Ο “πόλεμος” της πατέντας στα φάρμακα

Ένα φάρμακο ακρίβυνε υπερβολικά. Χιλιάδες άνθρωποι αντέδρασαν. Ένας διευθύνων σύμβουλος έγινε ο πιο μισητός άνθρωπος στο διαδίκτυο. Και η συζήτηση για τις πατέντες στα φάρμακα, το κέρδος, και την υγεία, άνοιξε και πάλι.

Το Daraprim δεν είναι νέο φάρμακο. Πήρε την έγκριση του αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων το 1953. Μέχρι τον περασμένο μήνα, γράφει η εφημερίδα Los Angeles Times, όσοι υπέφεραν από την ασθένεια τοξοπλάσμωση, έκαναν μια θεραπεία με το Daraprim για έξι εβδομάδες, με κόστος 1.130 δολάρια. Έπειτα, μια φαρμακευτική εταιρία, η Turing Pharmaceuticals αγόρασε τα αποκλειστικά δικαιώματα και αύξησε την τιμή του χαπιού από 13,50 σε 750 δολάρια, ανεβάζοντας το κόστος της συνολικής θεραπείας στα 63.000 δολάρια τον χρόνο. Για τους μακροχρόνια ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα -όπως τους πάσχοντες με AIDS-  που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο φάρμακο, το ετήσιο κόστος είναι πιθανό να ανεβεί στα 634.000 δολάρια, προειδοποιούν σε ανακοίνωσή τους δύο οργανώσεις, η Infectious Diseases Society of America και η HIV Medicine Assn. “Αυτό το κόστος είναι αδικαιολόγητο για τον ιατρικά ευάλωτο πληθυσμό των πασχόντων που χρειάζονται αυτή την αγωγή, και αβάσταχτο για το σύστημα υγείας”, λένε στην επιστολή τους σε στελέχη της εταιρίας.

[blocktext align=”right”]Σχόλια στα social media για τον Μάρτιν Σκρελί
«Ηθικά χρεωκοπημένος κοινωνιοπαθής»
«Τέρας των σκουπιδιών»
«Σύμβολο του πόσο λάθος είναι ο καπιταλισμός»
«Έδωσες στους ανθρώπους τις θανατικές ποινές τους»
«Πιστεύω ότι η τρύπα που έσκαψες είναι αρκετά βαθιά». [/blocktext]Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας και πρώην επενδυτής Μάρτιν Σκρέλι απαντά σε όρους αγοράς. Η “αγορά” αυτών που πάσχουν από το παράσιτο είναι μικρή. Άρα, στην τιμή που είχε το φάρμακο αποφέρει στην εταιρία του μόλις 5 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Άρα, ισχυρίζεται ο ίδιος, κανένας παρασκευαστής δεν ενδιαφερόταν να επενδύσει για να βελτιώσει το φάρμακο. Οπότε, συνεχίζει τον συλλογισμό του, δεν υπήρξε πρόοδος στη θεραπεία της τοξοπλάσμωσης επί 62 χρόνια.

[blocktext align=”left”]Μια ανάλογη περίπτωση με διαφορετική κατάληξη
Τις περασμένες εβδομάδες, υπήρξε ανάλογη κατακραυγή για την πρόσφατη αύξηση της τιμής ενός φαρμάκου για τη φυματίωση στις ΗΠΑ. Η εταιρία Rodelis Therapeutics που το είχε αποκτήσει, γρήγορα συμφώνησε να επιστρέψει το φάρμακο στον προηγούμενο κάτοχό του, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση συνδεδεμένη με ένα πανεπιστήμιο. [/blocktext]Ενδεχομένως με την ίδια συλλογιστική, ο Σκρέλι είχε εμπλακεί σε ανάλογη υπόθεση και τον περασμένο χρόνο. Η τότε εταιρία του, Retrophin, αγόρασε τα δικαιώματα ενός παλιού φαρμάκου, του Thiola, το οποίο ελέγχει μια ασθένεια που προκαλεί συνεχή εμφάνιση πετρών στα νεφρά σε όσους πάσχουν. 1,50 δολάρια κόστιζε το χάπι προ Σκρέλι, πάνω από 30 δολάρια μετά την παρέμβασή του. Τα επιχειρήματά του δεν είχαν πείσει πολλούς. Ανάμεσά τους, ο ουρολόγος Μπέντζαμιν Ντέιβις από το πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, που κατηγορούσε τον Σκρέλι ότι “άρπαξε ένα παλιό φάρμακο, δεν έκανε καμία αλλαγή, και εκτόξευσε την τιμή“. Η εταιρία τον απέλυσε και τον μήνυσε για προσωπική συναλλαγή, ενώ ο ίδιος υποστηρίζει ότι το διοικητικό συμβούλιο σταμάτησε τη δική του προσπάθεια να υποστηριχθούν οικονομικά ερευνητές και ασθενείς.

Οι πατέντες και το “πέπλο μυστηρίου”

Ο “πόλεμος” της πατέντας στα φάρμακα

Το διευθυντικό στέλεχος του Κέντρου Οικονομικής και Στρατηγικής Έρευνας Ντιν Μπέικερ, έγραφε τον περασμένο Νοέμβριο για το Al Jazeera America: “Η μυστικότητα που προωθεί το σύστημα των πατεντών επιβραδύνει την έρευνα. Οι φαρμακευτικές εταιρίες αποκαλύπτουν μόνο τόσες πληροφορίες όσες χρειάζεται για να αποκτήσουν μια πατέντα. Δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον να μοιραστούν τα ευρήματα ερευνών που θα ήταν χρήσιμα στους ανταγωνιστές, μια κατάσταση που έρχεται σε αντίθεση με το ανοιχτό περιβάλλον στο οποίο η επιστήμη αναπτύσσεται ταχύτατα“. [accordion][acc title=”Σε έρευνα που έγινε τον Αύγουστο στις ΗΠΑ από το ινστιτούτο Kaiser Family Foundation, το 72% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι βρίσκουν αδικαιολόγητο το κόστος των φαρμάκων”][/acc][/accordion]Και συνέχιζε, “θα ήταν δυνατό να επεκταθεί κανείς σε μάκρος αν θελήσει [blocktext align=”right”]Η διακήρυξη…
“Η πρόσβαση σε βασικά φάρμακα ως τμήμα του δικαιώματος στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγείας (“το δικαίωμα της υγείας”) είναι καλά θεμελιωμένη στον διεθνή νόμο.» Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
…και η πραγματικότητα
“Καταλαβαίνουμε ότι οι τιμές των φαρμάκων έχουν άμεση επίπτωση στη δυνατότητα των ανθρώπων να αντιμετωπίσουν τις αρρώστιες τους, και ταυτόχρονα και τα υπόλοιπα έξοδά τους. Ωστόσο, ο FDA, δεν έχει καμία νομική εξουσία να ερευνά ή να ελέγχει τις τιμές των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην αγορά.» Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων” [/blocktext]να καταγράψει την ανικανότητα και τη διαφθορά που συνδέεται με τη φαρμακευτική έρευνα που χρηματοδοτείται από τις πατέντες, αλλά η αλήθεια είναι ότι στην αμερικανική πολιτική αυτό δε μετράει. Οι φαρμακευτικές εταιρίες έχουν αρκετά χρήματα ώστε, χάρη στο λόμπινγκ που κάνουν και τις εκστρατείες δωρεών, να εμποδίσουν οποιεσδήποτε μεγάλες αλλαγές σε αυτό το σύστημα, όσο συνεχίζουν να κερδίζουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο”.

Η σύγκρουση ΗΠΑ-Ινδίας

Πριν από όχι πολύ καιρό είχε ξεσπάσει διαμάχη για τις πατέντες ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ινδία. Η αντιπαράθεση αφορούσε την απόρριψη των πατεντών σε φάρμακα από ινδικά δικαστήρια. Στα μέσα του 2014 ο διευθυντής Στρατηγικής και Ανάλυσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Ροχίτ Μαλπανί, έλεγε στην εφημερίδα Times of India: “Τα πατενταρισμένα φάρμακα που βρίσκονται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης είναι αυτά που έχουν κοστολογηθεί τόσο υψηλά ώστε να μην είναι προσβάσιμα στους περισσότερους ινδούς (και τις αναπτυσσόμενες χώρες).” Ο Ροχίτ Μαλπανί μιλούσε τότε για καλοσχεδιασμένη και καλοοργανωμένη εκστρατεία άσκησης επιρροής από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες στις πολιτικές της Ινδίας στον τομέα της πατέντας. Και κατέληγε: “Η Ινδία είναι βασικός παραγωγός οικονομικά προσβάσιμων φαρμάκων, και ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρασκευαστών γενόσημων φαρμάκων έχει μειώσει τις τιμές φαρμάκων για το HIV, τη φυματίωση και τον καρκίνο, πάνω από 90%. Όσοι παρέχουν θεραπείες, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, βασίζονται ιδιαίτερα σε γενόσημα φάρμακα που παράγονται στην Ινδία, γνωστή ως το φαρμακείο του αναπτυσσόμενου κόσμου”.

Η οικονομολόγος της υγείας του πανεπιστημίου του Πρίνστον Ούβε Ράινχαρτ, λέει στην εφημερίδα Washington Post ότι με έναν τρόπο αυτό που έκανε ο Σκρέλι ίσως να προσφέρει υπηρεσίες στη συζήτηση για τις δαπάνες για την υγεία στις ΗΠΑ. “Με έναν τρόπο τον ευχαριστώ…. Καμιά φορά χρειάζεται κάτι τέτοιο για να ξυπνά τους ανθρώπους“. Μετά την κατακραυγή, η τιμή του φαρμάκου μειώθηκε. Ένα πρόσωπο “απορρόφησε” την οργή του κόσμου, αλλά η πραγματικότητα παραμένει: το πρόσωπο αυτό δεν έκανε τίποτε παράνομο. Απλώς “έπαιξε” με τους κανόνες του παιχνιδιού. Και αυτή είναι η αληθινή συζήτηση.

πηγές: Los Angeles Times, New York Times, Times of India, Washington Post, BBC, WHO, FDA
φωτό: ΑΠΕ/ΜΠΕ

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος