Το Συντηρητικό Κόμμα

Του Πέτρου Δίπλα.

Το Συντηρητικό Κόμμα (Conservative Party) ιδρύθηκε το 1834 και μαζί με το Εργατικό Κόμμα αποτελούν τα δύο μεγαλύτερα και συνεχώς ανταγωνιζόμενα (και συνεχώς εναλλασσόμενα στην εξουσία) κόμματα της Βρετανίας τις τελευταίες δεκαετίες. Αποτελεί συνέχεια του κόμματος ‘Τόρι’ και γι αυτό λέγεται και κόμμα των ‘Τόρις’.

Θεωρείται το δεξιό φιλελεύθερο κόμμα που υποστηρίζει τον καπιταλισμό και την ελεύθερη αγορά, την επιχειρηματικότητα, τις όσο το δυνατόν λιγότερες ρυθμίσεις, τα σφιχτά δημοσιονομικά, την δυνατή εθνική άμυνα και τον περιορισμό των συνδικάτων.

Τον 20ό αιώνα κυβέρνησε τη χώρα 57 χρόνια με πιο προβεβλημένους πρωθυπουργούς τον Ουίνστον Τσώρτσιλ (1940-1945 και 1951-1955) και την Μάργκαρετ Θάτσερ (1979-1990). Η Θάτσερ μείωσε τον παρεμβατισμό της κυβέρνησης στην οικονομία και περιόρισε την δύναμη των συντεχνιών και των συνδικάτων ενώ παράλληλα ενίσχυσε τον ρόλο των μεγάλων επιχειρήσεων. Ανακατεύθυνε την οικονομία από την βιομηχανία που είχε χάσει την ανταγωνιστικότητά της προς τις υπηρεσίες (χρηματοοικονομικές, εκπαιδευτικές, κλπ). Το 1990 μετά 11 χρόνια μεταρρυθμίσεων το μέγεθος του κράτους σε σχέση με την οικονομία ήταν μικρότερο από ποτέ.

Μετά τη Θάτσερ το Συντηρητικό Κόμμα έγινε πιο μετριοπαθές μετακινούμενο προς το κέντρο κατά την ‘μονοκρατορία’ του Εργατικού Κόμματος (1997-2010), ενώ ξαναβρήκε τη σκληρότητά του (με πιο καλοσυνάτη όμως συμπεριφορά από τη Θάτσερ) με τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον (2010-2016) και τώρα με την Τερέζα Μέι.

Η τωρινή κυβέρνηση του Συντηρητικού Κόμματος είναι ένα παράξενο μείγμα δεξιού εθνικισμού και κεντρώου ‘συμπονετικού συντηρητισμού’.

Το Συντηρητικό Κόμμα περιλαμβάνει παραδοσιακούς συντηρητικούς, εθνικιστές, νεοφιλελεύθερους και κοινωνικούς συντηρητικούς. Τα τελευταία 40 χρόνια διαιρέθηκε εσωτερικά από αντιθέσεις γύρω από την βασιλεία και τον ρόλο της Βρετανίας στην ΕΕ. Η πλειοψηφία θέλει μια απόσταση από την Ευρώπη αλλά η μειοψηφία στην οποία ανήκει και η επιχειρηματική τάξη είναι δυνατά υπέρ της Ευρώπης.

Το 2016 οι διαφορές ενισχύθηκαν από την εκστρατεία για το Brexit. Σχεδόν τα 2/3 των Συντηρητικών βουλευτών, ουσιαστικά το κεντροδεξιό μετριοπαθές τμήμα του, ήθελαν την παραμονή στην ΕΕ. Αντίθετα το 1/3, οι σκληροί μοναρχικοί και οι νεοφιλελεύθεροι ήθελαν την αποχώρηση. Επί πλέον ο πυρήνας των οπαδών του κόμματος ήταν και είναι πιο δεξιά από τους βουλευτές του. Έτσι μετά την παραίτηση του Ντέιβιντ Κάμερον το Κόμμα μετακινήθηκε ακόμα δεξιότερα και οι βουλευτές υπέρ του Brexit και οι εθνικιστές κατέλαβαν τις καλύτερες υπουργικές καρέκλες στην κυβέρνηση της Μέι.

