“Όψεις της Μέσης Ανατολής. Πόλεμος – Ιδεολογία – Θρησκεία”: γράφει ο Σωτήρης Λίβας

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ,

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η Μέση Ανατολή, με επίκεντρο πλέον τη Συρία και το Ιράκ, βρίσκεται σε διαρκή κατάσταση πολέμου από τον Μάρτιο του 2003 και την εισβολή των δυτικών δυνάμεων στο Ιράκ. Ο δεύτερος γύρος των πολεμικών αναμετρήσεων ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011 και την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία. Είναι μια περιοχή που βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, των προσφυγικών ροών, της τρομοκρατίας, κ.λπ., αλλά συγχρόνως, και σε μεγάλο βαθμό, άγνωστη.

Το βιβλίο μου στα οκτώ κεφάλαιά του (επτά και την εισαγωγή) ασχολείται με διάφορες πλευρές – όψεις της περιοχής, προσπαθώντας να αποτυπώσει την πολυπλοκότητα και την πολυμορφία των προβλημάτων της, οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών. Αποφεύγω να εστιάσω σε έναν και μοναδικό παράγοντα, προσπαθώντας συνειδητά να μην πέσω στην παγίδα της δαιμονοποίησης του συνήθους, για τα δυτικά Μ.Μ.Ε. και τη δυτική επιστημονική έρευνα, ενόχου, του Ισλάμ. Το Ισλάμ αποτελεί απλώς και μόνον έναν, ανάμεσα στους πολλούς παράγοντες που συνυφαίνονται στην περιοχή. Αποτελεί στην πραγματικότητα, πολλές φορές, απλώς τη γλώσσα, το μέσο διοχέτευσης των κοινωνικών αιτιάσεων, το κανάλι ερμηνείας των κοινωνικών αναγκών των ανθρώπων της περιοχής.

Στα τρία πρώτα κεφάλαια ασχολούμαι με την εξέλιξη αυτού που καλείται στη Δύση ισλαμικός εξτρεμισμός και προσπαθώ να διαχωρίσω τον φονταμενταλισμό και τον σαλαφισμό από τον τζιχαντιστικό εξτρεμισμό και την εγκληματική τρομοκρατία του ISIS. Για να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε ικανοποιητικά αυτά τα φαινόμενα, θα πρέπει να απομακρυνθούμε από τη συνήθη χρήση λέξεων και εκφράσεων και να κατανοήσουμε πως στη συγκεκριμένη περιοχή, η τετριμμένη και κοινότυπη μεταχείριση όρων (όπως του «συντηρητικός», «παραδοσιακός», «ακραίος», «φανατικός», κ.λπ.) μόνο στη συσκότιση οδηγεί, στο αναμάσημα και την απόκρυψη της αλήθειας. Το ίδιο βεβαίως κακό προκαλεί και η αντιμετώπιση του φαινομένου της εγκληματικής χρήσης του Ισλάμ με όρους πολεμικής σύγκρουσης υποτιθέμενων αξιών, μιας υποτίθεται ενιαίας Δύσης εναντίον μιας μυθικής Ανατολής, η οποία μόνον στην οριενταλιστική φαντασία μας υφίσταται.

Με το θέμα του Οριενταλισμού καταπιάνεται ένα κεφάλαιο του βιβλίου, στο οποίο προσπαθώ να αποτιμήσω κριτικά τον Οριενταλισμό του Έντουαρντ Σαΐντ, ένα βιβλίο και έναν συγγραφέα, του οποίου τη σφραγίδα φέρει πλέον ανεξίτηλα ο κλάδος των Ανατολικών σπουδών.

Δυο κεφάλαια του βιβλίου ασχολούνται με τα χαρακτηριστικά του πολέμου στην περιοχή: με τον φόβο του σεκταρισμού και της αταξίας ως κυρίαρχου στοιχείου στην επιλογή στρατοπέδων στη Συρία της Αραβικής Άνοιξης και με το στοιχείο του αποκλεισμού και της αίσθησης της αποκλειστικότητας (του περιούσιου λαού) στη διαμάχη Ισραήλ – Παλαιστινίων.

Τέλος, ένα κεφάλαιο ασχολείται με την εφαρμογή του πλαισίου προστασίας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας στη Μέση Ανατολή.

Σωτήρης Λίβας

Το βιβλίο Όψεις της Μέσης Ανατολής. Πόλεμος – Ιδεολογία – Θρησκεία (σελ.: 120, τιμή: 8,48 €) κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαζήση, μαζί με το δίδυμο αδερφό του βιβλίο Όψεις της Τουρκίας. Κρατική ιδεολογία και κοινωνία των πολιτών (σελ.: 122, τιμή 8,48 €).

Συνέντευξη του Σωτήρη Λίβα στο Πρώτο Πρόγραμμα και στην εκπομπή “Αναμενόμενα και μη” με την Κωνσταντίνα Δημητρούλη μπορείτε να ακούσετε εδώ.

 
 
 
 
 
 
 
Ο Σωτήρης Λίβας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι η θέση και ο ρόλος της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, τα μεταναστευτικά ρεύματα από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη, οι εκφράσεις του ριζοσπαστικού Ισλάμ, η ανάδυση της κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία και τη Μέση Ανατολή. Είναι μεταξύ άλλων συγγραφέας ενός βιβλίου για το θρησκευτικό κίνημα του Φετχουλλάχ Γκιουλέν (Εκδόσεις Παπαζήση), μιας μελέτης για τη νέα ευρωπαϊκή ιθαγένεια (που εκδόθηκε στα αγγλικά σε συλλογικό τόμο από το Cambridge Scholars) και αρκετών άρθρων στα ελληνικά και τα αγγλικά, για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, τους περιφερειακούς οργανισμούς της Μέσης Ανατολής και το τζιχάντ. Περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ.