Επιστήμονες μελέτησαν το DNA αρχαίων και σύγχρονων ελεφάντων

Οι ελέφαντες -τα πιο μεγαλόσωμα ζώα πάνω στη Γη – εμφανίσθηκαν πριν από πέντε έως δέκα εκατομμύρια χρόνια στην Αφρική. Σήμερα, λιγότεροι από 500.000 είναι ζωντανοί.

Χάρη σε μια διεθνή επιστημονική ομάδα, επικεφαλής της οποίας ήταν η δρ. Ελευθερία Παλκοπούλου, ερευνήθηκε για πρώτη φορά το DNA των αρχαίων και σύγχρονων ελεφάντων, προκειμένου να δοθούν περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με την εξελικτική ιστορία των συγκεκριμένων ζώων και των συγγενών τους (μαμούθ-μαστόδοντες).

Επειδή στο παρελθόν υπήρξε μεγάλη επιμιξία μεταξύ των συγκεκριμένων ζώων, οι ιστορία τους είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, επισημαίνουν οι επιστήμονες. Ωστόσο, σύμφωνα με τα δεδομένα των τελευταίων ετών η επιμιξία ανάμεσα στα είδη των σύγχρονων ελεφάντων έχει ουσιαστικά σταματήσει. Σε αυτή την έλλειψη επιμιξίας μεταξύ των τριών ειδών ελεφάντων που έχουν απομείνει (δύο στην Αφρική και ενός στην Ασία) οφείλονται οι ανησυχίες αναφορικά με την επιβίωσή των ζώων στο μέλλον.

Ερευνητές από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Σουηδία και τη Γερμανία, με επικεφαλής την Ελληνίδα επιστήμονα κα Παλκοπούλου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, «διάβασαν» το γονιδίωμα 14 ζωντανών και εξαφανισμένων ειδών ελεφάντων.

Από την ανάλυση επιβεβαιώθηκε –μεταξύ άλλων- ότι οι ελέφαντες της αφρικανικής σαβάνας αποτελούν ξεχωριστό είδος από τους ελέφαντες των αφρικανικών δασών (Ο διαχωρισμός των αφρικανικών ελεφάντων σε δύο ξεχωριστά είδη πραγματοποιήθηκε πολύ πρόσφατα, το 2010). Το άλλο, τρίτο είδος ελεφάντων είναι ο ασιατικός ελέφαντας (Elephas maximus).

Οι επιμιξίες είναι συνηθισμένες ανάμεσα σε ζώα με στενή συγγένεια, π.χ. μεταξύ των καφέ και των πολικών αρκούδων, των ουρακοτάγκων της Σουμάτρα και της Βόρνεο, του ευρασιατικού τσακαλιού και του λύκου κ.α. Αλλά εδώ και πολύ καιρό συμβαίνουν, παρά πολύ σπάνια, ανάμεσα στα δύο γειτονικά είδη ελεφάντων της Αφρικής. Τα δύο είδη απέκλιναν εξελικτικά πριν από δύο έως πέντε εκατομμύρια έτη και οι απόγονοί τους έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό απομονωμένοι κατά τα τελευταία 500.000 χρόνια, με ελάχιστες μεταξύ τους επιμιξίες σε συγκεκριμένες περιοχές.

Σε ό,τι αφορά την περίπτωση των εξαφανισμένων σήμερα μαμούθ, όπως προκύπτει από τη νέα έρευνα, οι κολομβιανοί και βορειοαμερικάνοι τριχωτοί πρόγονοι των ελεφάντων εμφανίζουν πολύ περισσότερα γενετικά ίχνη επιμιξιών (σε σχέση με τους σύγχρονους ελέφαντες).

Ακόμη, η ανάλυση του DNA ενός γιγάντιου ελέφαντα με σχεδόν ίσιoυς χαυλιόδοντες (Paleoloxodοn antiquus), που ζούσε πριν από 120.000 χρόνια, δείχνει ότι ήταν ένα υβρίδιο με τριπλή καταγωγή: από τους αρχαίους αφρικανικούς ελέφαντες, από τα τριχωτά μαμούθ και από τους σημερινούς ελέφαντες των δασών.

Να σημειωθεί ότι, ο αριθμός των σημερινών ελεφάντων μειώνεται συνεχώς, παρά τα μέτρα προστασίας, καθώς τα μεγαλόσωμα ζώα κινδυνεύουν από τους λαθροκυνηγούς, με συνέπεια περίπου 50.000 ελέφαντες να σκοτώνονται κάθε χρόνο.

Η Ελευθερία Παλκοπούλου γεννήθηκε το 1984 και αποφοίτησε το 2006 από το Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη βιολογία στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, ενώ πήρε το διδακτορικό της στη Συστηματική Ζωολογία από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, όπου ειδικεύτηκε στο Σουηδικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στην παλαιογενετική, ιδίως όσον αφορά τα μαμούθ. Από το 2015 διεξάγει έρευνα στις ΗΠΑ ως μεταδιδακτορική συνεργάτης στο εργαστήριο του πρωτοπόρου γενετιστή David Reich, στο Τμήμα Γενετικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