Συνέδριο για την παγκόσμια ανάδειξη του ριζίτικου

Συνέδριο για την ανάδειξη και την παγκόσμια αναγνώριση του ριζίτικου τραγουδιού ως άυλο πολιτισμικό μνημείο κληρονομιάς, διοργανώνεται στις 8-9 Αυγούστου, στα Λευκά Όρη Χανίων στην Κρήτη, πάνω στη Στράτα των Μουσούρων.

Το συνέδριο διοργανώνεται από τον Όμιλο για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητών, τον Οργανισμό με έδρα την Νέα Υόρκη “Πολιτισμική Κρήτη”, την Εταιρεία Κρητικών Σπουδών-Ίδρυμα Καψωμένου, την Φοιτητική Ένωση Κρητών, τον Σύλλογο Ασιγωνιωτών Αττικής και τους Σταυραετούς Χανίων.

Κατά το διήμερο των εργασιών του συνεδρίου θα γίνουν σημαντικές αναφορές στην αρχαιότητα των ήχων του ριζίτικου, ενώ παράλληλα θα αναζητηθεί η βαθύτερη άχρονη αλήθεια της ποίησής του. Σημείο αναφοράς η ποίηση, που έτσι κι αλλιώς αποτελεί το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να γίνει θεμέλιο μιας παιδείας αντάξιας του ανθρώπου.

Η ιστορία της Κρήτης μέσα από τα ριζίτικα τραγούδια

Το ριζίτικο τραγούδι υπήρξε ο πιο διαδεδομένος τρόπος εξιστόρησης ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος. Μέσα από την απλή και κατανοητή γλώσσα του ριζίτικου, ο Κρητικός, που στις πιο πολλές περιπτώσεις ήταν αγράμματος, κατάφερνε να μαθαίνει αλλά και να διαδίδει την ιστορία του νησιού δια μέσου των αιώνων.

Τα ριζίτικα τραγούδια που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα είναι πολλά σε αριθμό και σε μελωδίες (σκοπούς) και μέσα από τους στίχους τους διηγούνται τα μεγαλύτερα γεγονότα που συνέβησαν στην Κρήτη, με τραχύ και επιβλητικό τρόπο, έτσι όπως αρμόζει σε αυτό το είδος. Μέσα από αυτά τα τραγούδια ξεπηδούν μορφές ηρώων και πολεμιστών της Κρήτης, από τα χρόνια του Βυζαντίου έως και την περίοδο του B΄Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πιο πολλά από τα τραγούδια αυτά κατατάσσονται στο είδος των Ριζίτικων της τάβλας, ελάχιστα δε σε τραγούδια της στράτας.

Η εξιστόρηση των γεγονότων μέσα από αυτά τα τραγούδια πολλές φορές έχει μεγάλες ιστορικές ακρίβειες, αλλά επίσης μερικές φορές λόγω της δημοτικής θεωρίας παρουσιάζονται μεγάλες υπερβολές, όχι τόσο για την ακρίβεια των γεγονότων, όσο για τα πρόσωπα των ηρώων που αναφέρονται. Σε άλλα τραγούδια παρατηρούμε πολύ μικρό αριθμό στίχων, σε άλλα ολόκληρα έπη μακρόσυρτων και πολύστροφων στίχων.

Το πλέον παλαιότερο τραγούδι της στράτας αναφέρεται στην άλωση της Ανδριανούπολης το 1361. Η γένεση αυτού του τραγουδιού δίδεται εκείνη σχεδόν την περίοδο.

“Τα χελιδόνια τση Βλαχιάς και τα πουλιά τση Δύσης
κλαίσιν αργά, κλαίσιν ταχιά, κλαίσιν το μεσήμερι,
κλαίσιν την Ανδριανούπολη τη βαροκουρσεμένη,
όπου την εκουρσέψασι τσι τρείς γιορτές του χρόνου,
τω Χριστουγένω για κερί και τω Βαγιώ για βάγια
και την ημέρα τση Λαμπρής για το Χριστός Ανέστη”.

“Τα Ριζίτικα είναι αρχέγονα, άυλα, πολιτισμικά μνημεία από το άχρονο παρελθόν, δικαιούνται σεβασμό όπως και τα υλικά δημιουργήματα. Τα ριζίτικα δεν είναι τραγούδια του καιρού με σύγχρονα ποιητικά και μουσικά μέτρα, αλλά κοινοί και γενικότερα ποιητικοί κανόνες που αναδεικνύουν ολόκληρη την ψυχική οντότητα της φυλής μας. Αποτελούν, ίσως, μοναδικό φαινόμενο αυτοσυντήρησης αντοχής κι αντιστάσεως ενάντια στη φθορά και το ξεθώριασμα που επιφέρει ο χρόνος. Τα Ριζίτικα και οι παραδόσεις μας έχουν κρατήσει στο χώρο και στο χρόνο περισσότερο διάστημα ακόμα κι από τη θρησκεία και τη γλώσσα μας (ο Ελληνισμός είναι ένας οργανισμός που συνεχώς αναπτύσσεται, κρατώντας πάντα τις καταβολές εκείνες που τον “τρέφουν” και τον ανανεώνουν)” σημειώνει σε δηλώσεις του στο ert.gr ο Πρόεδρος του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων Γιάννης Μαρωνίτης. 

Πρόγραμμα συνεδρίου

Το συνέδριο χωρίζεται σε δύο μέρη -της ποιητικής προσέγγισης και της επιστημονικής εισαγωγής.

08/08/2015: Ποιητική Προσέγγιση.  Τραγουδάμε ριζίτικα και καταθέτουμε οκτώ μελωδίες-σκοπούς. Στην ταβέρνα “Κεφάλι”, στο 27ο χλμ. Χανίων-Ομαλού, πάνω στη Στράτα των Μουσούρων. Ώρα έναρξης: 21:00.

09/08/2015: Επιστημονική Εισαγωγή. Στην Εταιρεία Κρητικών Σπουδών-Ίδρυμα Καψωμένου (Πύργος Αλικιανού Μουσούρων, Χανιά). Ώρα έναρξης: 11:00 π.μ.

Σκηνοθεσία-επιμέλεια: Ευτύχιος Μουζουράκης, Ριζίτης, συγγραφέας, Διευθυντής Άυλων Πολιτισμικών μνημείων-Ριζίτικων, του Ομίλου UNESCO Πειραιώς & Νήσων.