Στο Συντηρητικό Κόμμα είναι οι τοπικές επιτροπές αυτές που προτείνουν εκλογικούς υποψηφίους και που παίζουν ρόλο στην ανάδειξη του αρχηγού του κόμματος. Αυτό αποτελεί την παλαιά παράδοση που έρχεται σχεδόν από το μεσαίωνα της αντιπροσώπευσης των τοπικών κοινωνιών της χώρας. Βέβαια και η κεντρική κομματική εξουσία προσπαθεί να προτείνει υποψήφιους στις τοπικές οργανώσεις στη προσπάθεια της να αναδείξει ‘δικούς της’ ανθρώπους όπως έγινε με επιτυχία στη περίπτωση της Μάργαρετ Θάτσερ.

Οι ‘Τόρις’ είναι γνωστοί και για τον σκληρό τρόπο που συμπεριφέρονται στους ηγέτες τους όταν αυτοί πλέον δεν τους είναι χρήσιμοι. Οι Θάτσερ, Μέιτζορ, Χέιγκ, Ντάνκαν Σμίθ, Χάουαρντ και εν μέρει ο Κάμερον το έμαθαν καλά. Μένει η Τερέζα Μέι που αν και σκληρή θεωρείται ‘χλιαρή’ συγκρινόμενη με την Θάτσερ, την οποία βέβαια προσπαθεί να μιμηθεί.

Η Τερέζα Μέι μόλις ανέλαβε την πρωθυπουργία περιέγραψε τον εαυτό της ως μετριοπαθή  συντηρητικό που θέλει “μια Βρετανία ενωμένη  που να δουλεύει για τους απλούς ανθρώπους και όχι μόνο για τους πλούσιους”.

Το κόμμα πάντως θα είναι πολύ σκληρό απέναντι στη Μέι εάν δεν καταφέρει να κάνει το Brexit επιτυχία. Όπως λένε στους πολιτικούς κύκλους το διακύβευμα για τη Μέι είναι πάρα πολύ μεγάλο. Η θα εξαφανιστεί η θα δοξαστεί.

Οι ‘Τόρις’ πιστεύουν περισσότερο στην ατομική παρά στη συλλογική προσπάθεια για την οικονομική ευρωστία γι αυτό είναι υπέρ των χαμηλότερων φόρων ως μέσον μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης. Και γι αυτό είναι κατά του Ευρώ ως κοινού νομίσματος.

Παρά το γεγονός ότι οι Συντηρητικοί στην Βρετανία είναι κατά των ξένων και των μεταναστών δεν είναι τόσο ακραίοι όπως θα περίμενε κανείς, προσπαθώντας μάλιστα να ελέγξουν τις πιο ακραίες φωνές. Αυτό το παράδοξο εξηγείται από το γεγονός ότι οι ‘Τόρις’ παραδοσιακά  είναι πιο αυστηροί σε θέματα ταξικά παρά σε θέματα φυλετικά. Και το έχουν αποδείξει στην πράξη.

Του Συντηρητικού Κόμματος ήταν ο πρώτος ‘μιγάς’ πρωθυπουργός  Ρόμπερτ Τζένκινσον Κόμης του Λίβερπουλ (1812-1827), του οποίου η γιαγιά ήταν Ινδή. Επίσης ο Βενιαμίν Ντισραέλι πρωθυπουργός των ‘Τόρις’ (1874-1880) ήταν Εβραίος Σεφαρδίτης δεύτερη γενιά μετανάστης. Και οι δύο όμως αριστοκράτες. Και πρόσφατα ο τωρινός υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον. Ο προπάππους του ήταν ο Αλί Κεμάλ Τούρκος δημοσιογράφος.