Η Φωτεινή Τσαλίκογλου γράφει στις “Βιβλιοπαρουσιάσεις”

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Με αφορμή Το Ευτυχισμένο Νησί.
(Μια μαγική ιστορία που δεν είναι παραμύθι):

Ο τόπος ξεχώριζε για την ομορφιά και τους ασυνήθιστα ευτυχισμένους κατοίκους του. Η φύση γενναιόδωρη, σαν μητέρα καλή, αγκάλιαζε δάση, δρόμους κι εξοχές. «Σαν ένα ησυχασμένο μωρό έμοιαζε το νησί. Ένας κρυφός άγγελος κάθε φορά έβρισκε τον τρόπο να τον προστατεύει από την απειλή. Ένας ευλογημένος τόπος ήταν το νησί του βασιλιά Αιγέα. Στον χάρτη ήταν γνωστός σαν το “Ευτυχισμένο Νησί”.»

Έγραψα το ευτυχισμένο νησί γνωρίζοντας ότι η ουτοπία είναι η αντεστραμμένη όψη του πραγματικού, όπως το παραλήρημα είναι η αντεστραμμένη όψη της λογικής.
Υπάρχει όμως και η χώρα του πολέμου… Όλα τα παιδιά στη Xώρα του Πολέμου μαθαίνουν να μη φαντάζονται κάτι άλλο για τη ζωή τους. Από μικρά ετοιμάζονται να γίνουν πολεμιστές, και σχεδόν από την κούνια τους, μαθαίνουν πώς να κρατάνε ένα μυδράλιο, ένα πολυβόλο. Όχι για να φοβίσουν, αλλά για να σκοτώσουν. Να σκοτώσουν εκείνον που δεν σε αφήνει να ζήσεις… Και τα παιχνίδια σου θυμίζουν πόλεμο, τα ρούχα σου μυρίζουν καμένο, κι ό,τι ονειρεύεσαι έχει κάτι από θυμό, φόβο και φωτιά που σε καίει. Και βέβαια, κάποια στιγμή τα όνειρα εξαφανίζονται. Οβίδες, ρουκέτες, πυρομαχικά, ποτέ δεν ήξερες πού στόχευαν αφού αδιάκριτα καταστρέφονταν νοσοκομεία, σχολεία, αυλές σπιτιών, εκκλησίες.

Όμως… όμως…….

Ό,τι κι αν έκαναν, όμως, δεν υπήρχε μέρα που να μην μνημονεύσουν κάτι από τη ζωή των πεθαμένων. Η λησμονιά των νεκρών ήταν ο πιο βίαιος θάνατος. Στη χώρα του αγοριού δεν αφήνανε να συμβούν βίαιοι θάνατοι. Ο νεκρός απολάμβανε τιμές. Κι η μεγαλύτερη τιμή ήταν η μνήμη.

Έγραψα για μια βασιλοπούλα που χάνει το φως της στο Ευτυχισμένο Νησί, κι ένα αγόρι από τη Χώρα του Πολέμου που έρχεται να τη σώσει. Έχει μαζί του ένα χρυσόψαρο που γνωρίζει μια μυστική γλώσσα. Το φανταστικό αυτό ζώο θα μπορούσε να είναι ο εαυτός μας που δεν αρκείται. Που αντιστέκεται και επινοεί τρόπους απόδρασης από τις συντεταγμένες μιας εύθραυστης και καθόλου ελκυστικής πραγματικότητας που σου απομυζά το πέταγμα του νου. Μιας πραγματικότητας που βρίσκει τρόπους να σε καταδικάσει σε θάνατο είτε μέσα στην αγκαλιά μιας ασφυκτικής ευημερίας, είτε μέσα στην αγωνία της φτώχειας και της εξαθλίωσης.
Έγραψα μια ιστορία για να πω ότι μέσα στη δυστυχία υπάρχουν χαραμάδες ευημερίας όπως αντίστοιχα και μέσα στο ευτυχισμένο νησί διαπράττονται συγκαλυμμένες φρικαλεότητες και αθλιότητες.

Έγραψα μια ιστορία για να πω ότι η ομορφιά έχει πάντα κάτι το τρομαχτικό. Κι αν δεν το έχει δεν είναι ομορφιά. Η ευτυχία όταν απομακρύνεται από το τρομαχτικό, το αιχμηρό, το σκοτεινό κομμάτι μέσα μας, γίνεται μια μίζερη κατοχή ενός στενού κομματιού γης. Εσύ όμως διψάς για ουρανό…

Η άρνηση της οδύνης είναι η μεγάλη παγίδα. Ζωή δε νοείται εκτός της οδύνης για το χαμένο. Μπορεί η μνήμη να είναι ό,τι πιο σκληρό υπάρχει στη γη, όμως δίχως αυτήν η γη θα ήταν ένα απέραντο νεκροταφείο.

Έγραψα το ευτυχισμένο νησί για να μιλήσω για την οδύνη που δεν συγκαλύπτεται και για τη μνήμη που μας σώζει από τη λήθη του εαυτού.

«Όσο θυμάμαι, δεν θα φοβάμαι» λέει κάπου το αγόρι από τη χώρα του πολέμου.
Δεν πρόκειται για παραμύθι. Έγραψα μια ιστορία αντίδοτο στο φόβο και στο θάνατο.
Κι αν με ρωτήσετε:
“Μα υπάρχουν αντίδοτα; Μόνο στα παραμύθια συμβαίνουν αυτά’’.
Τότε θα σας απαντήσω:
“Υπογράφεις έναν θάνατο εν ζωή αν πάψεις να πιστεύεις στα παραμύθια’’.

Γιατί συνεχίζω να γράφω;
Ίσως γιατί εξακολουθεί να με δελεάζει η ουτοπία ότι γράφοντας θα αλλάξουν τα δεδομένα της ύπαρξής μου, και όχι μόνον της δικιάς μου ύπαρξης αλλά και των αναγνωστών μου. Το βιβλίο θα είναι το παγωμένο σφυρί του Κάφκα που θα θρυμματίσει την παγωμένη μέσα μας θάλασσα.
Πόσο τρελή, αμετροεπής ή αλλοπαρμένη είμαι, αν στην ηλικία μου εξακολουθώ να ενδίδω σε αυτή την ουτοπία;
Κι αν ο κάθε συγγραφέας αλλά και ο κάθε αναγνώστης (ως συν-δημιουργός της δικής του ιστορίας) απελευθερωθεί από αυτή την μεγίστη των ουτοπιών; Πόσο δυστυχής κι ανήμπορος θα νιώθει;

Όσο με αφορά λέω να υποστηρίξω μέχρι τέλους τα τελευταία λόγια της αληθινής ιστορίας μου και αυτό το εμβληματικό “Ναι! Είναι δυνατόν’’ του χρυσόψαρου:
-“Ίσως κάποτε στο μέλλον έλθω ξανά’’, είπε το αγόρι. “Και τότε δεν θα χωρίσουμε ποτέ’’.
-“Πoτέ; Πότε είναι το «ποτέ»;’’ ρώτησε με λαχτάρα η Κοραλλένια.
-“Όταν τελειώσει ο πόλεμος στο νησί μου. Όταν δεν κινδυνεύουν άλλο οι δικοί μου’’.

-“Είναι δυνατόν αυτό;’’ ρώτησε με αγωνία η πανέμορφη βασιλοπούλα.
-“Είναι δυνατόν αυτό;’’ ξαναρώτησε καθώς δεν έπαιρνε απάντηση.
Το χρυσόψαρο… τραντάχτηκε μέσα στη γυάλα… το αγόρι έσκυψε, είδε ξεκάθαρα να σχηματίζεται μέσα στο νερό η φράση “Nαι! Είναι δυνατόν’’
Δεν είχε λοιπόν παρά να την επαναλάβει.
“Ναι! είναι δυνατόν’’ είπε.

Φωτεινή Τσαλίκογλου

Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΑΛΙΚΟΓΛΟΥ σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και ειδικεύτηκε στην Κλινική Ψυχολογία. Είναι καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου διδάσκει τα μαθήματα «Κλινική Ψυχολογία μέσα από τη Λογοτεχνία και την Τέχνη» και «Εγκληματική Ψυχολογία».

Είναι συγγραφέας πολλών επιστημονικών βιβλίων και δοκιμίων, όπως Σχιζοφρένεια και φόνος (Αναζητώντας τον χαμένο παράδεισο), Μυθολογίες βίας και καταστολής, Ο μύθος του επικίνδυνου ψυχασθενή, Ψυχο-λογικά (Οι παγίδες του αυτονόητου), Ψυχολογία της καθημερινής ζωής (H κουλτούρα του εφήμερου), Η ψυχή στη χώρα των πραγμάτων και Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη.

Έχει γράψει τα βιβλία Μήπως; (μαζί με την Μαργαρίτα Καραπάνου) και Δε μ’ αγαπάς. Μ’ αγαπάς (Tα παράξενα της μητρικής αγάπης − Τα γράμματα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη στην κόρη της Μαργαρίτα Καραπάνου), καθώς και το παραμύθι Η νεράιδα της Γης (με εικονογράφηση του Αλέξη Κυριτσόπουλου).

Είναι συγγραφέας των μυθιστορημάτων Η κόρη της Ανθής Αλκαίου, Ονειρεύτηκα πως είμαι καλά, Έρως φαρμακοποιός, Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ, Το χάρισμα της Βέρθας, 8 ώρες και 35 λεπτά και της νουβέλας Όλα τα ναι του κόσμου. Βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες και κυκλοφορούν σε Ευρώπη και Αμερική. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Το τελευταίο της βιβλίο Το Ευτυχισμένο Νησί, μια μαγική ιστορία κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (σελ.: 96, τιμή: 9,58 €).