Σίγκμουντ Φρόιντ: Σαν σήμερα πέθανε ο πιο καινοτόμος επιστήμονας του 20ου αιώνα

Σαν σήμερα το 1939, σε ηλικία 73 ετών, πέθανε ο «πατέρας της ψυχανάλυσης» Σίγκμουντ Φρόιντ. Aμφισβητήθηκε πολύ για τις μεθόδους του, μετά την προσπάθεια του να προσδιορίσει αμφιλεγόμενα πεδία, όπως το ασυνείδητο και η παιδική σεξουαλικότητα.

Ο Φρόιντ ήταν νευρολόγος-ψυχίατρος και αφιέρωσε την ζωή του στην ιατρική έρευνα γράφοντας αρκετά βιβλία. Πολύ γρήγορα έγινε υπέρμαχος της ιατρικής χρήσης της κοκαΐνης, όντας και ο ίδιος χρήστης. Στο βιβλίο του «Περί κοκαΐνης» υπέδειξε ότι η ουσία δρα διεγερτικά, αναστέλλοντας την επενέργεια των παραγόντων που καταστέλλουν τα σωματικά αισθήματα. Η μελέτη ώθησε και άλλους γιατρούς να εξετάσουν την χρήση της, με τα πρώτα αποτελέσματα να εμφανίζονται στην οφθαλμολογική και στη δυνατότητα τοπικής αναισθησίας στο μάτι. Για τα παραπάνω πολλοί κατηγορούσαν τον Φρόιντ πως εξαπέλυε την «τρίτη μάστιγα της ανθρωπότητας», μετά το αλκοόλ και τη μορφίνη, καθώς η κοκαΐνη πέρα από την ευεργετική χρήση της, προκάλεσε εθισμό, δηλητηριάσεις και αρκετούς θανάτους.

Ο Φρόιντ ωστόσο δεν σταμάτησε τις έρευνές του, στις αρχές του 20^ου αιώνα ήρθε αντιμέτωπος με την ανακάλυψη του οιδιπόδειου συμπλέγματος, την αγάπη δηλαδή του παιδιού για τον έναν γονιό και τη ζηλότυπη εχθρότητα προς τον άλλον. Ταυτόχρονα ο Φρόιντ ισχυριζόταν πως κάθε παιδί γεννιέται με σεξουαλικές ενορμήσεις, γεγονός που ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό την αντιδημοτικότητά του.

Σύντομα ο Φρόιντ άνοιξε το δικό του ιατρείο στη Βιέννη, όπου τον επισκέπτονταν αρκετοί ασθενείς με ψυχώσεις. Την εποχή εκείνη η ψυχολογία δεν προσέφερε καμία μέθοδο θεραπείας ψυχικών διαταραχών, γι’ αυτό και ο εβραίος γιατρός αναζητούσε μία νέα  θεραπευτική μέθοδο, πρακτικά χρήσιμη σε ιατρικό και κλινικό πλαίσιο. Κατέληξε στην ψυχανάλυση, μια επιστήμη που δεν λαμβάνονταν σοβαρά υπόψη από τους κλινικούς και ακαδημαϊκούς κύκλους. Ο Φρόιντ ανέπτυξε τις ψυχαναλυτικές τεχνικές του βασιζόμενος στη πρακτική εμπειρία και την παρατήρηση ώστε να φανερωθεί το υποσυνείδητο, ο κρυφός κινητήριος μοχλός των ανθρώπινων πράξεων.

Την ίδια περίπου περίοδο εκδόθηκε άλλο ένα σημαντικό έργο του επιστήμονα, “Η ερμηνεία του Ονείρου”. Ο Φρόιντ θεωρούσε πως το όνειρο συνδέεται με την επιθυμία και συγκεκριμένα με την ασυνείδητη επιθυμία, πριν αυτή λογοκριθεί από το συνειδητό και παραμορφωθεί με τους διάφορους μηχανισμούς του ανθρώπου. Μέσα από τα όνειρα, «το βασιλικό δρόμο προς το ασυνείδητο» ο Φρόιντ έκανε βουτιά στο ασυνείδητο κομμάτι του μυαλού. Είχε την πεποίθηση πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει μόνο με τη λογική τη συμπεριφορά του και τη σχέση του με τον κόσμο, καθώς συχνά δρα για λόγους που δεν άπτονται των συνειδητών σκέψεων του, αφού το ασυνείδητο πιθανότατα αποτελεί την πηγή των ανθρώπινων κινήτρων του.

Ο Φρόιντ προσπάθησε να ερμηνεύσει το ασυνείδητο, διαχωρίζοντάς το σε τρία μέρη: το Εκείνο, το Εγώ και το Υπερεγώ. Το εκείνο αντιπροσωπεύει τα κίνητρα, τα ένστικτα και τις βιολογικές ανάγκες του ατόμου και κατά συνέπεια είναι έμφυτο, υπάρχει δηλαδή κατά τη γέννηση και δεν επηρεάζεται από την εμπειρία του ατόμου. Η έννοια του Εγώ αποτελεί το λογικό μέρος που αν και δεν είναι έμφυτο, αναπτύσσεται και καλλιεργείται με την επίδραση της συσσωρευμένης εμπειρίας. Το Υπερεγώ αντιπροσωπεύει όλες τις θετικές ηθικές και κοινωνικές αξίες του ατόμου, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο την ηθική συνείδηση. Η αλληλοσυσχέτιση των τριών αυτών στοιχείων καθορίζουν την ψυχική κατάσταση του ατόμου.

Είναι φανερό πως ο Φρόιντ ήταν ένας επαναστατικός επιστήμονας, που άνοιξε μονοπάτια για την ιατρική επιστήμη αλλά και για την κοινωνία. Τα τελευταία του χρόνια μελέτησε την κατάθλιψη και εξέδωσε το βιβλίο «Ο πολιτισμός ως πηγή δυστυχίας», στο οποίο προσπάθησε να εκθέσει το αίσθημα της ενοχής ως σπουδαίο πρόβλημα στην εξέλιξη του πολιτισμού, συνδέοντας την πολιτισμική πρόοδο με την ένταση του ενοχικού αισθήματος και κατά συνέπεια την απώλεια της ευτυχίας.