“Το χάδι”: Γράφει ο Αλέξανδρος Στεφανίδης

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Το βίωμα, η βαθιά, άμεση, αδιαμεσολάβητη εμπειρία, μου επέτρεψε να ανασύρω από τη μνήμη το αποσπασματικό υλικό που συναρμολόγησε με εικόνες και λέξεις “Το Χάδι”. Διανύοντας τη μέση ηλικία, σε απόσταση ασφαλείας από το παρελθόν, ένοιωσα έντονα την ανάγκη ν’ ακούσω τη φωνή μου. Η λογοτεχνία, η οποία με συντροφεύει από την εφηβική ηλικία, μου έδειξε για μια ακόμη φορά το δρόμο, όχι πλέον μέσω της ανάγνωσης αλλά μέσω της γραφής.

Το Χάδι, αποτελείται από δώδεκα διηγήματα, σπαράγματα ζωής της δεκαετούς παραμονής του ήρωά μου σε κάποιο ορφανοτροφείο, στα βόρεια προάστια της Αττικής, από τα μέσα της δικτατορίας έως τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης (1970-1980).

Αν και το χάδι είναι στην πραγματικότητα προϋπόθεση ζωής, στο βιβλίο αναφέρεται ως ανάμνηση και λειτουργεί ως ειρωνεία. Η διαμόρφωση του ψυχισμού του ήρωά μου, καθορίζεται από το άγγιγμα που του λείπει, από το άγγιγμα που γνωρίζει μόνο με τη μορφή βίας, από το χάδι που ως ανθρώπινη ύπαρξη διακαώς επιθυμεί.

Η απουσία του πατέρα, ο εγκλεισμός στο Ίδρυμα, ο εκμηδενισμός της προσωπικότητας, η προσμονή του επισκεπτηρίου, το καψώνι ως μέθοδος σωφρονισμού, η ερημιά του απέραντου θαλάμου, η αγάπη για τον κινηματογράφο, η επανάσταση της εφηβείας, η συντροφικότητα της φιλίας, η αποστασιοποιημένη φιλανθρωπία, η παιδική αφέλεια και, κυρίως, η τραυματική σχέση με τη μάνα, είναι κάποιες από τις ψηφίδες που συνθέτουν τον κόσμο του ανήλικου ήρωά μου.

Ομολογώ πως δεν ήταν εύκολο εγχείρημα να γραφτεί το βιβλίο. Και δεν εννοώ, ασφαλώς, τη διαδικασία της συγγραφής, που έτσι κι αλλιώς είναι μια δοκιμασία για τον γράφοντα. Εννοώ, την έκθεση του ήρωά μου, την ανάδυση των βαθύτερων πληγών του, το δημόσιο άκουσμα ενός βουβού λυγμού.

Τα διηγήματα ήρθαν στο φως ένα-ένα, ανασύροντας κάθε φορά από το σκοτεινό βυθό της μνήμης, όσα αντέχει κανείς με μια βουτιά χωρίς ανάσα. Δεν ήταν στις προθέσεις μου να περιγράψω την ιδρυματική καθημερινότητα του ήρωα. Μόνο ό,τι πύρωνε το μυαλό και την καρδιά του χώρεσε στις λίγες σελίδες του βιβλίου, όπου κατέγραψα ό,τι απαιτητικά ζητούσε να ειπωθεί. Η αγάπη μου για την ποίηση και τον κινηματογράφο υπέδειξαν τον τρόπο. Από την ποίηση επιχείρησα να κρατήσω τη λιτότητα, από τον κινηματογράφο προσπάθησα να αξιοποιήσω την εικονοποιία.

Η ανταπόκριση που βρήκε το βιβλίο από την κριτική και το αναγνωστικό κοινό είναι για μένα ένα αναπάντεχο δώρο που το βίωσα ως ανεκτίμητο χάδι. Όσον αφορά το Eιδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2014, με το οποίο τιμήθηκε το βιβλίο, θα ήθελα να το αφιερώσω σε όλους όσους μεγάλωσαν σε παρεμφερές περιβάλλον, μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και με καταστρατηγημένους όλους τους παιδαγωγικούς κανόνες, μπόρεσαν να σταθούν όρθιοι. Ιδιαιτέρως, όμως, το βραβείο το αφιερώνω σ’ εκείνους που δεν τα κατάφεραν.

Αλέξανδρος Στεφανίδης

Το Χάδι του Αλέξανδρου Στεφανίδη τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο προαγωγής ευαίσθητων κοινωνικών προβλημάτων, στο πλαίσιο των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2014.

Τα στοιχεία που λαμβάνει υπόψη της η επιτροπή για την απονομή του βραβείου αυτού, είναι η τόλμη και η πρωτοτυπία με την οποία ο συγγραφέας πραγματεύεται ένα ζήτημα καθώς και ο βαθμός στον οποίο το βιβλίο του συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.

Το πεζογράφημα Το Χάδι κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα (σελ.: 64, τιμή: 8,50 €).

“Θυμήθηκε την τελευταία φορά που ένιωσε τη ζεστασιά της στο σώμα του. Ήταν έξι χρονών και βρίσκονταν σε μια συγγενική επίσκεψη. Τον είχε όρθιο στην αγκαλιά της, ανάμεσα στα πόδια της, με την πλάτη γυρισμένη, και του δάγκωσε χαδιάρικα το αυτί. Ένιωσε την υγρασία των χειλιών της να τον πλημμυρίζει. Χρόνια κρατούσε ζωντανή τη μνήμη από το υγρό χάδι της”. Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ γεννήθηκε το 1962 στον Πειραιά. Σπούδασε στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, στο Τμήμα «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό». Το Χάδι είναι το πρώτο βιβλίο του.