“Ψωμί”: γράφει ο Χρίστος Ρ. Τσιαήλης

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Ένα βιβλίο για να ονομαστεί ΨΩΜΙ, χωρίς το άρθρο, θέλει περισυλλογή. Θέλει κατάληξη. Θέλει αφετηρία. Ζύμωμα. Μαγιά. Φούσκωμα. Τελικό Ψήσιμο. Ίσως να είναι έτσι το κάθε βιβλίο. Ίσως όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ, να έπρεπε να ονομαστούν ΨΩΜΙ.

Εντούτοις, το βιβλίο μου είναι ΨΩΜΙ επειδή από την αρχή ως το τέλος είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι ένα πλάσμα με κόκκαλο και σπονδυλική στήλη με υλικά αντισυμβατικά, με επίγευση και μυρωδιά που αλλάζει από το συγκεκριμένο στο ασαφές ιστορία με ιστορία, και από το αφηρημένο στο απόλυτα κατευθυνόμενο. Και είναι ακριβώς το αντίθετο από ένα συμβατικό ψωμί, έτσι ακριβώς όπως μπορεί να το φανταστεί κανείς με λίγη προσπάθεια. Πώς θα ήτανε ένα ψωμί που θα είχε γύρω γύρω την ψίχα, να τρως λίγο λίγο καθώς διαβάζεις, ωσότου φτάσεις στην κόρα του που την έκρυψα μέσα; Έτσι είναι και το βιβλίο ΨΩΜΙ. Έχει τροφή να τρως και να απολαμβάνεις ευχάριστα καθώς προχωράς, ξεγυμνωμένο από την αρχή, με ελεύθερη γραφή, φαινομενική αμεσότητα στο νόημα, τόσο που να σε κάνει να υποψιάζεσαι. Να υποψιάζεσαι ότι κάτι δεν πάει καλά. Ότι ένα βαθιά, περίτεχνα κρυμμένο σπονδύλωμα θέλει να ανατρέψει όλα όσα διαβάζεις. Διάβαζε προσεκτικά, ένα μολύβι μπορεί να μην είναι μολύβι τελικά, ένα φρούτο μπορεί να κρύβει εκπλήξεις, ένας μαγνήτης μπορεί να συγκεντρώσει τόση δύναμη όσο για να σε τραβήξει ολόκληρο μαζί του σε ένα βαρυτικό πεδίο εναλλακτικής, περίπου Νταλινικής κοσμοθεωρίας.

Η συλλογή διηγημάτων ΨΩΜΙ είναι ένα αφήγημα που δεν διεκδικεί μια θέση στο σύμπαν ετούτο. Ποθεί, και φαίνεται από τις πρώτες σελίδες, να δημιουργήσει ένα παράλληλο σύμπαν, όπου οι κοινοί θνητοί είναι κοινοί θνητοί αλλά τα αντικείμενα δεν είναι. Ποθεί –και αυτό διαφαίνεται στην εξέλιξη– να αμφισβητήσει όλο το Σύστημα στο οποίο βασίστηκε ο άνθρωπος για να υπερισχύσει στον πλανήτη: το σύστημα διακυβέρνησης, το σύστημα των εμπορικών συναλλαγών, το σύστημα της θρησκευτικής νόησης, ακόμη και τον ίδιο τον τρόπο που εκφράζει τα αισθήματά του. Θέλει, το βιβλίο αυτό, να διαταράξει συθέμελα τη γραφειοκρατία, το παγκοσμιοποιημένο σύστημα διατροφής, και το σύστημα που θρέφει τον ρατσισμό αλλά καιτον άκρατο και ακόρεστο τεχνολογικό παροξυσμό που φέρνει τον άνθρωπο αντιμέτωπο με την ψηφιακή σχιζοφρένεια. Όλα, μα όλα αμφισβητούνται.

Κι όλα αυτά με ένα απαλό, μυστηριώδες πλάσιμο του ζυμαριού, ιστορία με ιστορία, ψήσιμο με ψήσιμο, ως το τελικό ξεφούρνισμα.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας Δημήτρης Τανούδης, ο μέντορας του υποφαινόμενου στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «Αν και ετερόκλητες, οι αφηγήσεις αυτού του βιβλίου έχουν κάτι κοινό: βασίζονται λιγότερο σε όσα εντυπώνουν και περισσότερο σε όσα μας αφήνουν να φανταστούμε. Οι προεκτάσεις τους, εφιαλτικές και ονειρώδεις, μοιάζουν με το υπέροχα έντρομο δέρμα ενός μωρού καθώς αγγίζει τα πρώτα αντικείμενα της ζωής του …/… Εδώ, στον κόσμο μας …/… ο παράδεισος δεν υπάρχει πια. Τον φάγαμε σε είδος. Εδώ υπάρχει μόνο το ζυμάρι, τους λέει. Το ψωμί –οι κρυμμένες μας δυνατότητες– βρίσκεται κάπου αλλού: και μας περιμένει».

Χρίστος Ρ. Τσιαήλης

Η σπονδυλωτή συλλογή διηγημάτων ΨΩΜΙ του Χρίστου Ρ. Τσιαήλη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γκοβόστη (σελ.: 128, τιμή: 7,00 €).

Εισαγωγή: Κωνσταντία Σωτηρίου (συγγραφέας)

Ζωγραφική: Ευριδίκη-Μαρία Βεντούρη

Απόσπασμα από το διήγημα ΦΡΟΥΤΟ που διακρίθηκε στον διαγωνισμό ΦΑΝΤΑΣΜΑΓΟΡΙΑ, 2017.

…/ Είχα, όμως, κάνει όντως ένα σοβαρό λάθος. Δεν έπρεπε να βρίσκομαι εκεί. Κάτι δεν θα πήγαινε σωστά εκείνη τη μέρα, το ήξερα, γιατί αλλιώς θα είχα ήδη φύγει με τρεις-τέσσερις σακούλες στα χέρια, όλες γεμάτες με μικρά σακουλάκια με τέσσερα έως πέντε ζουμερά φρούτα στο καθένα. Τόσα αγόραζα κάθε αρχή της εβδομάδας που πήγαινα. Για να τρώω τρία διαφορετικά φρούτα το πρωί και τρία το απόγευμα, με το σύστημα να ακολουθεί τη συστοιχία πορτοκάλι-μπανάνα-μήλο και το επόμενο πρωί δύο από τα τρία είδη του προηγούμενου πρωινού με ένα καινούριο είδος, συνήθως ένα σύκο ή ένα τσαμπί σταφύλι και το ίδιο το απόγευμα, άλλα δύο είδη, όπως δύο δαμάσκηνα και ένα μικρό μάνγκο, και, αφού σε τρεις μέρες τελείωνε η ποικιλία, ξεκινούσα απ’ την αρχή το μοτίβο τρία-τρία-δύο συν ένα με νέους συνδυασμούς. Δεν τα έκοβα, δεν τα ξεφλούδιζα, εκτός από αυτά που είχαν πολύ σκληρή φλούδα. Όσα είχαν λεπτή, εδώδιμη φλούδα, τα έπλενα καλά και τα έτρωγα έτσι. Περιπετειώδη προγεύματα με τα φρούτα και τον καφέ, καυτά απογευματινά με τα φρούτα συνοδευμένα με καρύδια και αμύγδαλα. Σαν να δημιουργούσα την ιστορία του παχέος εντέρου μου ακριβώς όπως ήθελα εγώ, λες και ποθούσα να το εξουσιάζω, να το διατάζω, να μην του επιτρέπω την παραμικρή ατασθαλία, την παραμικρή διαμαρτυρία. Ήμουν ένας δικτάτορας του εντέρου. Ένας αμείλικτος αντιρρησίας της μοίρας.

Δεν ξέρω, ίσως σήμερα να τιμωρούμαι από αυτήν. Χωρίς φρούτα.

Χωρίς φρούτα; Ωπ! Σοβαρός κίνδυνος να χάσεις τον έλεγχο, πρόσεχε!

Κίνδυνος να διαμαρτυρηθεί το στομάχι μου. Κίνδυνος να το ακούσω να γουργουρίζει. Αυτό το απαίσιο κάλεσμα από τα άδυτα της κόλασης. Αυτή η ασύλληπτη κραυγή απελπισίας ενός οργάνου αχόρταγου, ακόρεστου, ξεδιάντροπου, ανεγκέφαλου.

Τι ανεγκέφαλου; Βλακείες λέω. Το στομάχι κι αν έχει εγκέφαλο! Έναν εγκέφαλο τόσο δυνατό, που κινεί έναν πλανήτη όπως ακριβώς αυτό θέλει. Έναν εγκέφαλο που έριξε αυτοκρατορίες, έκτισε την παντοδυναμία των φεουδαρχών και των τσιφλικάδων, την έριξε με το έτσι θέλω, μετά τεμάχισε τη Δημοκρατία, έχτισε τον Δικομματισμό, επινόησε τον Κομμουνισμό και μετά του ανταπάντησε αυτού καθ’ αυτού με τον Καπιταλισμό. Κι όλα αυτά για ν’ αποφασίσει τελικά ότι του ταιριάζει ακόμη πιο πολύ ένας παγκόσμιος ολοκληρωτισμός. Μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία.

Τι λες; Τόσο πολύ; Δεν το παρακάνεις λιγάκι;

Όχι, καθόλου.

Επιμένω, είναι υπαίτιο για τα πάντα το στομάχι. Το όργανο αυτό που κατάφερε να μας ελέγξει όλους. Και δεν το έκανε με τα φρούτα. Όχι. Αυτό ήταν το μικρότερο δέλεαρ. Το αρχικό. Σιγά μην το αρκούσαν τα εντυπωσιακά φρούτα από εξωτικές νήσους κι από τις κατακτήσεις των χωριών στα απόμακρα βουνά. Όχι με τα φρούτα. Το στομάχι αυτό δεν ήθελε τέτοια. Ήθελε κρέας. Ψωμί. Εκλιπαρούσε για λίπος, φώναζε για πρωτεΐνη και ασβέστιο. Ικέτευε για γάλα. Έτσι είχε τον έλεγχο του εγκεφάλου, τον καθοδηγούσε τι να κάνει, του έλεγε ποιους να σκοτώσει και σε ποιους να χαριστεί. Με την πείνα. Το γουργουρητό. Το ακαταμάχητο γουργουρητό. Με το τάισμα.

Γάλα. Πάντα το στομάχι ήθελε γάλα.

Αυτό σου έμεινε;

Ναι, το γάλα, επειδή το στομάχι πάντα, από την αρχή ήθελε γάλα, να το ξέρεις. Κι όσο κι αν γουργούριζε, γάλα φώναζε, έχεις δίκιο, το θυμάμαι από πάντα.

Ποιος είσαι;

[…]

Τι παράξενο, απ’ την πρώτη μέρα που γεννιέται κάποιος να ψάχνει απεγνωσμένα αυτό το βύζαγμα! Να προτάσσει τα χείλη και να κλαίει ασταμάτητα ώσπου να του ακουμπήσει η μάνα το βυζί της στο στόμα. Το μισώ το γάλα. Το μίσησα από την πρώτη στιγμή, το ξέρω. Γιατί με βύζαξε για τρία χρόνια.

Πώς άντεξες, μάνα, τόσο ρούφηγμα πάνω στη ρώγα σου, τόσον καιρό; Και πώς δεν κατάλαβες πόσο το απεχθανόμουν το γάλα; Μ’ ακούς; Μ’ ακούς;

Αλήθεια, γιατί μας κόβουν τον ομφάλιο λώρο μόλις γεννηθούμε; Θα το γλιτώναμε το γουργουρητό. Θα είχαμε τις μανάδες μας να μας ακολουθούνε και θα τρώγανε για μας. Και δεν θα συνέβαινε τίποτα από όλα αυτά. Ο κόσμος θα ήταν εντάξει.

Και θα ήμουνα εντάξει.

Θα ήσουνα, αλήθεια; Θα ήσουνα εντάξει; Και θα το έλεγες κιόλας;

Ο Χρίστος Ρ. Τσιαήλης γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1974. Είναι καθηγητής αγγλικών αλλά και ενεργός μαραθωνοδρόμος και αθλητής τριάθλου. Η ενασχόλησή του με τη γραφή καταλαμβάνει όλες τις στιγμές που το φως της οθόνης είναι πιο έντονο ενώ γύρω επικρατεί ημίφως ή απόλυτο σκοτάδι.

Ποιήματα και πεζογραφήματά του στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και διεθνή λογοτεχνικά περιοδικά σε Κύπρο, Ελλάδα, Αυστραλία και ΗΠΑ, ανάμεσα στα οποία τα ArtAscent, Poets and Dreamers, In Focus και Diasporic Literature. Διηγήματά του περιλαμβάνονται επίσης στην ανθολογία Το έπος της φαντασίας: Αδιέξοδο, στην Πρώτη Κυπριακή Ανθολογία Λογοτεχνίας του Φανταστικού Στο Ποτάμι του Χρόνου (2017) – όπου συμμετέχει με δύο διηγήματα, και στη συλλογή Παράξενοι Έρωτες, που περιλαμβάνει βραβευμένα διηγήματα του 2017 από τον Διεθνή Διαγωνισμό Διηγήματος των εκδόσεων Παράξενες Μέρες. Το θεατρικό έργο του Στρείδια πήρε έπαινο στον λογοτεχνικό διαγωνισμό της ΕΤΕΠΚ Κερατσινίου (2017).

Έχει εκδώσει τη συλλογή διηγημάτων Throwing Dice on a Chessboard (Authorhouse, 2010), την ποιητική συλλογή The Green Divorce (Authorhouse, 2012), καθώς και το πρώτο μυθιστόρημα από την τριλογία επιστημονικής φαντασίας The Omniconstants Trilogy με τίτλο Klotho Surfaces (Αρμίδα, 2016).
Blog: www.tsiailisworld.blogspot.com
Facebook: https://www.facebook.com/c.r.tsiailis/