“Τάματα”: Ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ2

Το ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ του Πάνου Καρκανεβάτου “Τάματα” μεταδίδει η ΕΡΤ2, την Κυριακή 16 Αυγούστου, στις 22:15, στο πλαίσιο του προγράμματος Doc on EΡT, με αφορμή τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου, τον Δεκαπενταύγουστο.
Το τάμα είναι έκκληση, προσευχή, προσκύνημα, θυσία, επικοινωνία με τον Θεό. Είναι η έκφραση της πίστης εκατομμυρίων πιστών χριστιανών και μουσουλμάνων που υποβάλλονται σε δοκιμασίες αντοχής.

Στην Παναγιά της Τήνου, στο Santiago de Compostela στην Ισπανία, στη Fatima στην Πορτογαλία (φωτ.), στον Aη-Γιώργη στα Πριγκηπονήσια της Κωνσταντινούπολης, στην Κέρκυρα και στα νησιά του Αιγαίου, η διεισδυτική ματιά του σκηνοθέτη καταγράφει και περιγράφει σε τόπους οικείους, αλλά ερμητικά κλειστούς, τη μοναδική αυτή στιγμή της ακρόασης των πιστών από τον Θεό.

Μέσα σ’ αυτή την κατανυκτική ατμόσφαιρα, το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει παράλληλα και τις άλλες πλευρές, τις πιο πεζές, τις περισσότερο εγκόσμιες, το εμπορικό πανηγύρι, την πολιτική, που προσπαθούν να επωφεληθούν και να κερδίσουν μέσα απ’ αυτές τις μεγάλες συναθροίσεις.

Στο πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ, ο σκηνοθέτης Πάνος Καρκανεβάτος προσεγγίζει και αποτυπώνει με ιδιαίτερη ευαισθησία και δεξιότητα την εσωτερική ανάγκη κάθε πιστού, αυτή της επικοινωνίας με το αόρατο.

Το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα ταξίδι στον χώρο του αοράτου, εκεί όπου ο άνθρωπος πιστεύει ότι συναντά τοn Θεό του. Είναι η στιγμή του προσκυνήματος, του αφιερώματος, του τάματος. Είναι η στιγμή όπου το ιερό και το υπερβατικό προσαρμόζονται στα ανθρώπινα μέτρα.

Η αρχέγονη τελετουργία του τάματος αναδεικνύει την πιο ανθρώπινη απ’ όλες τις διαστάσεις που λαμβάνει η θρησκεία. Το προσκύνημα είναι μια πολύ προσωπική στιγμή, κατά την οποία οι άνθρωποι εκτίθενται δημόσια. Μια εσωτερική διαδρομή ησυχίας, που εκδηλώνεται όμως μέσα σ’ ένα περιβάλλον κάθε άλλο παρά γαλήνιο. Χιλιάδες προσκυνητές περπατούν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να φτάσουν μέχρι το Santiago de Compostela στην Ισπανία.

Παράλληλα, χιλιάδες προσκυνητές επιβιβάζονται σε πλοία, φτάνουν στην Τήνο και ανεβαίνουν έρποντας μέσα στο λιοπύρι του Δεκαπενταύγουστου μέχρι την εκκλησία της Παναγίας. Με παρόμοιους τρόπους εκατομμύρια πιστοί συρρέουν μαζικά για να προσκυνήσουν στη Fatima στην Πορτογαλία ή στα Πριγκιποννήσια στην Κωνσταντινούπολη.

Το τάμα, με όποια μορφή κι αν εκδηλώνεται, είτε με τη μορφή του αφιερώματος, είτε με τη μορφή της θυσίας, είτε με τη μορφή της σωματικής δοκιμασίας, είναι μία χειρονομία με πολύ δυνατό συμβολισμό. Ένα άμεσο διάβημα μεταξύ του ανθρώπου και του Θεού.

Το τάμα είναι ένας κοινός τόπος για όλα σχεδόν τα δόγματα. Το προσκύνημα, όποιος κι αν το κάνει, υποδηλώνει μια διάθεση συμφιλίωσης των θρησκευτικών δογμάτων, κάτω από έναν άγνωστο αλλά οικείο σε όλους Θεό.
Σκηνοθεσία-παραγωγή: Πάνος Καρκανεβάτος.