τα παραδείγματα του νέου κλίματος που παγιώνεται, δεν έχουν τελειωμό στα μέσα ενημέρωσης. Μια απλή αναζήτηση στο google ή στο youtube και έρχεσαι αντιμέτωπος με μια δύσπεπτη πραγματικότητα.

Είναι τουλάχιστον επιπόλαιο να βγάζει κανείς γενικευμένα και βεβιασμένα συμπεράσματα, ειδικά για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα. Δεν επιχειρώ να το κάνω. Απλώς μεταφέρω δημοσιογραφικά το κλίμα που οσμίζομαι γύρω μου, αυτά που ακούω σε συζητήσεις και αυτά που διαβάζω καθημερινά στον αμερικανικό τύπο, και κυρίως στα τοπικά μέσα ενημέρωσης.

Δεν υποστηρίζω ότι ξαφνικά η Αμερική άλλαξε. Νομίζω ότι απλώς τώρα, άρχισε να εκφράζεται χωρίς ενοχές. Αξιοποίησε στο έπακρο την υπόσχεση του Τραμπ ότι «θα γίνω η φωνή σας» και η Αμερική της λευκής υπεροχής, που σιωπούσε υπομονετικά την τελευταία 8ετία, τελικά μίλησε. Τα προσχήματα παραμερίστηκαν. Το ένα μετά το άλλο τα σημαντικότερα μέσα ενημέρωσης και πιο πρόσφατα το περιοδικό Time που ανακήρυξαν τον Ντόναλντ Τραμπ ως τον Πρόεδρο των «Διχασμένων Πολιτειών της Αμερικής» αναλύουν τεκμηριωμένα τις αλλαγές, που εγώ μεταφέρω εμπειρικά.

Στις περισσότερες παρέες λευκών γίνεται πια συζήτηση για τις φυλετικές διακρίσεις. Και αν κάποιος ακούσει προσεχτικά, εντοπίζει μια δυσδιάκριτη υπεροψία. Ενδεχομένως αυτή η υπεροψία να ήταν πάντα εκεί, απλώς να μην την παρατηρούσα. Η ίδια συζήτηση από άλλη οπτική όμως, γίνεται και στις μειονότητες. Ασιάτες, αφροαμερικανοί, ισπανόφωνοι, ομοφυλόφιλοι, μουσουλμάνοι. Σε αυτές τις συζητήσεις, διακρίνει κανείς μια μεγάλη ανησυχία. Λένε οτι αφού ο Μπαράκ Ομπάμα δεν κατάφερε να πετύχει την ουσιαστικότερη ενσωμάτωση των μαύρων στην αμερικανική κοινωνία, ενδεχομένως και να έχει χαθεί κάθε ευκαιρία για την χώρα. Και αναρωτιούνται πως θα χειριστεί ο νέος Πρόεδρος πιθανά επεισόδια που θα ξεσπάσουν σε περίπτωση αστυνομικής βίας κάτα μαύρου πολίτη. Όπως αυτά τα επεισόδια στο Μιζούρι ή στην Βαλτιμόρη. Και ποια θα είναι η αντίδραση του κινήματος «black lives matter».

Η αίσθηση που επικρατεί είναι, ότι αυτή θα είναι η τετραετία των λευκών αμερικανών. Ο Trevor Noah το έθεσε εξαιρετικά και με αρκετή δόση αυτοσαρκασμού στην ανασκόπηση της χρονιάς που φεύγει.«Το 2016 ήταν μια πολύ κακή χρονιά. Αλλά όχι για όλους. Μόνο για όσους είναι μαύροι, μουσουλμάνοι, ομοφυλόφιλοι, πρόσφυγες, μετανάστες και γυναίκες. Για όλους τους υπόλοιπους ήταν μια πολύ καλή χρονιά».

Η Αμερική μετά από αυτή την τετραετία, ό,τι και αν συμβεί δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια, καταλήγει το TIME στο αφιέρωμα του στον νέο πρόεδρο. «Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει» συνεχίζει «για την χώρα που μετέτρεψε την πολιτική στο μεγαλύτερο show στον κόσμο. Για την Αμερική της ανανεωμένης ελπίδας για κάποιους, αλλά και του παραλυτικού φόβου για κάποιους άλλους. Για την Αμερική που κανείς δεν φανταζόταν ένα χρόνο πριν».

ΠΗΓΗ:ΕΡΤ