Μάνος Κοντολέων: “Δάχτυλα πάνω στο σώμα της”

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

«Δάχτυλα πάνω στο σώμα της»:
Μια αφήγηση συγγραφής σε… πρώτο πρόσωπο.

Μετά από τόσα χρόνια που γράφω τόσα διαφορετικά είδη λογοτεχνικών κειμένων, είναι νομίζω λογικό να αναζητώ νέα θέματα, θέματα που μπορεί να προκαλέσουν, να ταράξουν…
Βέβαια, εγώ είμαι αυτός που έχει τονίσει πως ο κάθε συγγραφέας, άσχετα με το πόσα έργα έχει γράψει, στην ουσία ένα και μόνο ένα έργο συνέχεια συνθέτει.Μία -ίσως δύο- να είναι οι συγγραφικές εμμονές του.
Λοιπόν, οι δικές μου εμμονές είναι από τη μια ο Έρωτας και από την άλλη οι ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Μα κάποια στιγμή κατάλαβα πως και οι δυο αυτές εμμονές μου κάτω από μια άλλη υπάρχουν. Αυτή που έχει να κάνει με την ελεύθερη έκφραση της ταυτότητας του καθένα από εμάς.
Αναζητώντας ένα νέο θέμα μυθιστορηματικής σύνθεσης –εκεί στις πρώτες πρώτες μέρες του 2014− έτυχε να προσέξω την πιο κάτω θέση της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, έτσι όπως την έχει καταγράψει στην εισαγωγή του έργου της «Αλέξης».
Γράφει, λοιπόν, η Γιουρσενάρ: Ίσως να μην έχει τονισθεί αρκετά ότι το πρόβλημα της ελευθερίας των αισθήσεων κάτω απ΄ όλες του τις μορφές είναι σε μεγάλο βαθμό ένα πρόβλημα ελευθερίας της έκφρασης.
Αυτά διάβασα κι αμέσως… Ναι, με αυτόν τον μαγικό τρόπο που η έμπνευση έρχεται να συναντήσει τον κάθε συγγραφέα, δίπλα μου ήρθε και κάθισε… η Λία. Η ηρωίδα του μυθιστορήματος για το οποίο αναζητούσα το κεντρικό του πρόσωπο.
Ένα μυθιστόρημα που θα μιλούσε για μια άλλη γυναικεία ταυτότητα, για ένα άλλο ερωτικό ένστιχτο… Για μία πολιτική πράξη.
Πολιτική πράξη; Ναι, ο τρόπος που εκφράζει ο καθένας από εμάς τη σεξουαλική του ταυτότητα, μα κυρίως η διάθεση να την υποστηρίξουμε μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, είναι μια ουσιαστική πολιτική πράξη. Ιδίως αν αυτή η ταυτότητα αποτελεί για τους πολλούς μια παρεκτροπή.
Οι λεσβιακές σχέσεις ελάχιστα έχουν απασχολήσει την ελληνική λογοτεχνία. Γιατί άραγε; Στην ουσία –κι αν είναι σωστή η έρευνά μου− μόνο τρία μυθιστορήματα με παρόμοιο προβληματισμό έχουν γραφτεί μέσα στα τελευταία σχεδόν 80 χρόνια. Και τα τρία από γυναίκες.
Το δικό μου –«Δάχτυλα πάνω στο σώμα της», σχεδόν από την πρώτη μέρα είχα αποφασίσει πως αυτή η φράση θα ήταν ο τίτλος του− θα ήταν το μοναδικό που γραφότανε από άνδρα.
Ένας συγγραφέας ασφαλώς και δεν έχει ζήσει ότι περιγράφει. Μα το έχει βαθιά μελετήσει και με ευαισθησία παρατηρήσει έτσι όπως συμβαίνει σε άλλους — σε άλλους ανθρώπους, σε άλλους ήρωες μυθιστορημάτων.
Το Δάχτυλα πάνω στο σώμα της πολλά οφείλει σε όσα άκουσα να συζητάνε κάποιοι, σε όσα κάποιοι άλλοι μου εξομολογηθήκανε, σε όσα εγώ –με τη γνωστή αυθαιρεσία του δημιουργού− επινόησα. Αλλά και στις μελέτες μου — κείμενα θεωρητικά, κείμενα λογοτεχνικά.
Άραγε σκέφτομαι –τώρα που πια κυκλοφορεί− οι ηρωίδες μου πείθουν τους αναγνώστες μου;
Το μόνο στοιχείο που πάνω του μπορώ να στηριχτώ για να απαντήσω σε μια τέτοια ερώτηση είναι αν εμένα με έχουν πείσει. Αν καθώς περιέγραφα συναισθήματα και πράξεις τους, αισθανόμουνα πως δεν ήμουνα εγώ αυτός που «μιλούσε», αλλά εκείνες που με χρησιμοποιούσαν, που χρησιμοποιούσαν τη γραφή μου για να εκφράσουν τα πάθη, τα όνειρα, τους εφιάλτες τους.
Και ξέρω πως κάτι τέτοιο το αισθάνθηκα.
Ξέρω όμως και κάτι άλλο. Πολλοί θα είναι εκείνοι που θα σκεφτούνε το πώς είναι δυνατόν ένας άνδρας να μιλά για τον τρόπο που μια γυναίκα ερωτεύεται μια άλλη γυναίκα. Να εμβαθύνει σε μια σχέση όπου ο ίδιος όχι μόνο ως άτομο, αλλά και ως σεξουαλικό ον απουσιάζει.
Οι άνδρες –αν όχι όλοι, πάντως πολλοί, ίσως και οι περισσότεροι− αρέσκονται στο να παρακολουθούν ερωτικές σκηνές μεταξύ γυναικών. Τους αρέσει γιατί επιβεβαιώνουν την κυριαρχία του φύλου τους. Αντίθετα δεν θέλουν να παρακολουθούν ερωτικές περιπτύξεις μεταξύ ανδρών — τότε η φυλετική τους κυριαρχία αυτοϋπονομεύεται.
Αλλά το μεγάλο μυστήριο για κάθε άνδρα είναι πάντα η γυναίκα. Γι αυτό και τόσοι συγγραφείς έχουν «γεννήσει» μεγάλες ηρωίδες.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να κατανοήσεις κάτι, είναι να το δημιουργήσεις.
Ως άνδρας καθορίστηκα από τις γυναίκες.
Μέσα από τα έργα μου προσπάθησα να κατανοήσω τους διάφορους ρόλους των γυναικών, να πλησιάσω τις κρυφές τους ανάγκες.
Τώρα πλέον και την πλέον απόκρυφη. Την πλέον… «αμαρτωλή».
Και ίσως γι αυτό επέλεξα αμέσως κάτω από τον τίτλο του έργου μου, να τοποθετήσω ένα στίχο που τόσους αιώνες πριν μια γυναίκα –η Σαπφώ− είχε γράψει:

Αλήθεια σε μελλούμενους καιρούς
κάποιος θα βρίσκεται να με θυμάτ΄ εμένα.

Μάνος Κοντολέων

Στο ολοσκότεινο δυάρι, μέσα στο ολοσκότεινο δικό της δωμάτιο, η Λία μπορεί να κλείνει τα μάτια μα οι εικόνες εκεί πάντα – μπροστά της. Εικόνες και ήχοι και πάνω απ’ όλα η φωνή της Γεωργίας που τραγουδά και που η ματιά της λες και καρφώνει το κορμί της Λίας, το καρφώνει αφού πρώτα το γύμνωσε κι έτσι ολόγυμνο το χάρηκε και το ίδιο έκανε να χαρεί… Και πάλι το ίδιο αυτό κορμί, χωρίς να είναι γυμνό, χωρίς πουθενά να είναι καρφωμένο, μα κάτω από βαρύ πάπλωμα έχει κουρνιάσει… Έχει κουρνιάσει και πάλι χαίρεται… Μέσα στο ολοσκότεινο δυάρι, μέσα στην ολοσκότεινη κάμαρα.

Το μυθιστόρημά του Δάχτυλα πάνω στο σώμα της κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη (σελ.: 424, τιμή: 16,60€).

Συνέντευξη του συγγραφέα στο Πρώτο Πρόγραμμα και στην εκπομπή Μπλε σαν πορτοκάλι μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Tην πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα την κάνει το 1969 συμμετέχοντας σε ανθολογία νέων πεζογράφων και μετά από δέκα χρόνια κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο. Γράφει µυθιστορήµατα, διηγήµατα, παραµύθια, θέατρο και κριτικά σηµειώµατα. Συνεργάτης εφηµερίδων, περιοδικών, του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Έργα του κυκλοφορούν στη Γαλλία, στη Γερµανία, στην Ταϊλάνδη. Δύο βιβλία του έχουν τιµηθεί µε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου.
Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε το βιβλίο του για παιδιά Ιστορίες για τα δικά μου Χριστούγεννα (εκδόσεις Πατάκη).

Προσωπικές ιστοσελίδες: www.kontoleon.gr  www.facebook.com/manos.d.kontoleon και www.manoskontoleon2.blogspot.gr