Το πρωί της 6ης Απριλίου 1941 οι στρατιωτικές δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας εισβάλλουν στην Ελλάδα. Το σχέδιο επίθεσης της Βέρμαχτ με την κωδική ονομασία «Μαρίτα» εκπονήθηκε από το γερμανικό επιτελείο με εντολή του Χίτλερ ήδη από τα μέσα του Δεκεμβρίου 1940. Στόχος του σχεδίου ήταν η ανακούφιση των ιταλικών δυνάμεων στο αλβανικό μέτωπο, αλλά και η επίθεση στη Γιουγκοσλαβία, η οποία όπως και η Ελλάδα αντιστεκόταν στις δυνάμεις του Άξονα. Η επίτευξη του σχεδίου ανατέθηκε στη 12η στρατιά της Βέρμαχτ με διοικητή τον στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ, ενώ οι δυνάμεις που επιτέθηκαν στην Ελλάδα συγκεκριμένα περιλάμβαναν 180.000 άνδρες, περίπου 500 άρματα μάχης και μαχητικά αεροσκάφη που εξασφάλιζαν την απόλυτη αεροπορική υπεροχή των Γερμανών. Η ελληνική άμυνα στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης, όπου επρόκειτο να εκδηλωθεί η γερμανική επίθεση, αριθμούσε λιγότερους από 70.000 άνδρες, υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Μπακόπουλου, με πολλές ελλείψεις σε έμψυχο δυναμικό, οπλισμό και εφόδια μιας και το βάρος των επιχειρήσεων είχε δοθεί στο Αλβανικό μέτωπο και στην άμυνα απέναντι στις Ιταλικές δυνάμεις.
Η γερμανική επίθεση έλαβε χώρα κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων και συγκεκριμένα απέναντι στη Γραμμή Μεταξά στην Ανατολική Μακεδονία και στα οχυρά του Εχίνου και της Νυμφαίας στη Θράκη. Η Γραμμή Μεταξά ήταν ένα πολύ μεγάλο οχυρωματικό έργο, αντίστοιχο της Γραμμής Μαζινό στη Γαλλία, το οποίο κατασκευάστηκε με εντολή του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά και είχε στόχο την άμυνα απέναντι σε πιθανή βουλγαρική επίθεση. Με την έναρξη της επίθεσης η γερμανική αεροπορία βομβάρδισε τον Πειραιά και τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας, προκαλώντας σημαντικές απώλειες και ζημιές, ενώ τα οχυρά της Γραμμής Μεταξά αμύνθηκαν με σθένος και ηρωισμό για τρεις ημέρες σε συνεχόμενες σφοδρές επιθέσεις του γερμανικού στρατού και παραδόθηκαν στις 9 Απριλίου, αφού περικυκλώθηκαν από τις τεθωρακισμένες μεραρχίες των Γερμανών, οι οποίες διέσπασαν το Γιουγκοσλαβικό μέτωπο και εισέβαλλαν στην Ελλάδα μέσα από την κοιλάδα του Αξιού παρακάμπτοντας τα οχυρά και φθάνοντας στις 8 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τις 30 Απριλίου 1941 ολόκληρη η ηπειρωτική Ελλάδα είχε καταληφθεί από τις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία) και η χώρα περνούσε σε καθεστώς κατοχής.
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο από την έναρξη της εισβολής των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, στις 6 Απριλίου 1941, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
ΑΠΟ ΤΗΝ 4Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936 ΕΩΣ ΣΤΗΝ 4Η ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944
(video)
Το ντοκιμαντέρ «Ντοκουμέντο – από την 4η Αυγούστου έως την 4η Δεκεμβρίου 1944», σε σενάριο και σκηνοθεσία Τάσου Λέρτα, παραγωγής 1982, παρουσιάζει μέσα από τη χρήση πλούσιου αρχειακού οπτικοακουστικού υλικού την ιστορία της Ελλάδας από την άνοδο του Ιωάννη Μεταξά στην εξουσία το 1936 και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, μέχρι και την έναρξη των Δεκεμβριανών μετά την απελευθέρωση το 1944. Προβάλλονται φωτογραφίες της εποχής από πορείες και συγκεντρώσεις πολιτών στην Αθήνα αλλά και πλάνα από την Ελλάδα και την Αθήνα της δεκαετίας του 1930. Περιγράφεται επίσης η εδραίωση του φασιστικού και ναζιστικού κόμματος στην εξουσία σε Ιταλία και Γερμανία αντίστοιχα, οι εξελίξεις στο διεθνές διπλωματικό πεδίο, ενώ παρουσιάζεται μέσα από πλάνα αρχείου και φωτογραφίες το καθεστώς Μεταξά, οι γιορτές και οι παρελάσεις της ΕΟΝ, ενώ οι αφηγητές διαβάζουν λόγους του δικτάτορα και αποσπάσματα από το ημερολόγιό του.
Έπειτα περιγράφεται η κήρυξη του πολέμου με την Ιταλία, η επιστράτευση, η κινητοποίηση των ελληνικών δυνάμεων, με προβολή αρχειακού υλικού από το Αλβανικό μέτωπο και επίκαιρα της εποχής. Ακολούθως παρουσιάζεται η γερμανική εισβολή με πλάνα και φωτογραφίες βομβαρδισμών, φωτογραφίες από τη μάχη της Κρήτης, την κατάληψη της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, εκτελέσεις αμάχων, αντιστασιακών, τις καταστροφές στην ύπαιθρο, τις πόλεις και την υποδομή της χώρας, ενώ περιγράφονται με αριθμούς τα μεγέθη της καταστροφής για την Ελλάδα. Αντίστοιχα παρουσιάζεται η αποχώρηση των Γερμανών, η υποστολή σημαίας στην Ακρόπολη, οι πανηγυρισμοί στην Αθήνα από τους πολίτες, και προβάλλονται πλάνα από την καταστροφή και υπονόμευση του Ισθμού από τις δυνάμεις κατοχής, από την άφιξη των βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, φωτογραφίες από την άφιξη της κυβέρνησης Παπανδρέου στον Πειραιά, την τελετή στην Ακρόπολη με την έπαρση της ελληνικής σημαίας, αλλά και τις πορείες του ΚΚΕ. Το ντοκιμαντέρ συνεχίζει με φωτογραφίες και πλάνα Ελλήνων ανταρτών και περιγράφονται οι εξελίξεις στο πολιτικό μέτωπο, η παρέμβαση της Βρετανίας και οι δυνάμεις του ΕΑΜ κατά την περίοδο εκείνη. Προβάλλονται πλάνα αρχείου και φωτογραφίες από τις πορείες στην Αθήνα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ και παρουσιάζονται αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων. Παρακολουθούμε πλάνα από την κηδεία των πρώτων θυμάτων των Δεκεμβριανών.
Το ντοκιμαντέρ στο τελευταίο μέρος του παρουσιάζει εικόνες από την κατάληψη της Αθήνας από βρετανικά στρατεύματα, οδομαχίες, την εισβολή στα γραφεία του ΕΑΜ στην Πλατεία Κοραή, τη σύλληψη και συγκέντρωση μελών του ΕΑΜ. Η αφήγηση περιγράφει την αλληλογραφία του Τσώρτσιλ και των βρετανών διοικητών όπως ο Σκόμπυ, προβάλλονται πλάνα από την άφιξη του Τσώρτσιλ στην Αθήνα και τη σύσκεψη κατά την οποία αποφασίστηκε να δοθεί στον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό το αξίωμα του Αντιβασιλέα και Πρωθυπουργού. Παρακολουθούμε πλάνα από τη συγκέντρωση στο Σύνταγμα και την ομιλία του Τσώρτσιλ με το Δαμασκηνό στο πλευρό του, αλλά και την ανακάλυψη των εκρηκτικών κάτω από το ξενοδοχείο Μ. Βρετανία, όπου είχαν τοποθετηθεί με στόχο τη δολοφονία του Βρετανού ηγέτη. Ακολουθούν πλάνα του Γεωργίου Παπανδρέου, του Νικολάου Πλαστήρα και από την ορκωμοσία του Δαμασκηνού στα πολιτικά του αξιώματα. Το ντοκιμαντέρ κλείνει με πλάνα από την παρουσία των βρετανικών δυνάμεων σε όλη την Αθήνα, τα ερείπια και τις καταστροφές που προκλήθηκαν σε αυτή.
Σενάριο- σκηνοθεσία: Τάσος Λέρτας
Διεύθυνση παραγωγής: Κιμ Ντίμον
Έτος παραγωγής: 1982
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr