Ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, η Αγία Σοφία συγκεντρώνει πραγματικούς θησαυρούς στο εσωτερικό της. Ο βυζαντινός διάκοσμος με τα σπάνια ψηφιδωτά, τους κίονες και τις εικόνες που διασώθηκαν ανά τους αιώνες αποτελούν σημείο αναφοράς της κοσμικής ταυτότητας του μνημείου. Όλα αυτά θα πρέπει τώρα να επικαλυφθούν λόγω της χρήσης του ναού ως μουσουλμανικό τέμενος.
Έγινε στόχος κατακτητών, Σταυροφόρων και Πορθητών. Η ίδια, στέκει ακίνητη στους αιώνες, νικώντας πάντα τον χρόνο, στην αγκαλιά της Προποντίδας.
Κατά την περίοδο των Σταυροφοριών ο ναός έγινε Ρωμαιοκαθολικός και μετά την Άλωση της Πόλης, το 1453, μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος. Τότε ανοίγει ένας νέος κύκλος καταστροφών του ναού. Οι τοιχογραφίες καλύπτονται με ασβέστη εξαιτίας της ισλαμικής θεώρησης της απεικόνισης του ανθρωπίνου σώματος ως βλασφημίας.
Στο εσωτερικό του ναού αποτυπώθηκαν τα πλέον καίρια και αντιπροσωπευτικά σημεία της βυζαντινής θεολογικής και φιλοσοφικής σκέψης. Τα ψηφιδωτά και ο εικονογραφικός διάκοσμος επηρεάζει όχι μόνο τα τεχνοτροπικά ρεύματα ανά εποχή, αλλά λειτουργεί ως οδηγός και κανόνας για όλη τη Βυζαντινή Κοινοπολιτεία.
Στο ισόγειο υπάρχουν κίονες από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο, καθώς και κίονες από πορφυρίτη. Τα κιονόκρανά τους είναι από λευκό μάρμαρο. Τα μάρμαρα της Αγίας Σοφίας αποτέλεσαν αντικείμενο μεγάλου θαυμασμού από τους Βυζαντινούς.
“Υπάρχουν μοναδικής ομορφιάς ψηφιδωτά. Οι κίονές του είναι καταπληκτικοί, δεν υπάρχουν παρόμοιοι. Επιστήμονες από πολλές χώρες εργάστηκαν για την αποκατάσταση του τέμπλου προκειμένου να διατηρηθεί σε κατάλληλη κατάσταση” λέει ο Σεργκέι Καρπώφ, πρώην Πρύτανης του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας.
Τα περισσότερα σωζόμενα ψηφιδωτά βρίσκονται στον κυρίως ναό με παραστάσεις αυτοκρατόρων, την παλαιολόγεια Δέηση στα ανατολικά του νότιου υπερώου και, τέλος, τις ψηφιδωτές παραστάσεις επισκόπων στις επιφάνειες κάτω από τα αψιδωτά παράθυρα, στο βόρειο και νότιο μεγάλο τύμπανο.
Και είναι ακριβώς αυτά τα ανεκτίμητης καλλιτεχνικής αξίας ψηφιδωτά που θα καλυφθούν με διάφορους τρόπους από την επανάχρηση του ναού ως τέμενος, ανεξάρτητα από τον βαθμό επανάχρησης.
Οι απαρχές της τρίτης δεκαετίας του 20ού αιώνα αποτελούν κομβικό σημείο για τη μακραίωνη ιστορία του ναού.
Ο Μουσταφά Κεμάλ θα εμπιστευθεί τον έμπειρο μουσειολόγο, Ρωμιό της Πόλης Θεόδωρο Μακρίδη. Θα τον επαναφέρει στη δράση και θα του αναθέσει τη μετατροπή του ναού σε μουσείο. Η Αγία Σοφία θα λάβει την κοσμική της ταυτότητα και θα αναδυθεί μέσα από τον οθωμανικό λήθαργο ως μουσείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς το 1934. Είναι το σημείο τομής, εκεί όπου η Σοφία του Θεού συναντά τη σοφία των ανθρώπων που κατασκεύασαν και διατήρησαν μέσα στον χρόνο ένα μνημείο από το οποίο αντανακλώνται και θα αντανακλώνται πάντα οι πανανθρώπινες αξίες.
Η Αγία Σοφία θα μένει πάντα εκεί, από τον Μαρμαρά ως τον Κεράτιο και από τον Εύξεινο Πόντο ως την Προποντίδα, ως φωτεινό αιώνιο σύμβολο ένωσης και ειρηνικής συνύπαρξης των ανθρώπων.
Πηγή: ΕΡΤ / Ρεπορτάζ: Θωμάς Σιδέρης
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος