Η Χίος τιμά τον αντιστασιακό- έφεδρο αξιωματικό Ιάσονα Καλαμπόκα

Εκδήλωση Τιμής στον Ιάσονα Καλαμπόκα, τον αξιωματικό που οι σύμμαχοι έστειλαν επικεφαλή αποστολής στη Χίο, λίγο καιρό πριν απελευθερωθεί η χώρας μας από το ναζιστικό ζυγό, πραγματοποιεί ο Δήμος Χίου την Τρίτη 24 Οκτωβρίου.
Η σχετική εκδήλωση θα τελεστεί στις 11.00 το πρωί στο χώρο του ανδριάντα του Ιάσονα Καλαμπόκα, στην πλατεία Ανδρέα Παπανδρέου.

Σε ομιλία του το 2003 ο αείμνηστος αντιστασιακός Πάνος Καρασούλης, αναφέρθηκε στον «… αρχηγό της αποστολής Ιάσονα Καλαμπόκα, που πέφτει αναπάντεχα σε ενέδρα των Γερμανών και σκοτώνεται, το απόγευμα της Πέμπτης επτά Σεπτεμβρίου, δυόμισι μέρες προτού να εγκαταλείψει ο εχθρός το νησί».

«Η Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή στην κατεχόμενη Χίο, με αρχηγό τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Ιάσονα Καλαμπόκα και το βοηθό του ασυρματιστή, ξεκίνησε από το Κάιρο στις 28 Σεπτεμβρίου του 1943. Στο ταξίδι με καΐκι από την Κύπρο προς τη Χίο, μπήκαμε ξαφνικά στη δίνη του πολέμου ανοικτά της νήσου Κω, όταν μας επετέθησαν τρία Γερμανικά αεροπλάνα Στούκας. Ο Καλαμπόκας τραυματίστηκε. Η Αποστολή καθυστέρησε ένα μήνα του προορισμού της για να επουλωθούν τα τραύματα του στο Γαλλικό Νοσοκομείο στη Σμύρνη.
Παραμονή των Αγίων Βικτώρων 10 Νοεμβρίου (1943), έγινε η πρώτη προσπάθεια με καίκι να βγούμε κρυφά στη θέση Βουκαριά των Νενήτων.

«Πέσαμε πάνω στο Γερμανικό φυλάκιο, και ο Καλαμπόκας με τον πλοηγό και το ναύτη ξέμειναν στην ακτή. Οι Γερμανοί τότε έκαμαν συλλήψεις ομήρων, επικήρυξαν τους λεγόμενους αντάρτες και επιστράτεψαν τον πληθυσμό για να τους πιάσουν. Πατριώτες όμως στα Διευχά ο Δημήτρης Καραγκιόζης και τα παιδιά του τους έκρυψαν και μετά τους φυγάδευσαν με βάρκα στο Κιόστε της Τουρκίας.
Ακολούθησαν άλλες τρεις άκαρπες προσπάθειες να βγούμε στο νησί. Στην πέμπτη προσπάθεια, επί τέλους βγήκαμε κρυφά στ’ Αγιάσματα Κεράμου τα μεσάνυκτα της 24ης προς την 25η Ιανουαρίου 1944.
Πατριώτες στον Κέραμο, ο Παναγιώτης Γιοργαλάς και ο Γιώργης Τσαμούταλης, μας έκρυψαν στο σπίτι τους, και ύστερα ο μπάρμπα-Δημήτρης Καραγκιόζης στο καλύβι του εκεί κάτω στη ρεματιά της Καλήτειχου μερικές μέρες, έως ότου να κατεβούμε στην πόλη της Χίου.
Εδώ κάτω στην πόλη, η αντιστασιακή οργάνωση του Ε.Α.Μ., που είχαμε την τύχη να συνδεθούμε, μας αγκάλιασε και μας βοήθησε να εγκαταστήσουμε τον ασύρματο στη θέση Λατόμι, πατρικό σπίτι του Αντώνη Γλύκα ηγετικού στελέχους του Ε.Α.Μ.
Ο Καλαμπόκας συνεργάζεται με το Ε.Α.Μ. σύμφωνα με εντολές και οδηγίες του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Σύντομα οργανώθηκε δίκτυο πληροφοριών, ομάδα δολιοφθοράς και εφεδρικός στρατός (Ε.Λ.Α.Σ). Εξοπλίζονται και επανδρώνονται με Χιώτες αντιστασιακούς τρία καίκια, τα κουρσάρικα του Ε.Λ.Α,Ν., με τα ονόματα  Σώζων, Πιπίνος, και Κανάρης. Οργώνουν τη θάλασσα από τα Καρδάμυλα, προσεγγίζουν το Μερσινίδι, την Πλάκα του Καρφά, τη Βολισσό, και από εκεί έως τη βάση τους τα Ψαρά. Περνούν κι από την Αγγλο-Ελληνική βάση της Αγρελιάς για ανεφοδιασμό. Κάνουν συλλήψεις καϊκιών έχοντας διπλό στόχο, πρώτον την αφαίρεση από τον εχθρό μεταφορικών μέσων στέλλοντας τα στις συμμαχικές βάσεις, και δεύτερο την ανακούφιση του πεινασμένου λαού από τα φορτία τους. Είκοσι καίκια συνέλαβαν και επιτάξανε, ενώ πενήντα άλλα προσχωρήσαν στους συμμάχους μετά από προσπάθειες των αντιστασιακών. Το τούρκικο λιμάνι της Αγρελιάς κατάντησε Χιώτικη βάση του Ε.Λ.Α.Ν. και καταφύγιο σε δύσκολες στιγμές. Αλλά και η Αποστολή δεν θα είχε επιτυχία όση επέτυχε με τη συνεργασία του Ε.Α.Μ., και μπορεί ακόμη να αποδεκατίζονταν σύντομα, όπως έγινε στη Λέσβο, Λέρο και Κω.
Όλοι μαζί λοιπόν οι πατριώτες, οργανωμένοι ή ανοργάνωτοι φιλοξενούν τον Καλαμπόκα και τον ασύρματο της Αποστολής, δίνουν στρατιωτικές πληροφορίες, σαμποτάρουν τ’ αυτοκίνητα των Γερμανών, φυγαδεύουν Γερμανούς στρατιώτες που λιποταχτούν, προστατεύουν πατριώτες που καταδιώκονται, τιμωρούν συνεργάτες Γερμανών, αρπάζουν τη συναγωνίστρια Ευγενία Λίναρη από τα χέρια των Γερμανών, συνεργάζονται με τους κομάντος του Ιερού λόχου στο εγχείρημα του Ιουνίου, σκοτώνουν κατόπιν μάχης το Γερμανό αξιωματικό στον κάβο Πέτασο, εξουδετερώνουν τη Γερμανική φρουρά του καταδιωκτικού Άγιος Ιωάννης και το οδηγούν στην Αγρελιά. Πρώτοι πάντα, ο Δεσπότης Ιωακείμ Στρουμπής, ο Καλαμπόκας, ο Λοίζος, ο Καναβούτσης, ο Μαυράκης, ο Καλούδης, ο Γλύκας, ο Κουβελάς, ο Βατάκης, ο Ευαγγελινός, ο Αμύγδαλος, ο Κοκαλιάδης, ο Λίναρης, τους ακολουθούν οι πολλοί, όλοι μικροί και μεγάλοι επώνυμοι και ανώνυμοι.
Γλυκοχαράζει πια η φωτεινή αυγή. Η μεγάλη απώλεια του παλικαριού ξάφνιασε, ζάλισε προς στιγμή τους αγωνιστές. Ο εχθρός στο μεταξύ ετοιμάζεται να τραπεί σε φυγή. Από την Παρασκευή οι προετοιμασίες γίνονται γοργότερες. Στις πεντέμισι το απόγευμα του Σαββάτου, ένα εξοπλισμένο απόσπασμα με επικεφαλής το Γερμανό Φρούραρχο εξορμά από το Τρίγωνο στην Προκυμαία, κλείνει τις παρόδους και τοποθετεί πολυβόλα. Από τις πρώτες βραδινές ώρες αρχίζουν τη φόρτωση στα καίκια ότι πράγματα έχουν. Στις δέκα το βράδυ ένα μεταγωγικό άραξε έξω από το λιμάνι. Δύο βενζινάκατες πηγαινοέρχονται. Φορτώνουν συνεχώς μέχρι τις δύο μετά τα μεσάνυκτα. Βιάζονται μη τυχόν και τους βρει η αυγή. Αφήνουν υλικό μέσα στο Τρίγωνο και μπροστά στο Τελωνείο. Στις τέσσερις η ώρα βάζουν φωτιά σε μερικά βαρέλια πετρελαίου κοντά σε κάσσες πολεμοφόδια μέσα στο τρίγωνο. Φλόγες υψώνονται, αρχίζουν οι εκρήξεις. Φεύγουν, εγκαταλείπουν τη Χίο μέσα στο σκοτάδι της νύκτας. Μια τορπιλάκατος πολυβολεί τα πυρομαχικά και τρόφιμα που εγκατέλειψαν μπροστά στο Τελωνείο, Ο εφεδρικός Ε.Λ.Α.Σ., πριν από μέρες έχει προωθηθεί σε καίρια σημεία της πόλης με σκοπό να προλάβει τυχόν καταστροφές από τον εχθρό.
Ξημέρωσε Κυριακή. Οι καμπάνες ηχούν, ο κόσμος ξεχύνεται προς την πόλη, η πλατεία πλημμυρίζει από ενθουσιώδη πλήθη. Έχει φύγει ο βραχνάς. Στις έντεκα η ώρα, δοξολογούμε το θεό στη Μητρόπολη.
Πέρασαν πενήντα εννέα χρόνια από τότε. Εμείς που επιζήσαμε, θυμόμαστε με συγκίνηση τις ημέρες εκείνες, που γευτήκαμε τη χαρά της Ελευθερίας. Ευλαβικά κλίνομε τα γόνατα στη μνήμη όλων όσων αντιστάθηκαν, αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για Αυτήν.
Αυτά τα ιστορικά γεγονότα, μια ανανέωση της μνήμης για εμάς, ας ευχηθούμε να γίνονται ένα μήνυμα του λαού μας στους δυνάστες ότι δεν ανέχεται τα δεσμά της σκλαβιάς, να γίνονται ένα μήνυμα αισιοδοξίας για τις νεότερες γενιές, να γίνονται σημαία για ειρήνη και πρόοδο , κι αν χρειασθεί κάποτε, Εθνικής Αντίστασης ξανά».

Η ομιλία του αείμνηστου Πάνου Καρασούλη από το αρχείο της χιώτικης εφημερίδας ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ.