Δάσκαλοι και μαθητές στον καιρό της πανδημίας όπου όλα αλλάζουν

Σε μία δύσκολη περίοδο για το εκπαιδευτικό σύστημα, καθηγητές και μαθητές καλούνται κάθε μέρα να μπουν στην τάξη, με μάσκες και αποστάσεις για να προχωρήσουν βήμα-βήμα στη διαδικασία της μάθησης. Η πανδημία έφερε τα πάνω-κάτω στην εκπαίδευση και η συνέχεια της παιδείας, η διαδικασία του χτισίματος της γνώσης, μόνο εύκολη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Η καθημερινότητα της τάξης στον καιρό του κορονοϊού αντικατοπτρίζεται στα λόγια των εκπαιδευτικών που μιλούν στο ert.gr για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

Καβάλα: Μια κατάκτηση που έγινε με βίαιο τρόπο, αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί

Ανταπόκριση από τη Ρένα Πανταζόγλου

«Αυτό που διαπιστώνω από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς είναι ότι τα παιδιά έχουν αλλάξει, διακρίνω μια αγανάκτηση, μια κόπωση αδικαιολόγητη αυτήν την περίοδο η οποία, παραδοσιακά, είναι η πιο γόνιμη» υποστηρίζει η φιλόλογος Αλεξάνδρα Γερακίνη από την Καβάλα, με 27 χρόνια διδασκαλίας. Εκτιμά ότι είναι αποτέλεσμα της περιόδου που τα παιδιά έμειναν αναγκαστικά μακριά από τα σχολεία.

Η καραντίνα την βρήκε στη μέση μιας εργασίας με μαθητές της στον 6^ο Γυμνάσιο Καβάλας, την οποία πάλεψε όλη η ομάδα και ολοκλήρωσε έστω και διαδικτυακά κατακτώντας το 3^ο βραβείο στον 2ο Διεθνή Μαθητικό Διαγωνισμό Οπτικοακουστικής και Ψηφιακής Δημιουργίας. «Ήταν δύσκολο» παραδέχεται η κ. Γερακίνη «αλλά δεν ήθελα να την αφήσουμε στη μέση. Με ό,τι υλικό είχαμε στα χέρια μας, συνεργαστήκαμε και την τελειώσαμε, έστω κι αν δεν ήταν το αποτέλεσμα αυτό που είχαμε αρχικά στο μυαλό μας».

Για εκείνη η διαδικτυακή διδασκαλία ήταν μια νέα εμπειρία, σημαντική. Μια κατάκτηση που έγινε με βίαιο τρόπο, χωρίς να υπάρχει η απαιτούμενη προετοιμασία, αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί. «Είναι μια μεγάλη κληρονομιά. Δεν μπορεί με τίποτα να υποκαταστήσει τη διδασκαλία στην τάξη με φυσική παρουσία, όμως είδαμε κι ένα άλλο τρόπο που μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά».

Ωστόσο, η κ. Γερακίνη εκτιμά ότι χάθηκε πολύ έδαφος και από την εκπαιδευτική διαδικασία και από την ουσιαστική επαφή με τους μαθητές. «Είναι πολύ σημαντικά και τα δύο επίπεδα. Και το μαθησιακό και αυτό της επικοινωνίας» τονίζει καταλήγοντας ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν και να κερδίσουν αυτό το έδαφος.

«Οι ώρες για να  δομήσουμε την ηλεκτρονική μας τάξη ήταν ατελείωτες, το ίδιο και το άγχος»

Ιδιαίτερα δύσκολη είναι η διδασκαλία στους μικρούς μαθητές των δημοτικών σχολείων με τα αναγκαία μέτρα προστασίας. «Συνεχώς υπενθυμίζουμε στα παιδιά να τηρούν τα μέτρα κάτι που σίγουρα αμβλύνει τον αυθορμητισμό της επαφής και επικοινωνίας και στερεί από  όλους μας τα θετικά στοιχεία της φυσικής τάξης» τονίζει η Παναγιώτα Νεοκοσμίδου, δασκάλα στο 8ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας και κοινωνική λειτουργός.

Σύμφωνα με την κ. Νεοκοσμίδου, η περίοδος της καραντίνας έφερε μια νέα απαιτητική διαδικτυακή συνθήκη, για την οποία η εκπαιδευτική κοινότητα δεν ήταν προετοιμασμένη. Ούτε και οι αρμόδιοι φορείς. Ζητήθηκε ουσιαστικά να μετατραπεί η επί δεκαετίες καθιερωμένη δια ζώσης διδασκαλία, σε διαδικτυακή. «Οι ώρες για να  δομήσουμε την ηλεκτρονική μας τάξη ήταν ατελείωτες, το ίδιο και το άγχος. Για εμάς, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ήταν πολύ σημαντική η συνεργασία με τους γονείς». Βασική δυσκολία ήταν η έλλειψη της δυνατότητας συνεργασίας μεταξύ των παιδιών και η φυσική επαφή του εκπαιδευτικού με τα παιδιά.

Τα σημερινά μέτρα και η αναγκαία χρήση της μἀσκας έχουν θέσει νέους όρους στη δια ζώσης διδασκαλία. «Επειδή ακριβώς η αναγκαστική χρήση της μάσκας μας δυσκολεύει πολύ, εκμεταλλευόμαστε τις καλές καιρικές συνθήκες και κάνουμε, όταν είναι εφικτό, το μάθημα σε εξωτερικούς χώρους για διδασκαλία, κάτι που αρέσει πολύ στα παιδιά» μας λέει η κ. Νεοκοσμίδου.

Ηράκλειο: Τα παιδιά αντί να αφήσουν την τσάντα και να ξεκινήσουν το τρέξιμο, εφευρίσκουν αυτοσχέδια παιχνίδια που παίζονται από μακριά

Ανταπόκριση από τη Νεκταρία Μανουσουδάκη

H Μαρία Μελεσσανάκη, Διευθύντρια στο Δημοτικό Σχολείο Πύργου Αστερουσίων, στο Ηράκλειο Κρήτης, μετά από είκοσι δύο χρόνια στην εκπαίδευση, περιγράφει μια νέα σχολική καθημερινότητα, εν μέσω πανδημίας, στην οποία οι εκπαιδευτικοί δεν ανησυχούν μόνο για το διδακτικό τους έργο ή για την ασφάλεια των μαθητών τους, αλλά και των ίδιων. «Η καθημερινότητά μας έχει αλλάξει. Διδακτική και κοινωνική. Η σχολική πραγματικότητα απαιτεί επιμόρφωση, που, όμως, γίνεται μόνο εξ αποστάσεως. Απαιτεί καλές σχέσεις ανάμεσα στους διδάσκοντες, οι οποίες δύσκολα αναπτύσσονται, πλέον, αφού ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους απαγορεύεται. Οι ομαδικές δράσεις, οι σχολικές γιορτές, οι σχολικές εκδρομές, είναι οι μεγάλοι απόντες. Η ελληνική εκπαίδευση μεταβάλλεται. Και η προσαρμοστικότητα, βασική δεξιότητα του ανθρώπινου είδους, μας καλεί να βρούμε τις ισορροπίες μας. Για το καλό το δικό μας και των παιδιών μας» αναφέρει η ίδια.

Όμως, πώς είναι μια μέρα στο σχολείο, με την μάσκα μόνιμο αξεσουάρ, όπως η κασετίνα, και την κοινωνική απόσταση να βάζουν νέους κανόνες στην επικοινωνία; Μια τέτοια μέρα περιγράφει η ίδια: «Μπαίνουμε στο σχολείο με τους μαθητές του τμήματος της Πρόωρης υποδοχής. Φαίνονται ανέμελοι… Όμως, η  μάσκα στα παιδικά πρόσωπα είναι θέαμα που δεν συνηθίζεται. Δυο κορίτσια της Α’ τάξης ζωγραφίζουν την οικογένειά τους και βάζουν μάσκα μέχρι και στο σκυλάκι!».

Η μέρα προχωρά. Οι γονείς συνοδεύουν τα παιδιά τους ως την είσοδο της αυλής, τα παραδίδουν στο δάσκαλο της τάξης και αποχωρούν. «Η αυλή είναι χωρισμένη σε μικρά «οικοπεδάκια», με διακριτές χρωματιστές γραμμές και το όνομα κάθε τάξης στο κέντρο. Τα παιδιά αντί να αφήσουν την τσάντα στο πλάι και να ξεκινήσουν το τρέξιμο, όπως συνήθιζαν παλιά, περιορίζονται στο «οικόπεδο» της τάξης τους, εφευρίσκοντας αυτοσχέδια παιχνίδια που παίζονται από μακριά. Το ίδιο γίνεται και σε όλα τα διαλείμματα» λέει η κ. Μελεσσανάκη.

Η πρωινή προσευχή γίνεται ανά τμήμα. «Κυρία, μου λέει μια μέρα ένας μαθητής της Ε τάξης, μου έλειψε μια προσευχή, όπως εκείνες τις παλιές που κάναμε όλοι μαζί στην αυλή. Στο τέλος της, μας ρωτούσατε τι κάνουν τα μωρά μου σήμερα; και όλοι μαζί απαντούσαμε με μια φωνή: καλάααααα!. Μου ήρθε να τον αγκαλιάσω και να του πω πως όλα θα πάνε καλά. Αλλά ο κανονισμός βροντοφώναζε όχι αγκαλιές και φιλιά» αφηγείται η ίδια. Και καταλήγει: «Το μάθημα στην τάξη είναι ακόμη πιο δύσκολο για όλους. Ο διπλανός  μαθητής δεν είναι πια και τόσο διπλανός. Μεγαλύτερη ησυχία από τη μια, κρυμμένα χαμόγελα και μοναχικές σκέψεις από την άλλη».

Καλαμάτα: Η βλεμματική επαφή δεν αρκεί για να «αφουγκραστούμε» άγχη, αγωνίες ή οτιδήποτε άλλο νιώθουν οι μαθητές μας

Ανταπόκριση από τη Μαρία Τομαρά

Αφροδίτη Χριστοπούλου, δασκάλα, διευθύντρια δημοτικού σχολείου Άριος

«Η σχολική μας καθημερινότητα φέτος είναι διαφορετική. Στο μικρό μας σχολείο αυτό φάνηκε από την πρώτη μέρα στον αγιασμό. Δεν είμαστε όλοι μαζί, όπως κάθε χρονιά. Στο προαύλιο ήταν σε αποστάσεις τα πρωτάκια, τα μικρά του νηπιαγωγείου και λίγοι γονείς. Οι υπόλοιποι μαθητές στις τάξεις τους. Στις μέρες που ακολούθησαν όλοι προσπαθούσαμε να προσαρμοστούμε, μαθητές και δάσκαλοι. Μας δυσκόλεψε πολύ η ζέστη κι ευτυχώς βρίσκαμε καταφύγιο στο προαύλιο, ψάχνοντας ίσκιους και κάνοντας διαλείμματα μάσκας. Προσπαθώντας να μάθουν τα πρωτάκια τις αποστάσεις, παίξαμε παιχνίδι με τους ίσκιους και τα χέρια μας φτερούγες να βγαίνουμε φτερουγίζοντας στην αυλή. Η ανάγκη τους να είναι δίπλα και κοντά στους φίλους τους είναι συγκινητικά μεγάλη. Ένα κοριτσάκι με ρώτησε… Κυρία, μπορούν να ακουμπήσουν οι φτερούγες μας; Με τους μαθητές της Δευτέρας ζωγραφίσαμε τις μάσκες. Μια μαθήτρια πρότεινε να φτιάξουμε δικές μας υφασμάτινες και να τις ζωγραφίσουμε, γιατί δεν της αρέσουν αυτές που έχει. Κάθε παιδί την έκανε διαφορετική και ζωγράφισε πάνω κάτι αγαπημένο. Λουλούδια, αστέρια, ακόμα και δεινοσαύρους. Εντύπωση κάνει πως παρατηρούν όλοι οι μαθητές αν κάποιο παιδάκι την κατεβάσει, αν τη φοράει σωστά, κι αμέσως το λένε στον εκπαιδευτικό. Στους μαθητές της Πέμπτης, που ρώτησα τι άλλαξε φέτος στο σχολείο, με συγκίνησε η απάντηση: “Κυρία, μου λείπει ο διπλανός μου στο θρανίο, νιώθω μόνος”. Φέτος για όλους μας θα είναι μια διαφορετική χρόνια. Θεωρώ ότι για να διαχειριστούμε τις συναισθηματικές ανάγκες και των εκπαιδευτικών, των γονιών και των μαθητών μας σε αυτή τη νέα πραγματικότητα τα σχολεία θα έπρεπε να έχουν ψυχολόγους που θα υποστήριζαν τη λειτουργία τους. Τα παιδιά έρχονται σχολείο κουβαλώντας ένα πολιτισμικό κεφάλαιο με ιδέες, απόψεις, στάσεις, θέσεις αλλά και φόβους από το οικογενειακό περιβάλλον για αυτή τη νέα κατάσταση»

Γιώργος Θεοδωσάτος, δάσκαλος στο 9^ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμάτας

«Φέτος οι μικροί μαθητές της πρώτης δυσκολεύονται αρκετά με τη μάσκα κατά τη διάρκεια του μαθήματος και την επικοινωνία μας. Κάποια παιδάκια που μιλούν χαμηλόφωνα δεν ακούγονται, κάποια παιδάκια που ντρέπονται έχουν μικρή συμμετοχή, κι εγώ αναγκάζομαι να μιλάω πιο δυνατά με αποτέλεσμα να έχω ενοχλήσεις στο λαιμό. Η μάσκα τα κουράζει κι έχουν ανάγκη και ζητάνε διαλείμματα Μάσκας, ή την κατεβάζουν στο πηγούνι. Οταν το κάνει ένας, θέλουν και τα άλλα. Μια μεγάλη δυσκολία στη διδασκαλία της Γλώσσας είναι ότι οι μαθητές δε βλέπουν τα χείλη και το στόμα μου όταν παρουσιάζω το νέο γράμμα, τον ήχο του γράμματος για να τα βοηθήσει να έχουν φωνολογική ενημερότητα και φωνολογική επεξεργασία των γραμμάτων. Τους λείπει ο διπλανός τους στο θρανίο και γυρνάνε κάποιες φορές μπρος – πίσω, δίπλα, να μιλήσουν, να μοιραστούν τις στιγμές τους».

Βασίλης Ι. Μπαζάνης, Φιλόλογος, πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Μεσσηνίας

«Η λήξη της προηγούμενης σχολικής χρονιάς (2019-2020) αλλά και η έναρξη της νέας (2020-2021) σημαδεύτηκαν από πρωτόγνωρες πρακτικές στην καθημερινή πραγματικότητα του ελληνικού σχολείου εξαιτίας των δύσκολων υγειονομικών συνθηκών. Στην εξ αποστάσεως και την εκ περιτροπής διδασκαλία προστέθηκε και η επιβεβλημένη χρήση μάσκας, χειρουργικής ή πάνινης.

Η νέα σχολική «κανονικότητα» συμπεριλαμβάνει τη χρήση μάσκας, την τήρηση αποστάσεων και την αποφυγή συγχρωτισμού. Είναι δυνατόν αυτό να πραγματοποιηθεί, όταν λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του νέου σχολικού έτους οι περισσότεροι έφηβοι συγχρωτίζονταν και διασκέδαζαν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις εκκλήσεις για αποφυγή ανάλογων συμπεριφορών; Είναι δυνατόν αυτό να τηρηθεί, όταν εκφράζονταν ανησυχίες και φόβοι ότι η συνεχόμενη δίωρη ή έστω και η ωριαία χρήσης της μάσκας περιορίζει την απρόσκοπτη και άνετη διδακτική πρακτική;

Συμπληρώνεται περίπου ένας μήνας εφαρμογής των υγειονομικών μέτρων και οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί, με όσους τουλάχιστον συν-εργάζομαι ή συζητώ, δηλώνουν απερίφραστα τη δυσφορία για τη χρήση της μάσκας σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών, σε αίθουσες που δεν κλιματίζονται. Ας μην ξεχνάμε ότι η διδασκαλία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του διδακτικού χρόνου. Η αναπνοή μας δεν είναι πια τόσο άνετη και δυσανασχετούμε να διακόπτουμε το μάθημα για να παρατηρήσουμε μαθητές για τη μη σωστή εφαρμογής της μάσκας. Δυσκολευόμαστε να ακούσουμε τους μαθητές τους, να γνωρίσουμε αλλά και να αναγνωρίσουμε τους μαθητές της Α’ τάξης. Η βλεμματική επαφή δεν αρκεί για «αφουγκραστούμε» άγχη, αγωνίες ή οτιδήποτε άλλο νιώθουν οι μαθητές μας.

Οι μαθητές τηρούν ως επί το πλείστον τις οδηγίες που έχουν δοθεί, αλλά είναι συχνό το αίτημα να κατεβάσουν για λίγο τη μάσκα για να αναπνεύσουν καλύτερα. Χαρακτηριστική είναι και η ανακούφιση στο πρόσωπο τους όταν χτυπά το κουδούνι, όχι για να βγουν διάλειμμα, όπως δηλώνουν, αλλά για να «αναπνεύσουν» ελεύθερα, ιδιαίτερα μετά από το συνεχόμενο δίωρο. Η εφηβική κοινωνικότητα τότε δεν περιορίζεται τόσο εύκολα. Η τήρηση των αποστάσεων ξεχνιέται για λίγο. Γι’ αυτό το λόγο δεν λείπουν οι παρατηρήσεις μας κατά τη διάρκεια των εφημεριών.

Όλοι οι συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία, μαθητές και καθηγητές, αντιμετωπίζουμε δυσκολίες τις οποίες «θεραπεύουμε» με επιμονή και υπομονή εφόσον αυτό μας παρέχει ασφάλεια και προστασία από τον κορονοϊό. Ως λειτουργοί πράττουμε, όπως γίνεται πάντα, οτιδήποτε συνεισφέρει στο κοινό καλό. Μένουμε λοιπόν ασφαλείς και στο σχολείο…».

Λάρισα: Οι πλημμύρες, οι κενές αίθουσες και ένα περιστατικό με μαθητή που προκάλεσε συζητήσεις

Ανταπόκριση από τον Γιάννη Γάτσιο

Διανύει σε καθημερινή βάση 80 χιλιόμετρα για να φτάσει στη σχολική μονάδα που διδάσκει στο Ευύδριο Φαρσάλων και αντίστροφα. Το σχολείο βρίσκεται στην καρδιά της περιοχής που χτύπησε πριν ένα μήνα περίπου ο “Ιανός”. Ο Δημ. Παπαποστόλου, πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων Λάρισας, κλήθηκε να αντιμετωπίσει εν μέσω της πανδημίας και των μέτρων που έχουν επιβληθεί, ακόμη πιο σύνθετα προβλήματα. Μαθητές που είχαν χάσει τα πάντα, λόγω των καταστροφικών πλημμυρών στην επαρχία Φαρσάλων. “Υπήρχαν παιδιά που δεν είχαν τα βιβλία, τις τσάντες τους, τα πάντα”, επισημαίνει ο ίδιος, ο οποίος προΐσταται σε μια σχολική μονάδα, που βρίσκεται στις εσχατιές του ν. Λάρισας. “Μίλησα στα παιδιά για τις δυσκολίες που περνούν και τους είπα ότι είμαστε στη διάθεση τους για να τους στηρίξουμε οπουδήποτε χρειαστεί”. Και καταφέραμε να ξεπεράσουμε, προσθέτει, με τη βοήθεια όλων, μέσα στην πρώτη εβδομάδα, τα προβλήματα που ανέκυψαν. “Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση έπαιξαν και οι προσφορές που έγιναν για την στήριξη των πλημμυροπαθών”.

Οσον αφορά τα μέτρα για τον κορονοϊό, ο κ. Παπαποστόλου διευκρινίζει ότι στις περιφερειακές σχολικές μονάδες τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά από το κέντρο των πόλεων. “Ο αριθμός των μαθητών είναι μικρός και δεν τίθεται θέμα συνωστισμού. Ωστόσο, ως εκπαιδευτικοί ζητάμε να γίνονται τεστ για να προστατεύσουμε και τους μαθητές μας και τους εαυτούς μας. Οφείλω να ομολογήσω ότι στα χωριά της Περιφέρειας η αίσθηση του κινδύνου για τον κορονοϊό δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτή στις μεγάλες πόλεις. Γι’ αυτό και οι γονείς δεν ζητούν να γίνονται τεστ”.

Για το θέμα των πολυπληθών τμημάτων, ο πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων εξηγεί ότι στο ν. Λάρισας υπάρχουν 40 κενές αίθουσες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σπάσουν τα τμήματα. “Τα στοιχεία αυτά τα θέσαμε και υπόψη του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, ο οποίος ενημέρωσε με τη σειρά του το υπουργείο. Αλλά δεν έγινε τίποτα. Υπάρχουν λειτουργικές αίθουσες που μπορούν να αξιοποιηθούν. Αυτό πρέπει να γίνει τουλάχιστον για τις περιοχές που υπάρχουν διαθέσιμές αίθουσες”.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν, τέλος, οι απόψεις του κ. Παπαποστόλου για την θερμομέτρηση των μαθητών. “Είμαι κατά της θερμομέτρησης των μαθητών”. Ο ίδιος εξηγεί πως καθηγητής Επιδημιολογίας του είπε πως κάλλιστα ένας γονιός μπορεί να χορηγήσει αντιπυρετικό στο παιδί του και να το στείλει στο σχολείο. “Δημιουργήθηκε ένα περισταστικό σε σχολείο της Λάρισας. Εγινε θερμομέτρηση σε μαθητή που είχε 37,5 βαθμούς πυρετό και το παιδί οδηγήθηκε σε αίθουσα Covid.
Πρέπει να υπογραμμίσω ότι εμείς διαχειριζόμαστε αγνές παιδικές ψυχές. Οταν πάρεις ένα μικρό παιδί και το απομονώσεις σε μια αίθουσα, θα αρχίσει να κλαίει και να διερωτάται τι συμβαίνει. Δημιουργούνται ζητήματα. Χρειάζεται πολύ προσεκτική προσέγγιση και διαχείριση το όλο θέμα”, καταλήγει ο πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Λάρισας.

Ήπειρος: «Η πανδημία ανέδειξε με ένταση τα χρόνια προβλήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση»

Ανταπόκριση από τον Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου

Η πανδημία προκαλεί σωρεία ανατροπών και αναδιευθετήσεων. Σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Επιβάλλει προσαρμογές σε νέα πρότυπα και καινούργια μοντέλα. Στην Ήπειρο οι επιπτώσεις άργησαν να φανούν, καθώς μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου η περιοχή κατατασσόταν στις υγειονομικά ασφαλέστερές της χώρας. Έκτοτε, εμβρόντητοι οι ιθύνοντες επιχειρούν να αναδιοργανώσουν τις υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων είναι και η εκπαίδευση όπου επικρατεί χάος. Από τη μια πλευρά οι καταλήψεις, οι αντιδράσεις και το φιάσκο για τις μάσκες και από την άλλη οι αναστολές λειτουργίας τμημάτων λόγω κορονοϊού διαμορφώνουν ολισθηρό περιβάλλον. Και εν μέσω αυτής της κατάστασης δάσκαλοι και καθηγητές είναι αναγκασμένοι να κάνουν μάθημα. Τουλάχιστον όσοι -η συντριπτική πλειονότητα- αισθάνονται ότι επιτελούν λειτούργημα. Και- ειδικά τώρα- είναι λειτούργημα η διαχείριση της κατάστασης και η διδασκαλία.

Φυσικά, υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών. Για παράδειγμα, ελάχιστοι δάσκαλοι και καθηγητές των ορεινών και απομακρυσμένων συγκροτημάτων, με τα συνήθως ολιγομελή τμήματα, έμειναν μακριά από τα σχολεία τους. Όπως με ενημέρωσε ο Γιώργος Λιανός, Δ/ντης του Γυμνασίου Καλλεντίνης στην Άρτα, τα παιδιά -27 τον αριθμό- είναι όλα στα μαθήματά τους και οι καθηγητές κάνουν με υποδειγματικό τρόπο τη δουλειά τους, καθώς οι σχέσεις είναι σχεδόν προσωπικές. Η φυσική παρουσία των μαθητών είναι αναγκαία, καθώς δεν έχουν όλα τα παιδιά υπολογιστές και δίκτυα για ηλεκτρονική διδασκαλία.

Από την άλλη πλευρά, στα κεντρικά σχολεία με τα πολυμελή τμήματα ελλοχεύει ο φόβος. Ιδιαίτερα στα Γιάννενα, όπου η πανδημία θερίζει. Ο Μιχάλης Στέφος είναι καθηγητής στο συγκρότημα που συστεγάζει το 3ο και το 10ο Γυμνάσιο και 3ο Λύκειο Ιωαννίνων, στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Διαβεβαιώνει ότι οι εκπαιδευτικοί κάνουν ό,τι προβλέπουν οι οδηγίες και συχνά αυτοσχεδιάζουν, ώστε να αμβλυνθούν οι κίνδυνοι μετάδοσης του κορονοϊού. Και τα παιδιά πειθαρχούν. Η διδασκαλία -φυσική και διαδικτυακή- γίνεται κανονικά — αλλά το θέμα που κυριαρχεί σε διαλλείματα και συνάξεις καθηγητών είναι η πανδημία. Ο μέσος όρος ηλικίας των καθηγητών στα Γιάννενα είναι τα 54 έτη. Όπως τονίζει, υπάρχει διάχυτη ένταση, αβεβαιότητα και φόβος. «Όλοι φοβούνται»: καθηγητές μαθητές αλλά και γονείς που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αφήνουν τα παιδιά να πάνε σχολείο.
«Η πανδημία ανέδειξε με ένταση τα χρόνια προβλήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση» τονίζει ο Δημήτρης Χριστοφίδης, δάσκαλος στο 3ο Δημοτικό Ηγουμενίτσας. Επισημαίνει ότι τα περισσότερα κτήρια είναι παμπάλαια, δίχως την απαραίτητη υποδομή και, για παράδειγμα, όταν βρέχει τα παιδιά κάθονται στις αίθουσες για να αποφευχθεί ο συνωστισμός. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στα νηπιαγωγεία, καθώς τα περισσότερα κτήρια είναι μισθωμένα, δίχως τις στοιχειώδεις κατασκευές. Ωστόσο, τα μαθήματα γίνονται — και μέχρι τώρα δεν έχουν ανακύψει ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς η Θεσπρωτία είναι στις σχετικά ασφαλείς περιοχές.

Κομοτηνή: Μάθημα στα χρόνια του κορονοϊού

Ανταπόκριση από τη Μαρία Νικολάου

Όταν η Χριστίνα, δασκάλα σε ολοήμερο σχολείο της Κομοτηνής, τελειώνει το ωράριό της, σπεύδει να πάρει τα δικά της παιδιά από άλλη σχολική μονάδα της πόλης. Μητέρα εργαζόμενη στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. «Είναι πολύ δύσκολα πια» παραδέχεται και, παίρνοντας μερικές ανάσες, στέκεται στο κατώφλι του σχολείου να μας μιλήσει, σημειώνοντας με νόημα: «Είμαστε φύλακες στο σχολείο».

Όπως εξηγεί, από το πρώτο λεπτό στη δουλειά μέχρι το τελευταίο, τονίζει συνέχεια στα παιδιά ότι πρέπει να κρατάνε τις αποστάσεις, να πλένουν τα χέρια τους, να φοράνε τις μάσκες τους. «Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά τα πράγματα, παρά σε αυτά που θα έπρεπε. Οπότε, η δουλειά μας είναι πολύ πιο δύσκολη» δηλώνει. Μιλά με αγάπη για τους μαθητές και τις μαθήτριες της. «Έχουν προσαρμοστεί πολύ πιο εύκολα από ότι εμείς» σημειώνει,  προσθέτοντας πως «Συνήθως ακούνε. Ακούνε και κάνουν ό,τι πρέπει. Πάντα είχαμε αγωνία, τώρα κάτι παραπάνω για να είναι τα παιδιά ασφαλή». Στην τάξη της, τα παιδιά κάθονται ένα σε κάθε θρανείο. Συνολικά είκοσι μαθητές και μαθήτριες, οι οποίοι προσπαθούν να αποφύγουν τις αγκαλιές, αλλά που και που «γίνονται κι αυτά, όσο κι αν προσπαθούν».

Για εκείνη και για τους συναδέλφους της στο σχολείο, η καθημερινή τους παρουσία τις ημέρες της πανδημίας συνοδεύεται από ένα διαρκές τρέξιμο στην τάξη και στην αυλή. «Είμαστε πάντα στο τρέξιμο για να προλάβουμε ό,τι μπορούμε» σημειώνει η Χριστίνα, βρίσκοντας -όπως λέει- κατανόηση από τους γονείς. Και ζητώντας κατανόηση και από την υπουργό Παιδείας «να ακούσει τα αιτημάτά μας», λέει ― κοιτά το ρολόι και απομακρύνεται βιαστική.

Μια μικρή ομάδα μαθητών άφηνε πίσω το σχολείο φορώντας τις μάσκες, με τα μάτια να λάμπουν και τα μεταξύ τους πειράγματα να μη λείπουν. Η Στέλλα, η αναπληρώτρια δασκάλα τους, λίγα λεπτά μετά δήλωνε «τυχερή» γιατί είναι στο ίδιο σχολείο για δεύτερη χρονιά. «Έχω πάρει την περσινή μου τάξη, διευκολύνει κάπως τα πράγματα, γιατί είναι δύσκολο να αναγνωρίζεις τα παιδιά και να είσαι με μια μάσκα, ειδικά τα μικρότερα που δεν ξέρουν τα πρόσωπα μας καλά – καλά» δήλωσε ανακουφισμένη φανερά, που η ίδια έχει τα ίδια ακριβώς παιδιά με την περσινή σχολική χρονιά.

«Ο κορονοϊός έχει δημιουργήσει προβλήματα σε σχέση με το παιδαγωγικό ρόλο στην τάξη, αυτή η διάταξη των θρανίων που μας πηγαίνει σε πολύ παλιότερες μεθοδολογίες. Έχουμε τα παιδιά το ένα πίσω από το άλλο αυστηρά. Δεν μπορούμε να δουλέψουμε σε ομάδες, δεν επιτρέπονται να δανείζονται, να μοιράζονται τους μαρκαδόρους και όλα τα προσωπικά αντικείμενα, οπότε ουσιαστικά αυτά που λέγαμε τόσα χρόνια, το μοίρασμα, την συνεργασία, τα «παίρνουμε πίσω» δήλωσε.

Στο σχολείο της τα τμήματα είναι με λιγότερους μαθητές σε σχέση με τις μεγάλες πόλεις. «Αφού δυσκολεύομαι εγώ με 18 παιδιά, φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι με 25 μαθητές στην τάξη, δύσκολο έως ακατόρθωτο. Το «χωροταξικό» ήταν πρόβλημα πολύ πριν τον κορονοϊό και τώρα επιδεινώθηκε. Ευτυχώς, έχουμε προσωπικό καθαριότητας, γιατί σε άλλα σχολεία είναι και το προσωπικό καθαριότητας ένα θέμα» σχολίασε, βλέποντας κι εκείνη όπως κι εμείς μια γυναίκα με σκούπα και ξεσκονόπανο στα χέρια να πλησιάζει.

«Πως αντιδρούν τα παιδιά στις αλλαγές που έφερε ο κορονοϊός;» τη ρωτήσαμε για να την ακούσουμε να απαντά ότι «Τα παιδιά είναι συνεργάσιμα, ευτυχώς δεν αντιμετώπισα πολλά προβλήματα. Κάποια στην αρχή έκαναν τα παράπονά τους. Εμείς με τις φωνές μας δεν ξέρω πώς θα το παλέψουμε, σίγουρα μιλάμε πιο δυνατά. Σίγουρα, το να μιλάς συνέχεια με μια μάσκα δεν είναι ό,τι καλυτερο, επιστρέφουμε σπίτι και δεν ακούμε τίποτα. Επηρεάζει τα πάντα την ακοή, την όραση, είναι ιδιαίτερες οι συνθήκες φέτος» δηλώνει και γελά, μη χάνοντας την αισιοδοξία της: «Νομίζω ότι τα καταφέρνουμε με τις μάσκες. Εγώ έχω τους ίδιους γονείς με πέρσι, οπότε δεν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα σε σχέση με τη χρήση μάσκας από τα παιδιά τους, ήταν βέβαια πολύ διστακτικοί στην αρχή και ανησυχούν πολύ για τα παιδιά τους. Ξέρουν ότι κάνουμε  ό,τι καλύτερο μπορούμε. Δεν είναι το μάθημα με τη μάσκα παιδαγωγικό στην τάξη. Έχει πολλά ποιοτικά προβλήματα, αλλά με αυτές τις συνθήκες είναι η μόνη προστασία που μας άφησε το υπουργείο Παιδείας, αφού δεν πήρε κανένα άλλο μέτρο» σημειώνει, ξαναδείχνοντας πώς «χαμογελάμε και κάτω από τις μάσκες».

Το μεγαλύτερο άγχος, τόσο της Χριστίνας, όσο και της Στέλλας, είναι να μην γίνει όπως πέρσι, που έκλεισαν τα σχολεία απότομα, και περάσουν ξανά στην διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. «Και γιατί δεν είμαστε έτοιμοι τεχνολογικά και γιατί δεν έχουν γίνει οι επιμορφώσεις που έλεγαν. Είναι πολύ πιο δύσκολο φέτος». Με μεγαλύτερο άγχος την απειλή της καραντίνας, πριν αφήσει κι εκείνη το σχολείο πίσω της, όπως έκαναν νωρίτερα οι μαθητές της, σημείωσε χαμογελώντας: «Στα σχολεία γενικά προσπαθούμε για το καλύτερο. Πρέπει να ξέρουν οι γονείς ότι τα σχολεία λειτουργούν με το φιλότιμο των δασκάλων πάντοτε, γιατί το υπουργείο δεν έχει πάρει τα μέτρα που θα έπρεπε».

Ο μόνος ήχος που ακούγεται τώρα στο σχολείο είναι αυτός της καθαρίστριας, που από ώρα «παλεύει» με τον κουβά και την σφουγγαρίστρα. Στον τοίχο μια αφίσσα, μάρτυρας της τελευταίας κινητοποίησης, μιλά για «15 μαθητές στην τάξη, για ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, για μονιμοποίηση των αναπληρωτών και του προσωπικού καθαριότητας». Το αεράκι έξω προσπαθεί να «ξεκουνήσει» μια μάσκα από το πεζοδρόμιο.