Ο εργατολόγος Δ. Περπατάρης εξηγεί τι θα αλλάξει στη ζωή μας ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας

Λήγει την Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2020 η δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών που έχει τίτλο «Κώδικας διευθέτησης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας». Πρόκειται για τον Νέο Πτωχευτικό Κώδικα. Για το ποιες αλλαγές θα φέρει στη ζωή μας το ert.gr ζήτησε την συνδρομή του εργατολόγου Δημήτρη Περπατάρη.

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του σχεδίου νόμου που προωθεί η κυβέρνηση; Ποιες βελτιώσεις προτείνονται στο υπάρχον Πτωχευτικό Δίκαιο;

«Με τη νέα ρύθμιση, που εισάγει στο ελληνικό Δίκαιο θεσμούς που υπαγορεύονται από ευρωπαϊκές Οδηγίες, γίνεται μια προσπάθεια να εξευρωπαϊστεί το Πτωχευτικό Δίκαιο της χώρας μας. Εισάγονται ριζικές νέες διατάξεις οι οποίες έχουν και θετικές και αρνητικές πλευρές. Μια κρίσιμη διαφορά με το ισχύον Πτωχευτικό Δίκαιο είναι ότι πλέον προβλέπεται και η πτώχευση των φυσικών προσώπων δηλαδή η δυνατότητα να κηρυχθούν σε πτώχευση και φυσικά πρόσωπα ενώ μέχρι τώρα αυτό αφορούσε μόνο εταιρίες. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί να γίνεται κατάσχεση, εκτέλεση, και εκκαθάριση και στην προσωπική περιουσία των φυσικών προσώπων των δανειστών και μάλιστα ότι αυτό θα αποτελεί προϋπόθεση για να έχουν οποιαδήποτε μελλοντική ευνοϊκή ρύθμιση. Στην δε ρύθμιση οι οφειλέτες θα πρέπει να είναι συνεπείς και τυπικοί, δηλαδή να πληρώνουν ανελλιπώς τις υποχρεώσεις τους, διαφορετικά κινδυνεύουν να δουν την περιουσία τους να χάνεται οριστικά.

Μια άλλη καινοτόμα ρύθμιση, που γίνονταν στην πράξη σαν πρακτική των τραπεζών, είναι ότι δίνεται η δυνατότητα στον ιδιοκτήτη του οποίου η πρώτη κατοικία κατάσχεται, να μισθώνεται από αυτόν και ταυτόχρονα, μέσα σε αυτή την περίοδο μίσθωσης να του δίνεται η δυνατότητα για επαναγορά της, δηλαδή για επαναρύθμιση του χρέους του.

Θεωρώ αρνητικό σημείο το ότι μέχρι στιγμής, και είναι μια από τις προτάσεις που κάναμε στη διαβούλευση, αυτά τα χρήματα που θα δώσει ως μισθώματα, δεν αφαιρούνται από το συνολικό ποσό της οφειλής του. Νομίζω σωστότερο και δικαιότερο θα ήταν τα χρήματα που έχουν δοθεί ως μισθώματα το διάστημα που θα υπάρχει αυτό το καθεστώς της μίσθωσης να αφαιρούνται από το συνολικό ποσό της οφειλής, στην προσπάθεια επανάκτησης της κατοικίας του».

Με τη ρύθμιση αυτή όμως δίνεται μια «ανάσα» στις περίπου 200.000 οικογένειες που έχουν «κόκκινα δάνεια»

«Σίγουρα είναι ένα μέτρο πρώτης ανακούφισης, ένα θετικό μέτρο, όμως, όπως κάθε θετικό, και κάθε καινούργια σελίδα γυρίζει την προηγούμενη. Θεωρώ ότι πλέον θα εγκαταλειφθεί νομοθετικά το θεσμικό πλαίσιο όπως το γνωρίζαμε με το νόμο Κατσέλη και την προστασία της πρώτης κατοικίας. Θα μπούνε μέσα ιδιώτες στην προσπάθεια να εισπραχθούν τα δάνεια και οι απαιτήσεις και επομένως θα πρέπει οι δανειολήπτες να επιδείξουν μια μεγαλύτερη τυπικότητα, επιμέλεια και ευθύνη απέναντι στην διαχείριση των δόσεων τους.

Θετική επίσης θεωρώ την υποχρέωση εταιριών -που είναι εταιρίες φαντάσματα- εταιρίες που τυπικά δεν λειτουργούσαν και οι εργαζόμενοι είχαν αποχωρήσει, αλλά για δικούς τους λόγους επιχειρηματικούς και νομικούς δεν ακολουθούσαν ούτε οι ίδιες ούτε οι δανειστές τους την διαδικασία της πτώχευσης με συνέπεια να βρίσκονται σε ομηρεία χιλιάδες εργαζόμενοι, να μπουν σε διαδικασία εκκαθάρισης και πτώχευσης, δηλαδή να ξεκαθαρίσουν τις επιχειρηματικές, οικονομικές και εργασιακές τους σχέσεις και έτσι να γνωρίζουν και οι εργαζόμενοι το τι τους οφείλουν και να ασκήσουν τα νόμιμα δικαιώματά τους.

Το φαινόμενο να έχουμε εργαζόμενους που ούτε εργαζόμενοι είναι, ούτε άνεργοι, ούτε αποδοχές παίρνουν, ούτε αποζημιώσεις απόλυσης, είναι ένα θλιβερό φαινόμενο που θα έπρεπε κάποια στιγμή να τερματιστεί. Θεωρώ πολύ σωστή πιο ολοκληρωμένη και πιο άμεση τη διαδικασία που προτείνεται με το σχέδιο νόμου, η οποία θα δημιουργήσει τις αντίστοιχες υποχρεώσεις και τα δικαιώματα και στις δύο πλευρές την εργοδοτική και τους εργαζόμενους».

Στο σχέδιο νόμου υπάρχουν κι άλλες πρόνοιες για ευάλωτες κοινωνικά ομάδες; 

«Υπάρχουν. Έχουμε κάνει μια προσπάθεια οι Δικηγορικοί Σύλλογοι της χώρας να μην αφαιρεθούν δικαιώματα και να μην επαναληφθούν οι διαδικασίες για όσους ήδη βρίσκονται σε εκκρεμοδικία γιατί εδώ προβλέπεται η αντικατάσταση από ένα ηλεκτρονικό σύστημα της διαδικασίας».

Αναφέρεσθε στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας;

«Ακριβώς. Πιστεύω όμως πως για τις οικονομικές υποχρεώσεις των πολιτών και για τους κινδύνους απώλειας της περιουσίας τους θα πρέπει να καθιερωθεί ένα μεταβατικό διάστημα ώστε όλοι πλέον να συνειδητοποιήσουν το νέο αυτό καθεστώς και να μπορέσουν να διαμορφώσουν την πρακτική τους αποδεχόμενοι τους νέους κανόνες κι όταν λέω όλοι εδώ νομίζω ότι συμπεριλαμβάνονται και οι δικαστές, οι δικηγόροι, οι δανειστές, οι οφειλέτες και οι τράπεζες. Πρέπει να βρούμε μια διαδικασία να μην έχει το στοιχείο του αιφνιδιασμού ή της απότομης, χωρίς μεταβατικότητα εφαρμογής.

Το Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας πως θα λειτουργεί; Ποιους αφορά; Ποιοι θα εγγράφονται;

«Εδώ υπάρχει μια προσπάθεια θεσμική, αναμφίβολα θετική, να υπάρχει μία ηλεκτρονικά κατοχυρωμένη βάση, μια πλατφόρμα, στην οποία να αποτυπώνονται όσοι θα είναι ασυνεπείς και όσοι θα είναι επιμελείς και συνεπείς ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα και των δανειστών και των υπόχρεων. Εφόσον αυτή η διαδικασία γίνει με διάφανα αντικειμενικά κριτήρια -θα γίνεται μέσα από ένα σύστημα ηλεκτρονικής εγγραφής και μοριοδότησης- νομίζω ότι να αναμφίβολα θα εξυπηρετήσει την εκκαθάριση του τοπίου. Βεβαίως αντιλαμβάνεσθε ότι μιλάμε για μια μακροχρόνια βάση, δεν προσδοκούμε ότι θα δώσει αποτελέσματα σε λίγες εβδομάδες ή σε λίγους μήνες.
Σε αυτό το μητρώο θα μπούνε δικαιώματα και υποχρεώσεις και θα καταγράφονται οι συνεπείς αλλά και οι ποινές σε όσους είναι ασυνεπείς. Είναι μια προσπάθεια για μια πιο αντικειμενική διαδικασία. Θα καταγράφονται πλέον αντικειμενικά και αδιαμφισβήτητα οι μπαταχτσήδες και οι ασυνεπείς.
Η προσπάθεια που γίνεται με το Μητρώο είναι να λειτουργήσει με αντικειμενικά κριτήρια, και μάλιστα υπήρξε και μια πρόταση από την πλευρά των δικηγόρων να δοθεί μέσω μιας επιστημονικής επιτροπής βοήθεια, ώστε να είναι όσο γίνεται πιο αντικειμενικά και αδιαμφισβητούμενα τα κριτήρια αυτά, αν και όπως γνωρίζετε, κι αυτό είναι ένα σχόλιο σε σχέση με τη νέα νομοθεσία, όταν μιλάμε για οικονομική αδυναμία οι παράγοντες μπορεί να είναι πολλοί και δεν είναι εύκολο να θέσουμε σε αντικειμενικούς κανόνες την οικονομική συνέπεια κάποιου.
Θέλω να πω ότι τα τελευταία δύσκολα χρόνια για την οικονομία, ειδικά τώρα με τις επιπτώσεις από τον κορονοϊό και την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μεγάλων κατηγοριών του πληθυσμού, σίγουρα και κάποιος που πριν ήταν τυπικά συνεπής, μπορεί να βρεθεί στην κατηγορία των ασυνεπών».

Ο Ειδικός Γραμματέας Δημόσιου Χρέους Φώτης Κουρμούσης μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ε.ΡΑ. είπε πως η πλατφόρμα αυτή θα ανοίξει από τον Ιανουάριο του 2021. Παράλληλα είναι γνωστό ότι έως 31/12 ισχύει η αναστολή πληρωμών χρεών προς τις τράπεζες λόγω COVID 19.

«Ναι, έτσι είναι. Νομίζω ότι σωστά γίνεται αυτό, είναι ένα επιβεβλημένο μέτρο. Ουσιαστικά η λήξη της περιόδου προστασίας θα δώσει τη σκυτάλη στην εφαρμογή του νέου συστήματος. Εγώ θα πρότεινα να δοθεί μια παράταση της περιόδου προστασίας και θα έκανα και μια έκκληση στους αρμοδίους να δοθεί, εάν διαπιστωθεί, που φοβάμαι ότι θα διαπιστωθεί, αδυναμία προσαρμογής, γιατί είναι πάρα πολλά τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα.

Στο Πτωχευτικό Δίκαιο οι βασικές αρχές που θα έπρεπε να ισχύουν και νομίζω ότι μπορούν να γίνουν βήματα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η Διαφάνεια, η Αντικειμενικότητα, και το να μην επωφελείται ο πονηρός κι αυτός που θέλει να καταδολιεύσει, να ξεγελάσει, και να αφαιρέσει δικαιώματα, είτε είναι αυτός που χρωστάει είτε αυτός στον οποίον οφείλονται χρήματα και κεφάλαια. Αν με τον νέο νόμο κατοχυρώσουμε τέτοιες διαδικασίες ώστε αυτές οι αρχές, αυτοί οι κανόνες να γίνονται σεβαστοί στο πλαίσιο μιας οικονομικής ενίσχυσης των ασθενέστερων κατηγοριών και στρωμάτων που βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στην καρδιά αυτού του μεγάλου προβλήματος της οικονομικής κρίσης, αυτό είναι θετικό.  

Κακά τα ψέματα, στον τομέα αυτό η κυβέρνηση θα κριθεί και ως προς την φερεγγυότητα των τραπεζών και ως προς την προστασία των ευπαθών κοινωνικών ομάδων που λόγω κορονοϊού θα βρεθούν σε ακόμη περισσότερο δυσμενή οικονομική θέση και σε αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεων τους.

Αν βρούμε λοιπόν κάποιους εξισορροπιστικούς, διάφανους και αντικειμενικούς θεσμούς που αυτές τις δύο μεγάλες ομάδες δικαιωμάτων και συμφερόντων κατορθώσουν -υπό το πρίσμα του νέου πτωχευτικού κώδικα- να τις ισορροπήσουν και να διαμορφώσουν υγιείς κανόνες λειτουργίας, νομίζω πως θα έχουμε κάνει ένα βήμα μπροστά και ως κοινωνία και ως οικονομία και ως αγορά. Γιατί υπάρχει ο κόσμος της εργασίας και ο κόσμος της ανεργίας και συνήθως οι πτωχεύσεις συνοδεύονται με ανεργία. Αν δεν τα καταφέρουμε φοβάμαι πως θα υπάρξει ένα ντόμινο αρνητικών συνεπειών που νομίζω δεν θα αφήσει άθικτο κανέναν».

Το πετυχαίνει αυτό ο υπό συζήτηση νέος πτωχευτικός κώδικας; Είναι πιο «φιλικός» ο νόμος απέναντι στον οφειλέτη που αδυνατεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του;

Θεωρώ ότι προσπαθεί να το κάνει. Ξέρετε όμως ότι και οι πιο πετυχημένες νομικές ρυθμίσεις πάντα δικαιώνονται και κρίνονται στην πράξη από την ίδια την κοινωνία και την οικονομία. Θεωρώ ότι ούτως ή άλλως θα είναι κρίσιμο το επόμενο διάστημα. Αυτό που έχει εισπράξει ο μέσος πολίτης είναι ότι πλέον γυρίζουμε σελίδα και τα πράγματα θα είναι πιο τυπικά ως προς την τήρηση των συμφωνιών που θα έχουν γίνει και ως προς την ανάγκη σεβασμού των υποχρεώσεων της κάθε πλευράς. Αλλιώς θα υπάρξει κίνδυνος ως προς την αποτελεσματική προστασία της πρώτης κατοικίας. Είναι ένα μήνυμα που έρχεται από όλη την Ευρώπη.

Εν κατακλείδι κύριε Περπατάρη, τι θα αλλάξει στη ζωή μας από το 2021 με την εφαρμογή του Νέου Πτωχευτικού Κώδικα;

«Στην πράξη από το 2021 θα αλλάξουν πολλά. Όλοι θα πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες ρυθμίσεις, να βρίσκουν τρόπους να είναι τυπικοί και συνεπείς. Θα πρέπει όμως κι η πολιτεία να περιφρουρήσει το δικαίωμα των πιο αδύναμων, των πραγματικά αδύναμων, αυτών που δεν είναι επαγγελματίες ασυνεπείς, να μπορέσουν να μπουν στο δρόμο της συνέπειας, της τυπικότητας και της νομιμότητας, ώστε να διαφυλάξουν τα περιουσιακά τους στοιχεία».