Ο Νίκος Κούνδουρος, ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες σκηνοθέτες, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου 1926. Κρητικός στην καταγωγή ήταν γιος του διακεκριμένου δικηγόρου και πολιτικού Ιωσήφ Κούνδουρου. Σπούδασε γλυπτική και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, κατά τη διάρκεια του πολέμου εντάχθηκε στο ΕΑΜ /ΕΛΑΣ και μετά το τέλος του εξορίστηκε στη Μακρόνησο λόγω των αριστερών του φρονημάτων. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως σκηνοθέτης το 1954 με τη «Μαγική Πόλη», χαρακτηριστικό δείγμα του ελληνικού νεορεαλισμού. Με τη δεύτερη ταινία του «Ο Δράκος» (1956), σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα το αριστούργημά του, ήρθε η αναγνώριση. Ένα σύνθετο και πρωτοποριακό έργο που τον καθιέρωσε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο σημαντικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφο, συνδυάζοντας το ύφος του εξπρεσιονισμού και την αισθητική του νεορεαλισμού.
Ταινίες του όπως «Οι παράνομοι» (1958), «Το ποτάμι» (1959), «Μικρές Αφροδίτες» (1963), «Το πρόσωπο της Μέδουσας» (1967), «Τα τραγούδια της φωτιάς» (1974), «1922» (1978), «Μπορντέλο» (1984), «Μπάιρον: Η Μπαλάντα ενός δαιμονισμένου» (1992), αναγνωρίστηκαν στο εξωτερικό αποσπώντας διακρίσεις σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Την τελευταία του ταινία «Το Πλοίο για την Παλαιστίνη» γύρισε το 2011, με θέμα τη στάση της Ευρώπης απέναντι στο δράμα των Παλαιστινίων.
Το έργο του τροφοδότησαν η ιστορία και η πολιτική που προσέγγισε μέσα από μια προσωπική πειραματική και εικαστική ματιά προδίδοντας τις καταβολές του από τον χώρο των καλών τεχνών.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το αφιέρωμα της σειράς ντοκιμαντέρ “ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ”, παραγωγής του Γιώργου Σγουράκη, στον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο ο οποίος αυτοβιογραφείται και μιλάει για τη ζωή του, την πολιτική του θεώρηση και το έργο του. Η εκπομπή που ολοκληρώθηκε σε δύο μέρη, γυρίστηκε στην Αθήνα, στη Μακρόνησο, στην Αίγινα και στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης.
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ –ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ
Α΄Μέρος
(video)
Στο πρώτο μέρος, ο Νίκος Κούνδουρος μιλάει για το οικογενειακό του περιβάλλον και την κρητική καταγωγή του, την αριστερή του δράση και τα χρόνια εξορίας του στη Μακρόνησο, εμπειρία που ώθησε τον νεαρό ζωγράφο να στραφεί στον κινηματογράφο για να εκφραστεί. Χωρίς να παραλείπει να αναφερθεί στην αγάπη του για τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική, το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησής του αφορά στην σκηνοθετική του πορεία.
Κάνοντας αναδρομή του έργου του, προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά του στοιχεία όταν εμφανίστηκε με την πρωτοποριακό, νεορεαλιστικό του ύφος πλάι στον λαϊκό εμπορικό κινηματογράφο, μιλάει για την δική του συμβολή στο χώρο και για τις δυσκολίες του επαγγέλματός του.
Αναφέρεται σε σημαντικές ταινίες του, όπως “Ο Δράκος” (1956) την ταινία ορόσημο που τον καθιέρωσε αλλά και την ταινία “Μικρές Αφροδίτες” (1963) με θέμα τον νεανικό έρωτα, βασισμένο στο έργου του Λόγγου “Δάφνις και Χλόη” (3ος αι. μ.Χ.) Προβάλλονται χαρακτηριστικές σκηνές από ταινίες του σπουδαίου δημιουργού, καθώς και εικόνες από τα εικαστικά έργα του ίδιου. Ο παραγωγός Γιώργος Σγουράκης προλογίζει την εκπομπή.
Β΄Μέρος
(video)
Στο δεύτερο μέρος, ο Νίκος Κούνδουρος καταθέτει τις προσωπικές του απόψεις για την τέχνη του κινηματογράφου. Κάνει λόγο για την προσωπική του διαδρομή στα χρόνια της επτάχρονης Δικτατορίας και κατόπιν παρουσιάζει το κινηματογραφικό του έργο κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης.
Η αφήγησή του επικεντρώνεται στις ταινίες του “Τα τραγούδια της φωτιάς”(1974) όπου αποτυπώνει το έντονα πολιτικοποιημένο κλίμα της εποχής, κυρίως μέσα από δύο συναυλίες που έγιναν τότε: του Μίκη Θεοδωράκη στο στάδιο Καραϊσκάκη και του Γιάννη Μαρκόπουλου στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, “1922” (1978) που αναφέρεται στη Μικρασιατική Καταστροφή, “Μπορντέλο” (1985), μια ιστορική ταινία με θέμα την επαναστατημένη Κρήτη του 1897, “Μπάϊρον: Η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου” (1992) που αφηγείται τις τελευταίες μέρες από τη ζωή του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι, “Οι Φωτογράφοι” (1998), από τις οποίες παρακολουθούμε αποσπάσματα.
Κάνει αναφορά στον μεγάλο κινηματογραφιστή Θόδωρο Αγγελόπουλο που έβλεπε επίσης το έργο του να αναγνωρίζεται διεθνώς. Μιλάει ακόμη, για την ενασχόλησή του με το θέατρο όπου σκηνοθέτησε μεταξύ άλλων την “Όπερα της πεντάρας” του Μπρεχτ στο ΚΘΒΕ (1980), τον “Ερωτόκριτο” (2000) και τον “Διγενή Ακρίτα” (2002). Τέλος, κάνει αποτίμηση του έργου του, σχολιάζει πτυχές του χαρακτήρα του και εξηγεί την απόφασή του να ζήσει στην Αίγινα. Ο Γιώργος Σγουράκης προλογίζει την εκπομπή.
Σκηνοθεσία: Ηρώ Σγουράκη
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης
Παραγωγή Γιώργος Σγουράκης Copyright ΕΡΤ – 2005
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr