Αυτοκτονίες σε άγριους καιρούς – Τα πώς και, κυρίως, τα γιατί μιας ακραίας πράξης – Β΄μέρος

Ο Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου είναι ψυχίατρος. Επί δεκαετίες εργάστηκε στον χώρο της δημόσιας ψυχικής υγείας. Λέρος, Δρομοκαϊτειο, Δαφνί. Στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής υπήρξε διευθυντής του 9ου ψυχιατρικού τμήματος. Σήμερα, προσφέρει τις υπηρεσίες του σε κοινωνικά ιατρεία. Μας μιλάει για αυτά που κρύβονται πίσω από την απόφαση ενός ανθρώπου να βάλει τέλος στη ζωή του. Και μας δίνει τη δική του άποψη για το τι μπορεί να τον σταματήσει. Που, ίσως, συνοψίζεται σε δυο λέξεις: Κανείς μόνος.

της Μάχης Μαργαρίτη

-Κύριε Μεγαλοοικονόμου, γιατί αυτοκτονούν οι άνθρωποι; Τι είναι αυτό που τους κάνει να πηγαίνουν κόντρα στο πιο ισχυρό ένστικτο, αυτό της επιβίωσης;

Είναι πολλοί οι λόγοι που αδυνατίζει αυτό το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και κυριαρχεί το ένστικτο της αυτοκαταστροφής. Μπορεί να είναι κάποιες ψυχοπαθολογικές αιτίες, αλλά μπορεί και να είναι αιτίες εξωτερικές, του περιβάλλοντος, που έρχονται και ακουμπάνε σε μια συγκεκριμένη συγκρότηση του συγκεκριμένου ατόμου. Σε μια οικονομική κρίση δε θα αυτοκτονήσουν όλοι, αλλά αυξάνεται ο αριθμός αυτών που αυτοκτονούν, που σημαίνει ότι αν δεν υπήρχε η κρίση, αυτοί οι άνθρωποι δε θα αυτοκτονούσαν. Ότι δεν αυτοκτονούν όλοι δείχνει ότι υπάρχουν κάποιοι που είναι πιο ευάλωτοι.

Άποψή μου, είναι λάθος να το αποδίδουμε σε καθαρά, αποκλειστικά και μόνο ψυχολογικούς παράγοντες, όχι ότι δεν υπάρχουν ψυχοπαθολογικές αιτίες, ψυχικές διαταραχές, όπως είναι η κατάθλιψη, που οδηγούν σε αυτοκτονία, αλλά υπάρχουν επίσης και κοινωνικοί λόγοι, και κοινωνικές αιτίες, που σε ορισμένες περιπτώσεις λειτουργούν τελείως γραμμικά, σαν κύρια αιτία που οδηγείται κάποιος στην αυτοκτονία, που δε βρίσκει νόημα ζωής.

-Κάποιος βέβαια θα πει ότι κόβουν το ρεύμα σε κάποιον και αυτοκτονεί, το κόβουν και σε άλλους και δεν το κάνουν. Σε αυτόν που αυτοκτονεί υπάρχει ήδη ένα υπόβαθρο;

Υπάρχει μια ιδιαίτερη ψυχολογική συγκρότηση μη αντοχής σε κάποια πράγματα. Που δε σημαίνει, όμως, ότι αυτός ο άνθρωπος θα αυτοκτονήσει. Σε καταστάσεις οικονομικής άνθισης όπου όλα είναι καλά, μπορεί να πάθω μία σοβαρή καταθλιπτική διαταραχή, χωρίς να υπάρχουν σοβαροί εξωτερικοί λόγοι, και να αυτοκτονήσω. Εδώ βασική αιτία είναι η ψυχολογική διαταραχή που έχω.

“Ωστόσο σε καταστάσεις όπου αλλάζει η ζωή μου, όπου ανατρέπεται τελείως η ζωή μου, και έχω μια ιδιαίτερη εξωτερική δυσκολία να το αντέξω αυτό το πράγμα, είμαι πολύ πιο ευάλωτος από κάποιον άλλον να αυτοκτονήσω. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι οι δικοί μου εσωτερικοί λόγοι που οδηγούν στην αυτοκτονία, είναι εξωτερικοί λόγοι.”

Είναι το αίσθημα της ντροπής, του αδιέξοδου, το αίσθημα ότι δεν υπάρχουν λύσεις, ότι δεν έχει νόημα να ζει κανείς, δεν μπορώ να βοηθήσω τα παιδιά μου, δεν ξέρω αν αύριο έχουμε να φάμε, δεν το αντέχει ο άνθρωπος και προσπαθεί να βρει διέξοδο σε αυτό το αδιέξοδο. Αν δεν υπήρχαν αυτοί οι λόγοι δε θα του περνούσε από το μυαλό να αυτοκτονήσει.

Αυτοκτονίες σε άγριους καιρούς – Τα πώς και, κυρίως, τα γιατί μιας ακραίας πράξης – Β΄μέρος

-Συνάδελφοί σας λένε ότι φυσικά η κρίση συνδέεται με την αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών, αλλά αυτοκτονίες υπήρχαν και πριν την κρίση, και θα υπάρχουν και μετά, αν και όταν τελειώσει η κρίση, ή η εκάστοτε κρίση.

Αυτοκτονίες υπάρχουν πάντα και είναι συνδεδεμένες με την ανθρώπινη ύπαρξη. Η αυτοκτονία μπορεί να είναι και μια επιλογή ενός ανθρώπου. Δεν είναι το πιο σύνηθες αυτό. Μπορεί επίσης να είναι προϊόν σοβαρής ψυχοπαθολογίας. Αλλά υπάρχουν και αιτίες όπως είναι η οικονομική κρίση, όπως είναι η ανεργία, η επισφαλής εργασία, οι αποχωρισμοί, είναι κοινωνικές αιτίες που είναι τεκμηριωμένες, διασταυρωμένες από τη δεκαετία του ΄30 οπότε και έγιναν οι πρώτες μελέτες στην τότε οικονομική κρίση, που λειτουργούν με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, με αιτιακό τρόπο, και εκεί διαφωνώ με όλους τους συναδέλφους που ψυχιατρικοποιούν το ζήτημα.

-Από την Κλίμακα μου μίλησαν για αύξηση των αυτοκτονιών μέσα στα νοσοκομεία. Αυτό πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Γιατί έχουν αυξηθεί καταρχάς;

Έχει να κάνει και με την υποβάθμιση της λειτουργίας των νοσοκομείων, την έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, τη μείωση της φροντίδας από την πλευρά της υπηρεσίας. Επίσης, οι άνθρωποι που βιώνουν την αρρώστια τους μέσα στο νοσοκομείο τη βιώνουν με πολύ πιο αδιέξοδους τρόπους και τη ζωή τους απ΄ό,τι σε προηγούμενες περιόδους.

-Μου είπαν, επίσης, ότι δε μπορεί ένας άνθρωπος που έχει κάνει απόπειρα και πηγαίνει στο ψυχιατρικό νοσοκομείο, να τοποθετείται στον 4ο ή τον 5ο όροφο και να ξανακάνει απόπειρα.

[blocktext align=”right”]”Αυτό που λείπει από το σύστημα είναι ο ανθρώπινος χαρακτήρας. Έχει αντικατασταθεί από σχέσεις που είναι διαχειριστικές, αποξενωμένες, τεχνοκρατικές. Δουλεύουμε πάρα πολύ με πρωτόκολλα, και υπάρχει μια αποξένωση ανάμεσα στον λειτουργό υγείας και τον άνθρωπο που είναι εκεί.”[/blocktext]Αυτό έχει να κάνει με την αποδιάρθρωση του συστήματος υγείας. Δε λαμβάνει υπόψη του τέτοια πράγματα. Ότι ένας ο οποίος κάνει απόπειρα έχει ανάγκη ιδιαίτερης φροντίδας. Αν τον πετάξεις σε ένα κρεβάτι όπως όλοι οι άλλοι, κάνεις ολέθριο λάθος, γιατί ο άλλος είναι πολύ κοντά στο να το ξανακάνει, άμα έχει αποτύχει. Δε μπορεί να το προβλέψει κανείς αυτό. Δεν υπάρχουν πρωτόκολλα που μπορούν με αξιοπιστία να σου μιλήσουν για επικινδυνότητα. Η επικινδυνότητα πολλές φορές είναι κατασκευασμένη, δεν ανιχνεύεται η πραγματική επικινδυνότητα αυτού του τύπου, και σε τελευταία ανάλυση έχει να κάνει με ένα πλαίσιο, δηλαδή αυτό τον άνθρωπο που θα σου συμπληρώσει το πρωτόκολλο, αν τον αφήσεις μόνο του επειδή ησύχασες, μπορεί να σου διαψεύσει το πρωτόκολλο. Αν κάτσεις δίπλα του και τον πλαισιώσεις και του μιλήσεις, ακόμη κι αν κρίνεις ότι αυτός θα αυτοκτονήσει, μπορείς να τον συνεφέρεις.

[accordion][acc title=”Αυτοκτονίες στον κόσμο”]”Εθνική τραγωδία ο ρυθμός αυτοκτονιών των αντρών στη Βρετανία”-Guardian, 2014 “Πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για αυτό“-αρνητικό “ρεκόρ” αυτοκτονιών στη Νέα Ζηλανδία, Guardian, 2015 [/acc][/accordion]-Παρατηρούμε ταυτόχρονα αύξηση των αυτοκτονιών από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη.

Τη δεκαετία του ΄90 ο ΠΟΥ, επειδή τα γνωρίζουν αυτά, είχε πει ότι το 2020 η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου. Βάζουμε τις αυτοκτονίες μέσα στο πλαίσιο της κατάθλιψης.

-Και την ίδια στιγμή λέει ότι το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί. Πώς συνδυάζονται αυτά τα δύο;

Αυτοκτονίες σε άγριους καιρούς – Τα πώς και, κυρίως, τα γιατί μιας ακραίας πράξης – Β΄μέρος

Η αυτοκτονία δε μπορεί να προληφθεί, παρά μόνο αν, στον βαθμό που οφείλεται καθαρά σε ψυχική διαταραχή, υπάρχει σύστημα υπηρεσιών το οποίο μπορεί να παρεμβαίνει και να προλαμβάνει. Η ιστορία της πρόληψης είναι πολύ σημαντική. Εδώ δεν υπάρχει καθόλου, και σε όποιες χώρες υπήρχε έχει καταρρεύσει, στη Βρετανία και παντού, λόγω οικονομικής κρίσης. Από εκεί και πέρα, είναι οι αιτίες, οι εξωτερικοί κοινωνικοί παράγοντες που την προκαλούν, οι οποίοι αν δεν εξαλειφθούν δε θα σταματήσει να υπάρχει αυτοκτονία.

Παράδειγμα του πώς αντιμετωπίζουν τα ζητήματα. Δόθηκαν κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε ΜΚΟ σε αυτή τη χώρα για τη ψυχολογική υποστήριξη των ανέργων. Δηλαδή, είμαι άνεργος, έχω κατάθλιψη και θέλω έναν ψυχολόγο να με στηρίζει. Ενώ ξέρουμε πολύ καλά, ήθελε μια θέση εργασίας και του είχε φύγει η κατάθλιψη. Και δώσανε εκατομμύρια για προγράμματα για να στηρίξουν τους ανέργους. Το οποίο είναι η απόλυτη απάτη, κοροϊδία. Έστω από αυτά τα χρήματα λίγες θέσεις εργασίας να έκαναν, δε θα είχαν ανάγκη για ψυχολόγο. Για αυτό μιλάμε για ψυχολογικοποίηση της κρίσης, ή ψυχιατρικοποίησή της.

[accordion][acc title=”Οι αυτοκτονίες στη γαλλική Orange”]”Η μία αυτοκτονία μετά την άλλη μπορεί απλώς να αποδίδονται σε εργασιακά άγχη (και σε προσωπικές, μη σχετιζόμενες με τη δουλειά υποθέσεις), παρά σε κρίση παράλογης και βάρβαρης διοίκησης”, Guardian, 2014[/acc][/accordion]-Εκτός από την ανεργία και τις συνέπειές της, τι συμβαίνει στους χώρους εργασίας; Στη Γαλλία, δημιουργήθηκε ένα Παρατηρητήριο για το Στρες μετά το κύμα αυτοκτονιών στη γαλλική εταιρία τηλεπικοινωνιών Orange, και λέει ότι το 2014, 8 στις 10 αυτοκτονίες εκεί σχετίζονταν με εργασιακά ζητήματα.

[blocktext align=”left”]”Μου έχει τύχει εμένα γυναίκα ασθενής που ήταν στην εταιρία η οποία έκλεισε τελικά, και περίμενε όταν χτυπούσε το τηλέφωνο από το λογιστήριο, ποια θα ήταν η επόμενη που θα την καλούσαν για απόλυση. Και ζούσε μήνες με αυτή την αγωνία. Και κάθε φορά καλούσαν μια άλλη, μέχρι που κάλεσαν την ίδια.”[/blocktext]Είναι η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων, το γεγονός ότι οι άνθρωποι ξαφνικά βρίσκονται σε μια αλλαγή των ρόλων που παίζανε σε μια εταιρία, αυτό έχει να κάνει και με την εξατομίκευση και την υποτιθέμενη οριζοντιοποίηση των σχέσεων μέσα σε μια εταιρία, όπου ο καθένας αναλάμβανε μια ευθύνη, να είναι αυτός αποτελεσματικός, και φυσικά, όταν τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν, βρέθηκαν όλοι απομονωμένοι. Τα συνδικάτα είναι διαλυμένα, και ο καθένας προσπαθούσε να επιβιώσει με τον εαυτό του. Είναι η επισφαλής εργασία, το γεγονός ότι σήμερα είμαι, θα είμαι και αύριο, πόσο θα υποταχτώ, και τι άλλο θα μου ζητήσουν να κάνω για να μη χάσω τη δουλειά μου;

-Κυκλοφόρησε πρόσφατα μια ταινία, ο Νόμος της Αγοράς…

Εξαιρετικό, εξαιρετική ταινία…

-…στην οποία μια εργαζόμενη αυτοκτονεί λίγο αφότου την έχουν πιάσει να έχει “κλέψει” κάποια εκπτωτικά κουπόνια, και πολύ ρεαλιστικά παρουσιάζεται στην ταινία το γεγονός, οι αντιδράσεις των συναδέλφων της και τα ηθικά διλήμματα που τίθενται.

Αυτοκτονίες σε άγριους καιρούς – Τα πώς και, κυρίως, τα γιατί μιας ακραίας πράξης – Β΄μέρος

Είναι αυτό το θέμα. Η εξατομίκευση, και η αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων που είναι στον ίδιο χώρο. Η λογική της ατομικής επιβίωσης και δε με νοιάζει ο άλλος. Μέχρι οι άνθρωποι να αναπτύξουν αυτό που λέμε ψυχολογία της αντίστασης, δηλαδή ότι όλοι μαζί από κοινού αναγνωρίζουμε ότι η κρίση είναι αυτό που είναι, κάτι πολύ σοβαρό και πολύ δύσκολο, αλλά ωστόσο, αντιστεκόμαστε αντί να υποταχτούμε. Αυτό σημαίνει να μετατρέψω το εσωτερικό στρες σε γεγονός συνείδησης, ότι είμαι μαζί με τον άλλον για να κάνω κάτι ενάντια σε αυτό. Το “ενάντια σε αυτό” είναι ο κυριότερος ψυχοθεραπευτικός παράγοντας, η αντίσταση απέναντι σε αυτό. Και έχει ολόκληρη ιστορία από πίσω του αυτό πράγμα. Στην κατοχή συνέβη το ίδιο πράγμα, όταν ο άνθρωπος είναι μόνος του, όταν πέφτει ο τρόμος και υποτάσσεται στον τρόμο και το αντιμετωπίζει ατομικά, χάνει το παιχνίδι. Όταν μπορέσει και απλώσει το χέρι  δίπλα, και αντισταθεί, όμως, όχι για να κλάψουμε μαζί, αλλάζουν τα πράγματα. Υπάρχει βιβλίο, η Ψυχοπαθολογία της Πείνας, του Φόβου και του Άγχους, το ΄47 γραμμένο από τέσσερις γνωστούς έλληνες της εποχής εκείνης, οι οποίοι λένε ότι από το ΄43 μέχρι το ΄45 μειώθηκαν δραστικά τα νευρωσικά συμπτώματα, κρίσεις πανικού, άγχος, κατάθλιψη. Γιατί, επειδή ο κόσμος ήταν σε έναν αγώνα, σε μία πάλη. Και ξαναεμφανίστηκαν από το ΄46 και ύστερα. Αυτό κάτι λέει, και το τι κάνεις σαν ενεργό υποκείμενο μέσα στην κοινωνία αν δεν κλειστείς στον εαυτό σου.

-Για τους επιζώντες να μιλήσουμε λίγο; Φαίνεται ότι υπάρχει το στίγμα, πολλές φορές γίνεται προσπάθεια να κρυφτεί η αυτοκτονία, να την παρουσιάσουν ως κάτι άλλο. Γιατί η κοινωνία δυσκολεύεται τόσο πολύ να δεχτεί το ευάλωτο του ανθρώπου;         

Υπάρχουν και θρησκευτικοί λόγοι σε αυτό το πράγμα, και στερεότυπα σε πολλές οικογένειες. Η κοινωνία δε μπορεί να δει την ευαλωτότητα. Όπως είναι οργανωμένη, με τα στερεότυπα, τις κανονιστικότητες τις οποίες έχει, δε βλέπει την ευαλωτότητα, βλέπει τη διαφορετικότητα. Βλέπει αυτόν που διαφέρει από τους κυρίαρχους κανόνες. Και ποιοι είναι οι κανόνες; Ποιος είναι παραγωγικός, ποιος έχει δουλειά, και μάλιστα καλή δουλειά -όσο πιο “καλή” τόσο πιο “ανεβασμένος” είναι -όποιος δεν έχει, ή δε βρίσκει ή δεν έχει κίνητρο να πάει να βρει, “έλα μωρέ, είναι τεμπέλης”. Η κοινωνία δεν προσπαθεί να δει την ιδιαιτερότητα και την πολυπλοκότητα των αναγκών του συγκεκριμένου ανθρώπου, ότι πιθανότατα αυτός ο καταμερισμός της εργασίας σε αυτή την κοινωνία που ζούμε, εκ προοιμίου αποκλείει κάποιους ανθρώπους και τους έχει κάνει μη παραγωγικούς.

[blocktext align=”left”]”Ο άνθρωπος είναι ον που έχει ανάγκη να έχει ένα νόημα στη ζωή, αν αυτό το νόημα χάνεται, η ελπίδα σε ένα μέλλον, επίσης, σβήνει, γιατί ο άνθρωπος είναι ένα ον το οποίο είναι ανοιχτό στο μέλλον.”[/blocktext]Υγεία και αρρώστια μέσα στον καπιταλισμό -επιτρέψτε μου τη λέξη (γέλια)- χωρίζονται με σινικά τείχη: θετικό το ένα, αρνητικό το άλλο. Αρνητικό η αρρώστια, θετικό η υγεία, παραγωγικός, μη παραγωγικός, είναι η κρίση βάσει της οποίας λειτουργεί αυτή η κοινωνία. Έχει δώσει το θέμα της υγείας, στο κράτος, στην εργασία, και το θέμα της αρρώστιας στον γιατρό, στο νοσοκομείο. Κι όμως, πολλές φορές η πηγή της αρρώστιας, της κατάθλιψης είναι ότι δεν έχω δουλειά, ή ότι δεν έχω μια δουλειά κατάλληλη για μένα. Πρέπει να προσαρμοστείς σε συγκεκριμένες απαιτήσεις, που όταν υπάρχει οικονομική κρίση γίνονται πολύ πιο αυστηρές, πολύ πιο βάρβαρες, και αποκλείουν όχι τον άνθρωπο που έχει ψυχιατρικό πρόβλημα, αλλά και αυτούς που είναι “ψυχικά υγιείς”. Άρα, το στίγμα δημιουργείται από αυτού του είδους την κοινωνική οργάνωση, η οποία θεωρεί ότι ο ασθενής, ο ψυχικά πάσχων ειδικότερα είναι κάτι το αρνητικό, η διαφορετικότητα είναι μια αρνητικότητα, είναι κάτι κατώτερο. Όλα αυτά έχουν την καταγωγή τους στον κοινωνικό δαρβινισμό. Πρέπει να είναι όλοι το ίδιο παραγωγικοί για να τους θεωρήσουμε ισότιμους μέσα στην κοινωνία;

-Υπάρχουν συνάδελφοί σας, και όχι μόνο, που εκφράζουν ανησυχίες για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι αυτοκτονίες από μαζικά μέσα ενημέρωσης.

Οι αυτοκτονίες για τα ΜΜΕ είναι ένα θέαμα. Και το παρουσιάζει όπως κάθε άλλο θέαμα. Με την ίδια λογική. Εγώ πιστεύω ότι αυτά τα περιστατικά πρέπει να γίνονται γνωστά, αλλά με έναν λελογισμένο τρόπο. Όχι με αυτόν τον φοβερό τρόπο, που στην πραγματικότητα διαστρεβλώνει και δε μπαίνει και στην ουσία του γεγονότος. Το ότι παρουσιάζουν κάτι τη στιγμή που έχει τον χαρακτήρα της “έκρηξης”, δείχνει πόσο επιπόλαιοι είμαστε. Δε μας νοιάζει η ουσία, μας νοιάζει η στιγμή. Το ίδιο συμβαίνει και με τις αυτοκτονίες. Τι είναι, η ψυχολογία του καθενός που τον οδηγεί στην αυτοκτονία; Είναι μια κατάσταση που δεν την αντέχει ο άλλος, όπως τον έχει μάθει η κοινωνία να θεωρεί ότι αξίζει. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο συμβαίνουν οι αυτοκτονίες. Δώστε θέσεις εργασίας, μην κάνετε πλειστηριασμούς στα σπίτια, καταργήστε τα δάνεια, δώστε ξανά στον κόσμο τα δικαιώματα που είχε.

-Υπάρχουν άνθρωποι με ένα ιδιαίτερο ψυχικό προφίλ τέτοιο που θα αυτοκτονήσουν ανεξαρτήτως του κοινωνικού πλαισίου;

Υπάρχει ένα ποσοστό αυτοκτονιών πάντα στην κοινωνία που οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους ψυχολογικούς, ψυχιατρικούς. Στην Ελλάδα, μετά το 2010-11 ξεκίνησε η μεγάλη αύξηση.  Υπάρχει έντονη τάση να τα ψυχιατρικοποιούμε όλα και τάση απαλλαγής των κοινωνικών ευθυνών. Γιατί είμαστε όλοι εντός συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων. Εγώ έχω εργοστάσιο, εσύ είσαι εργάτριά μου, μπορώ να σε απολύσω, να σου μειώσω τον μισθό, αυτό θα έχει συνέπειες άλλες, στη σχέση σου με τον άντρα σου, στην σχέση σου με τα παιδιά σου, με χίλια δύο άλλα, και είναι τα πράγματα αλυσιδωτά. Δε φαίνεται άμεσα ότι εγώ, ο εργοδότης σου τα καθορίζω όλα, αλλά στην πράξη είναι αυτό. Και η κουλτούρα που επικρατεί, ο τρόπος που σε μεγαλώνει η οικογένειά σου, το σχολείο, σε κάνει ένα άτομο που να είσαι έτσι, σε αυτή την ορισμένη κοινωνία. Μην τα αποδίδουμε όλα στον ψυχικό μας κόσμο. Σαφώς υπάρχει ο ψυχικός μας κόσμος, σαφώς υπάρχει αλληλεπίδραση, αλλά να δούμε και την κοινωνική βάση.

-Είναι και το ερώτημα, πώς διαμορφώνεται ο ψυχικός μας κόσμος.

Ακριβώς.

-Τι μπορεί να σταματήσει έναν άνθρωπο από το να αφαιρέσει τη ζωή του;

Είναι πολύ σημαντικό, κι ας έχω βαρεθεί να το ακούω, και το λέω κι εγώ συνέχεια, κανείς μόνος στην κρίση. Να έχει ανθρώπους γύρω του, οι συλλογικότητες να είναι συλλογικότητες, η γειτονιά αν μπορούσε να ξαναγίνει γειτονιά, να νοιάζεται ο καθένας για τον διπλανό, όποιος έχει κλειστεί κι έχει εξαφανιστεί να τον ψάχνουμε, “τι έγινες, πού είσαι”, ένα νοιάξιμο για τον άλλο δίπλα, και μια στήριξη, ίσως και, αν μπορείς, να τον πας εκεί που μπορούν να τον βοηθήσουν περισσότερο, για παράδειγμα, μια υπηρεσία. Αν υπάρχει ένα περιβάλλον στήριξης, νοιαξίματος πραγματικού, τον άλλο και μόνο αυτό πολλές φορές μπορεί να τον βοηθήσει, ότι κάποιος άλλος νοιάζεται για αυτόν, ότι υπήρχε κάποιος που τον άκουσε, που τον έλαβε σοβαρά υπόψη.

πηγές: Guardian, Independent
φωτο: ΑΠΕ/ΜΠΕ

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος