ΑνταπόκρισηΗΠΑ Ουάσιγκτον Λένα Αργύρη
«Οι μισοί Αμερικάνοι δεν έχουν διαβάσει ποτέ εφημερίδα και οι μισοί δεν έχουν ψηφίσει ποτέ για Πρόεδρο. Εύχομαι όλοι αυτοί, να βρίσκονται στο ίδιο μισό» είχε σχολιάσει ο γνωστός για τον καυστικό λόγο του, Αμερικανός συγγραφέας Γκορ Βιτάλ, κατακεραυνώνοντας σε μια έκρηξη απογοήτευσης, την απαθή στάση και την έλλειψη πολιτικοποίησης του μέσου ψηφοφόρου.
Η ίδια διστακτικότητα προσέλευσης στην κάλπη -διστακτικότητα που έχει πια ταυτιστεί με τον ίδιο το θεσμό των αμερικανικών εκλογών- εκτιμάται ότι θα καταγραφεί και στις 8 Νοεμβρίου, παρά την πρωτοφανή πόλωση που επικρατεί στο εκλογικό σώμα.
Χαρακτηριστικό και πιο πρόσφατο παράδειγμα της τάσης αυτής, είναι ότι το 2012 προσήλθε στις κάλπες μόλις το 56,5% των ψηφοφόρων σύμφωνα με το US Census, ποσοστό που κυμαίνεται περίπου στα ίδια επίπεδα σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1828 και μετά.
Το φαινόμενο της αποχής στις ΗΠΑ είναι πολύ πιο σύνθετο από ότι ενδεχομένως φαντάζει, ωστόσο ένας από τους λόγους αυτής της διαχρονικής απροθυμίας των ψηφοφόρων, είναι η αδυναμία τους να κατανοήσουν γιατί μια ψήφος δεν αντιστοιχεί σε έναν ψηφοφόρο’ και γιατί το ψηφοδέλτιο που επιλέγουν να ρίξουν στην κάλπη, δεν προσμετράται υπέρ του εκλεκτού τους υποψηφίου, αλλά υπέρ ενός άγνωστου εκλέκτορα.
Η συνταγματικά προβλεπόμενη διαδικασία εκλογής του Προέδρου, μέσω του Κολεγίου των Εκλεκτόρων, εξακολουθεί να αποτελεί έναν διχαστικό θεσμό που γίνεται παραδοσιακά αντικείμενο εκρηκτικών συζητήσεων στα προεκλογικά πάνελ αλλά και ο κυριότερος λόγος μουρμούρας των Αμερικανών δημοσιογράφων που καλύπτουν τις εκλογές.
Το μεγαλύτερο μειονέκτημα αυτής της έμμεσης διαδικασίας είναι η δυνατότητα που δίνεται στον ηττημένο της λαϊκής ψήφου, να εκλεγεί τελικά Πρόεδρος. Αυτό δεν είναι ούτε θεωρητικό, ούτε υποθετικό σενάριο.
Έχει ήδη συμβεί τέσσερις φορές, με πιο πρόσφατες τις εκλογές του 2000, οπότε ο Αλ Γκορ παρόλο που έλαβε το 48,38% των ψήφων έχασε την μάχη των εκλεκτόρων από τον Τζορτζ Μπους, που έλαβε το 47,87% των ψήφων.
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί αυτό το πολύπλοκο μαθηματικό σύστημα μοιάζει με σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες, κυρίως για όσους επιχειρούν να το μελετήσουν για πρώτη φορά. Κάθε μια λοιπόν από τις 50 πολιτείες, δικαιούται να έχει τόσους εκλέκτορες όσους και Βουλευτές και Γερουσιαστές διαθέτει στο Κογκρέσο.
Ο αριθμός των Βουλευτών καθορίζεται αυστηρά από τον πληθυσμό κάθε πολιτείας, ενώ ο αριθμός των Γερουσιαστών είναι σταθερά δύο, ανεξαρτήτως πληθυσμού ή μεγέθους.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Νέα Υόρκη, η οποία βάσει του πληθυσμού της έχει 27 Βουλευτές συν δυο Γερουσιαστές, σύνολο 29 εκλεγμένους εκπροσώπους στο Κογκρέσο και συνεπώς 29 εκλέκτορες, οι οποίοι επιλέγονται με διαφορετικούς τρόπους πάντα σύμφωνους με την εκάστοτε πολιτειακή νομοθεσία.
Ένα άλλο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της λειτουργίας (ή της δυσλειτουργίας όπως υποστηρίζουν οι πολέμιοι του συστήματος) αποτελεί η Νότια Ντακότα, η οποία διαθέτει μόλις τρεις εκλέκτορες διότι είναι εξαιρετικά αραιοκατοικημένη, αν και στον χάρτη καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση, μεγαλύτερη από αυτή της Νέας Υόρκης.
Η λεπτομέρεια που κάνει την καθοριστική διαφορά είναι οτι σε όλες τις πολιτείες, πλην της Νεμπράσκας και του Μειν, ο υποψήφιος που λαμβάνει έστω και μια ψήφο παραπάνω από τον αντίπαλο του, κερδίζει όλους τους εκλέκτορες.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ας πάρουμε και πάλι το παράδειγμα της Νέας Υόρκης, όπου ο υποψήφιος που θα λάβει έστω και μια ψήφο περισσότερη από το 50%, θα κερδίσει και τους 29 εκλέκτορες. Αυτό θα συμβεί ανεξαρτήτως με το αν έχει λάβει το 50,1% ή το 99% των ψήφων.
Συνολικά υπάρχουν 538 εκλέκτορες. Δηλαδή όσοι οι 100 Γερουσιαστές και οι 435 Βουλευτές του Κογκρέσου, συν οι τρεις που αντιστοιχούν στην Ουάσιγκτον που αν και δεν είναι Πολιτεία δεν παύει να είναι η αμερικανική πρωτεύουσα, οπότε συμμετέχει στην διαδικασία ανάδειξης Προέδρου.
Με έναν απλό υπολογισμό καταλήγει κανείς, στο οτι για να εκλεγεί κάποιος πρόεδρος θα πρέπει να συγκεντρώσει 270 εκλέκτορες ή αλλιώς την απόλυτη πλειοψηφία. Και εδώ είναι που έρχονται στο προεκλογικό προσκήνιο οι λεγόμενες αμφίρροπες πολιτείες (swing states), οι οποίες πολύ συχνά καθορίζουν τον νικητή, καθώς δεν είναι αυτό που λέμε βαμμένες πολιτείες’ αλλά μεταπηδούν από κόμμα σε κόμμα, κάθε φορά.
Στην επικείμενη διαδικασία οι αμφίρροπες πολιτείες είναι 10. Δύο εξ αυτών, το Δημοκρατικό Νέο Μεξικό, που ψήφισε για τον Τζορτζ Μπους το 2004 και η Ρεπουμπλικανική Ιντιάνα που ψήφισε τον Μπαράκ Ομπάμα το 2008, αναμένεται να επιστρέψουν στην συνήθη παράδοση τους εφέτος. Δεν θεωρούνται συνεπώς πια κρίσιμες ή απρόβλεπτες από τους αναλυτές.
Οι υπόλοιπες 40 πολιτείες εκτιμάται οτι θα ψηφίσουν όπως ψηφίζουν πάντα, χωρίς εκπλήξεις. Η μάχη λοιπόν θα δοθεί στις εναπομείνασες 8 όπου και έχουν ρίξει δυσανάλογα το βάρος της προεκλογικής τους εκστρατείας οι δύο υποψήφιοι και τα επιτελεία τους.
Και από αυτές τις πολιτείες όμως ,το Νέο Χάμσαιρ με τέσσερις εκλέκτορες, η Πενσυλβάνια με είκοσι και η Βιρτζίνια με δεκατρείς, με τα σημερινά δεδομένα ψηφίζουν Χίλαρι.
Οπότε με μια απλή ματιά στον λεγόμενο χάρτη των εκλεκτόρων, μπορεί να συμπεράνει κανείς, οτι το προβάδισμα αυτή την στιγμή το έχει η πρώην Υπουργός Εξωτερικών, έναντι του Ντόναλντ Τραμπ.
Μια παράπλευρη απώλεια αυτού του συστήματος είναι τα τρίτα κόμματα (αν υποθέσουμε οτι πραγματικά υφίστανται με αξιώσεις) και συνεπώς η περαιτέρω ενίσχυση των δύο μεγάλων πολιτικών παρατάξεων.
Έτσι όπως είναι δομημένο το σύστημα, ακόμη και αν για παράδειγμα ένα τρίτο κόμμα λάβει σε μια πολιτεία ένα αξιόλογο ποσοστό ψήφων, δεν έχει καμία απολύτως ελπίδα να πάρει ούτε έναν εκλέκτορα, χάρη στην λογική του ‘νικητή που τα παίρνει όλα.
Συνεπώς ένα τρίτο κόμμα δεν έχει καμία ελπίδα να εκπροσωπηθεί ποτέ στο αμερικανικό Κογκρέσο.
Σε περίπτωση ισοψηφίας, δηλαδή 269-269 εκλεκτόρων, η διαδικασία ανάδειξης Προέδρου περνά αυτομάτως στην Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία όμως ψηφίζει στην βάση μια πολιτεία ισούται με μια ψήφο.
Διαδικασία επίσης αμφιλεγόμενη διότι το Γουιόμινγκ για παράδειγμα με πληθυσμό περίπου 500.000 κατοίκων αποκτά την ίδια βαρύτητα με την Καλιφόρνια των 37 εκατομμυρίων κατοίκων.
Για να εκλεγεί κάποιος Πρόεδρος μέσω της Βουλής των Αντιπροσώπων, θα πρέπει να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή 26 πολιτείες.
Και εδώ τα πράγματα αρχίζουν και γίνονται ακόμη πιο πληκτικά και πολύπλοκα, διότι στην περίπτωση που μια πολιτεία διαθέτει ζυγό αριθμό εκλεκτόρων(για παράδειγμα δυο ρεπουμπλικάνους και δύο δημοκρατικούς) μπορεί με μεγάλη ευκολία να φτάσει σε αδιέξοδο επιλογής υποψηφίου και συνεπώς να αποκλειστεί από την διαδικασία.
Μια τέτοια εξέλιξη εκ των πραγμάτων, ανατρέπει τους συσχετισμούς της απόλυτης πλειοψηφίας των πολιτειών και το παράδοξο είναι ότι δεν υπάρχει συνταγματική διαδικασία που να προβλέπει την ουσιαστική αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Σε αυτό το σενάριο που έως σήμερα δεν έχει συμβεί ποτέ, ο αντιπρόεδρος ο οποίος εκλέγεται από την Γερουσία, ασκεί καθήκοντα Προέδρου για όλη την τετραετία.
Το αίσθημα αδικίας που αισθάνθηκαν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι το 2000 δεν ήταν κάτι που δεν είχαν ξανανιώσει.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα τελευταία 200 χρόνια έχουν κατατεθεί στο Κογκρέσο ανεπιτυχώς, περισσότερες από 700 προτάσεις τροποποίησης του εκλεκτορικού συστήματος, κάτι που αντικατοπτρίζει την απαξίωση του από μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος αλλά και του ίδιου του πολιτικού συστήματος.
Για να αλλάξει όμως το σύστημα των εκλεκτόρων, θα πρέπει να γίνει τροποποίηση του Συντάγματος, κάτι που απαιτεί καταρχάς την σύμφωνη γνώμη των δυο τρίτων των 50 πολιτειών και εν συνεχεία μια ακόμη πιο πολύπλοκη κοινοβουλευτική διαδικασία, επιβεβλημένη κατά αυτόν τον τρόπο, ακριβώς για να προστατεύεται το Σύνταγμα και να αποτρέπονται οι διαρκείς αναθεωρήσεις του.
Και εδώ γεννώνται τα εξής ερωτήματα: τι ρόλο παίζουν τελικά οι εθνικές δημοσκοπήσεις που καθημερινά κοσμούν πρωτοσέλιδα εφημερίδων και τίτλους αμερικανικών και διεθνών τηλεοπτικών δικτύων.
Πόση σημασία έχει ένας ψηφοφόρος να τις παρακολουθεί, να τις μελετά και να τις αναλύει, προκειμένου να αφουγκράζεται τον παλμό των εξελίξεων. Με πόση ακρίβεια αποτυπώνουν ή προσεγγίζουν το τελικό αποτέλεσμα.
Η απάντηση είναι ότι στην αμερικανική πραγματικότητα οι εθνικές δημοσκοπήσεις, παίζουν τελικά πολύ μικρότερο ρόλο από ότι νομίζει κανείς. Ρόλο αναντίστοιχο του χρόνου που καταλαμβάνουν στα τηλεοπτικά πάνελ και στα δελτία ειδήσεων καθημερινά.
Αν θέλει κανείς να έχει μια σχετικά καθαρή εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η μάχη των υποψηφίων, θα πρέπει να δώσει προσοχή στους λεγόμενους χάρτες των εκλεκτόρων (electoral maps), οι οποίοι και είναι τα μοναδικά διαθέσιμα εργαλεία που μπορούν να αποτυπώσουν την αντιπροσωπευτικότερη εικόνα, λίγες εβδομάδες πριν από την κρίσιμη αναμέτρηση της 8ης Νοεμβρίου.
Ανταπόκριση: Λένα Αργύρη
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος