Η «Ισμήνη» του Γιάννη Ρίτσου στο «Φούρνος» – Συνέντευξη με τη Μαριάνθη Σοντάκη

Συνέντευξη στη Δώρα Χειράκη

Ο ποιητικός μονόλογος του Γιάννη Ρίτσου, “Ισμήνη”, μέρος της συλλογής «Τέταρτη Διάσταση», παρουσιάζεται έως τις 24 Απριλίου στο θέατρο “Φούρνος”, σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαΐδη.

Η «Ισμήνη» είναι ένα συγκλονιστικό σχόλιο του σπουδαίου λογοτέχνη μας πάνω στην “Αντιγόνη”, μέσα από τη ματιά της επιζώσης αδελφής της τραγικής ηρωίδας.

Θεωρείται από τα σημαντικότερα κείμενά του, γραμμένο το 1966, με νωπά ακόμα τα σημάδια του εμφυλίου στη χώρα μας, καταδεικνύει την “άλλη όψη” των πραγμάτων, παρουσιάζοντας  μιαν άλλη αλήθεια και μιαν άλλη διάσταση του αρχαίου μύθου.

Η φθορά, ο θάνατος, ο ανομολόγητος έρωτας, το καθήκον, η ματαιοδοξία, οι χαμένες ζωές, η ματαιότητα της εξουσίας, είναι μερικά μόνο από τα θέματα που θίγονται ανάγλυφα. Στο συγκεκριμένο έργο του Ρίτσου, η Ισμήνη αναδεικνύεται σε τραγική ηρωίδα, σύμφωνα με την προσωπική της κοσμοθεωρία και μέσα από την αδυναμία της να ζήσει όπως θα επιθυμούσε.

Η Μαριάνθη Σοντάκη, που ερμηνεύει τον ρόλο της Ισμήνης, μας μιλάει για το έργο που, όπως ομολογεί, λάτρεψε από την πρώτη στιγμή που το διάβασε και τονίζει ότι «το θέατρο επέζησε 2500 χρόνια και τίποτα δεν έχει να φοβάται από την οικονομική κρίση»…

-Έως τις 24 Απριλίου παρουσιάζετε την «Ισμήνη» του Ρίτσου στο θέατρο “Φούρνος”. Τι οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου έργου;

Λάτρεψα αυτό το έργο από την πρώτη στιγμή που το πήρα στα χέρια μου. Ήταν το 2004, όταν δούλευα ξανά με τον Βασίλη Νικολαΐδη στο Εθνικό. Κάναμε «Ιππόλυτο» και μου χάρισε την «Τέταρτη Διάσταση» του Ρίτσου στην πρεμιέρα της παράστασης. Ένας ποιητικός θησαυρός που αποτελείται από 17 μονολόγους, ένας εκ των οποίων είναι η Ισμήνη.  Έργο που παραπέμπει στη ζωή και όχι στη θυσία, προσεγγίζοντας τον μύθο των Λαβδακιδών πιο προσωπικά, με μια ιδιοφυή ποιητική αυθαιρεσία, επαναπροσδιορίζει τα σημαντικά και  εμβαθύνει στα αιώνια ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.  Η Ισμήνη είναι η αφανής αδελφή της Αντιγόνης, ένα πρόσωπο που δεν έχει περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο σαν τραγική ηρωίδα. Εδώ ο Ρίτσος έρχεται να της δώσει φωνή και επιχειρήματα και να φωτίσει και τη δική της τραγική μοίρα.

-Ποια είναι η προσέγγιση του σκηνοθέτη Βασίλη Νικολαΐδη στο έργο και ποια η δική σας;

Με τον Βασίλη Νικολαΐδη καθίσαμε στο τραπέζι προσπαθώντας  να φωτίσουμε αυτή τη γυναικεία μορφή σχεδόν ενάμιση μήνα. Κάθε μέρα ανακαλύπταμε και κάτι καινούργιο από το μεγαλείο αυτού του κειμένου. Είχαμε την τύχη ο ένας να συμπληρώνει τον άλλον. Στην πορεία, όταν αρχίσαμε πια να δουλεύουμε σκηνικά, προστέθηκαν στην παρέα μας ο Πλάτωνας Ανδριτσάκης που μας παρέδωσε μια εξαιρετική μουσική, ο Δημήτρης Ντάσιος που έντυσε και έδωσε μορφή στο απόκοσμο και άχρονο αυτό πλάσμα που σκιαγραφεί ο ποιητής, και η Έφη Καρακώστα που έκανε την επιμέλεια της κίνησης. Πάνω στη σκηνή συνομιλώ με έναν ταλαντούχο νέο ηθοποιό, τον Στράτο Χατζηηλία, και με την τσελίστα και τραγουδίστρια Καίτη Πάντζαρη. Όλοι έφεραν στην δουλειά αυτή τον καλύτερο εαυτό τους και είμαι πολύ περήφανη για αυτό που καταφέραμε και για το ότι έχω την τύχη να έχω φίλους και συνεργάτες όλους αυτούς τους ταλαντούχους και ευαίσθητους ανθρώπους.

-Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα του 2016 θα υπάρξουν θεατές που με ευκολία θα «ταυτιστούν» με την  «Ισμήνη»;

Το υπέροχο με αυτόν τον μονόλογο είναι ότι οι περισσότεροι μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους. Οι “Αντιγόνες” αυτού του κόσμου είναι τοποθετημένες σε δυσθεώρητα ύψη, ικανές να προκαλούν τον θαυμασμό, αλλά όχι την οικειότητα. Η Ισμήνη παρακολουθεί την τραγική μοίρα αυτής της οικογένειας, τις έριδες, τον κύκλο του αίματος, αναζητώντας μόνο να μπορέσει να ζήσει και να επιθυμήσει, κρατώντας απόλυτα απαξιωτική στάση για τους περιττούς ηρωισμούς και την εξουσία.  «….. Τι κατάλαβαν , Θε μου, τι κέρδισαν?   -Σκοτούρες, σκοτούρες, καθήκοντα, άσκοποι ηρωισμοί- μεγάλες πόρτες άνοιγαν, έκλειναν στο ίδιο σκοτάδι, γύψινα, χάλκινα, μαλαματένια, βελουδένια προσωπεία, πονηρίες, κολακείες, μεταμφιέσεις, -να κρυφτούν από ποιον;  Από τον εαυτό τους; Από τους άλλους; Από τη μοίρα; Κ’ η αδηφαγία της δόξας- θαρρώ πως κάθε δόξα στηρίζεται σε πάμπολλες παρεξηγήσεις κι οπωσδήποτε στην άρνηση της ζωής – τι να την κάνεις;…»

-Παρότι διανύουμε μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, το θέατρο δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί…

Το θέατρο επέζησε 2500 χρόνια και τίποτα δεν έχει να φοβάται ούτε από την οικονομική κρίση όπως δεν επηρεάστηκε από την τεχνολογική εξέλιξη που όλοι πίστεψαν κάποτε πως θα το τσάκιζε, π.χ. με την έλευση του σινεμά ή της τηλεόρασης. Διάβαζα προχθές ότι ενώ το 2013 ανέβηκαν 1.050 παραστάσεις, το 2015 οι θεατρικές παραγωγές ξεπέρασαν τις 1.500. Παρά την οικονομική ένδεια, το κοινό ανταποκρίνεται, προφανώς όχι σε όλες αυτές τις παραστάσεις, αλλά σε μεγάλο μέρος τους. Γνωρίζοντας ότι οι περισσότερες από αυτές  δεν αποδίδουν στους συντελεστές τους ούτε  τον καφέ τους και τα έξοδα μετακίνησής τους, αντιλαμβανόμαστε ότι τώρα, σε αυτή τη δύσκολη εποχή, το πάθος του Έλληνα να επικοινωνήσει με το συγκεκριμένο είδος τέχνης και να βρει εκεί αποκούμπι είναι ανεξάντλητο.

-«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας» έλεγε ο Κάρολος Κουν… Εσείς για ποιο λόγο κάνετε θέατρο;

Κάνουμε θέατρο για να αγγίξουμε όλες τις ζωές που δεν θα προλάβουμε να ζήσουμε, για να θυμηθούμε όλα τα συναισθήματα και τα πάθη που ο πολιτισμός και η επιβίωση έθαψε τόσο βαθιά μέσα μας, που σχεδόν πια ξεχνάμε ότι υπάρχουν. Κάνουμε θέατρο για να αναμετρηθούμε με το ασυνείδητο, για να συμπληρώσουμε τις ψηφίδες του εαυτού μας που λείπουν και χωρίς αυτές είμαστε ατελείς και αβοήθητοι…

Στον ρόλο του νεαρού αξιωματικού, αποδέκτη του ποιητικού παραληρήματος της ηρωίδας, ο νέος ηθοποιός Στράτος Χατζηηλίας.

Βιολοντσέλο παίζει «ζωντανά» στην παράσταση η Καίτη Πάντζαρη.

Σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαίδης

Σκηνικός χώρος, κοστούμια: Δημήτρης Ντάσιος

Μουσική σύνθεση: Πλάτων Ανδριτσάκης

Κινησιολογική επιμέλεια: Έφη Καρακώστα.

Φωτογραφίες: Σωτηρία Ψαρρού

INFO

Παραστάσεις κάθε Σάββατο και Κυριακή, στις 21.00

Έως την Κυριακή 24 Απριλίου 2016

Θέατρο Φούρνος

ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 168, ΑΘΗΝΑ (ΕΞΑΡΧΕΙΑ)

Τηλ: +30-210-6460748, 6420451