“Πιλάτος και Ιησούς” του Giorgio Agamben: γράφει η Δέσποινα Λαμπαδά

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Όταν μου πρότειναν από τις εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου να μεταφράσω το δοκίμιο αυτό του Αγκάμπεν, αιφνιδιάστηκα για να πω την αλήθεια: Είμαι κατά βάση ιστορικός, κι αντίστοιχα είναι και τα βιβλία που έχω μεταφράσει. Αλλά πάλι ο Αγκάμπεν γενικώς γράφει και σε αυτό το στιλ του σύντομου, ποιητικότερου δοκιμίου, παράλληλα με τα εκτενέστερα θεωρητικά του κείμενα, που προφανώς θα απαιτούσαν έναν πιο εξοικειωμένο με το έργο του μεταφραστή. Όπως και νά ’χει, το κείμενο έχει και μια διάσταση αφηγηματική, για ένα μεγάλο τμήμα του η ανάπτυξη της σκέψης ακολουθεί την δραματουργική εξέλιξη του επεισοδίου της δίκης του Χριστού, και μάλιστα κάνει μνεία των σκηνικών μεταβολών («εσωτερικό» – «εξωτερικό»).

Η κατακλείδα του δοκιμίου, η απόφανση για το ασυμβίβαστο μεταξύ δικαιοσύνης και σωτηρίας, μου θύμισε τους Αδελφούς Καραμαζόφ, την αντιπαράθεση του Ιβάν με τον Αλιόσα. Ο Ιβάν είναι εκείνος που επαναστατεί στην ίδια την ιδέα της θεϊκής συγχώρησης γιατί δεν μπορεί να δεχτεί ότι ο βασανισμός και ο φόνος των παιδιών μπορεί ποτέ να συγχωρεθεί – ακόμα κι αν υπάρχει ένας θεός που μπορεί να συγχωρέσει, η ανθρωπότητα δεν έχει δικαίωμα να το δεχτεί. Η δίκη του Ιησού γίνεται αντιληπτή ως εμβληματική μιας αντιπαράθεσης που βρίσκεται διαρκώς εν εξελίξει, ανάμεσα στον κόσμο των συμβάντων, της ιστορίας, και στην αιωνιότητα· και «ο κόσμος, μέσα στην παροδικότητά του, δε θέλει τη σωτηρία αλλά τη δικαιοσύνη», λέει ο Αγκάμπεν. Από την άλλη μπορεί να πει κανείς ότι αυτόν ακριβώς τον ρόλο επιτελεί ο ορίζοντας της αιωνιότητας, τη διάνοιξη μιας δυνατότητας.

Ο Αγκάμπεν περιγράφει τη δίκη του Ιησού ως σύγκρουση δυο ριζικά διαφορετικών καθεστώτων αλήθειας. Αυτό που αντιστοιχεί στον κόσμο της ιστορίας είναι η «κρίσις», το δίκαιο, που είναι όμως υπόθεση αναγκαιότητας. Η μαρτυρία της αλήθειας που φέρει το δραματικό πρόσωπο Ιησούς ανοίγει μια προοπτική πέραν της αναγκαιότητας, που επιτρέπει να σκεφτούμε από μια σκοπιά εντελώς διαφορετική. Ακόμα κι αν δεν μπορεί να συγχωρήσει, ο κόσμος μπορεί να σκέφτεται τη συγχώρηση, η δικαιοσύνη δεν είναι ο απόλυτος ορίζοντας.

Δέσποινα Λαμπαδά

“Πιλάτος και Ιησούς” του Giorgio Agamben: γράφει η Δέσποινα Λαμπαδά
Το φιλοσοφικό δοκίμιο του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν με τίτλο Πιλάτος και Ιησούς κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Δέσποινας Λαμπαδά, από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου (σελ.: 80, τιμή: 9,36).

Μακέτα εξωφύλλου: Simona Sarchi
Εικαστικό: Bernhard Strigel, Ο Πιλάτος νίπτει τας χείρας του, 1495-1500

Ποιος είναι ο Πόντιος Πιλάτος, ο επίτροπος της Ιουδαίας ενώπιον του οποίου έγινε η δίκη του Ιησού, που οδήγησε στη Σταύρωση; Ένας σκληρός και ανελέητος τύραννος ή ένας δειλός και διστακτικός υπάλληλος που πείθεται τελικά από το Συνέδριο να καταδικάσει έναν άνθρωπο, έστω κι αν ο ίδιος τον θεωρεί αθώο; Ένα σαρκαστικό και αποδομητικό προσωπείο που εκφωνεί μερικές αξιομνημόνευτες φράσεις (“Τι εστιν αλήθεια;”, “Ίδε ο άνθρωπος!”, “Ο γέγραφα, γέγραφα”) ή μια αυστηρή θεολογική μορφή, δίχως την οποία δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί το δράμα του Πάθους; Παρακολουθώντας τη δίκη σκηνή προς σκηνή, ο Αγκάμπεν προτείνει μια πρωτότυπη και ακριβολόγο ανάγνωση. Στον διάλογο του Πιλάτου και του Ιησού έρχονται αντιμέτωποι δύο κόσμοι και δύο βασίλεια: η ιστορία και η αιωνιότητα, το ιερό και το βέβηλο, η κρίση και η σωτηρία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

“Πιλάτος και Ιησούς” του Giorgio Agamben: γράφει η Δέσποινα ΛαμπαδάΟ Ιταλός φιλόσοφος και συγγραφέας Giorgio Agamben (1942) δίδαξε ως καθηγητής θεωρητικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βενετίας, διηύθυνε το Διεθνές Κολλέγιο Φιλοσοφίας στο Παρίσι, ενώ έχει διδάξει κατά καιρούς σε πολλά πανεπιστήμια, κυρίως στην Ιταλία και τις ΗΠΑ. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης όπου εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στην πολιτική σκέψη της Σιμόν Βέιλ. Ο Αγκάμπεν παρακολούθησε τα Le Thor σεμινάρια του Μάρτιν Χάιντεγκερ το 1966 και το 1968. Υπήρξε μέχρι το 1996 επιμελητής της ιταλικής έκδοσης των Aπάντων του Βάλτερ Μπένγιαμιν και συνοδοιπόρος με την σκέψη, μεταξύ άλλων, των Γκυ Ντεμπόρ, Ζυλ Ντελέζ, Μισέλ Φουκώ και Βάλτερ Μπένγιαμιν. Το ενδιαφέρον του για το ζήτημα της γλώσσας και οι στοχασμοί του γύρω από τη δυτική αισθητική κορυφώθηκαν με καινοτόμες έρευνες σε θέματα ηθικής και βιοπολιτικής. Το ιδιαίτερα ευρύ έργο του, με πολλές μεταφράσεις σε όλο τον κόσμο, έχει σχολιαστεί εκτεταμένα και τροφοδοτεί διαρκώς τις διανοητικές συζητήσεις. To 2013 μίλησε στην Αθήνα, σε εκδήλωση με θέμα «Κράτος έκτακτης ανάγκης και δημοκρατία την εποχή της διαρκούς κρίσης». Κυριότερα βιβλία: Homo sacer, Il potere Sovrano e la nuda vita (1995), La comunitá che viene (2001). L’aperto (2002), Stato di eccezione (2003), Il sacramento del linguaggio (2008).

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος