Μειώνεται ανησυχητικά ο αριθμός των σπερματοζωαρίων (vid)

Ένας στους πέντε νέους άνδρες έχει μικρότερο από τον αναμενόμενο αριθμό σπερματοζωαρίων στο σπέρμα, δηλαδή λιγότερα από 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml. Ο μειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων ή η κακή ποιότητά τους είναι η βασική αιτία υπογονιμότητας στο 20%-50% των ζευγαριών. H Εμβρυολόγος – Γενετίστρια Δρ Ελένη Κοντογιάννη αναλύει σε video αποκλειστικά στο ert.gr το φαινόμενο της μείωσης του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Μιλά για τα πιθανά αίτια, τις επιστημονικές μελέτες που πραγματοποιούνται γύρω από το ζήτημα και εκτιμά τι μέλλει γενέσθαι.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Η διαπίστωση ότι μειώνεται το σπέρμα έγινε για πρώτη φορά το 1992, όταν ένας Δανός ερευνητής ανακάλυψε ότι ο αριθμός σπερματοζωαρίων ανά ml μειώθηκε κατά 50% μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ το ποσοστό ανώμαλων σπερματοζωαρίων (με διπλή ή υπερμεγέθη κεφαλή, με διπλή ουρά ή χαμηλή κινητικότητα) αυξάνεται.

Ο αριθμός των σπερματοζωαρίων τη δεκαετία του 1940 ήταν συνήθως πάνω από 100 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml σπέρματος, αλλά σύμφωνα με τον Δανό καθηγητή, ο αριθμός έπεσε στα 60 εκατομμύρια. Άλλες έρευνες είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το 15-20% των νέων ανδρών έχουν λιγότερα από 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml.

Μία γαλλική έρευνα επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα από τη Σκανδιναβία ότι όντως μειώνεται η ποιότητα του σπέρματος. Οι Γάλλοι ερευνητές εξέτασαν το σπέρμα 26.600 υγιών ανδρών και βρήκαν σημαντική μείωση του μέσου αριθμού σπερματοζωαρίων από το 1989 μέχρι το 2005: από 73.6 εκατομμύρια μειώθηκαν στα 49.9 εκατομμύρια ανά ml.

Κανείς δεν είναι απολύτως σίγουρος για το τι ακριβώς συμβαίνει και παρουσιάζεται αυτή η μείωση. Μπορεί να ευθύνεται η διατροφή, το στρες, ο τρόπος ζωής ή το περιβάλλον; Στην επιστήμη πολλές φορές υπάρχουν περισσότερες από μία απαντήσεις.

Όπως εξηγεί αποκλειστικά στο ert.gr η Εμβρυολόγος – Γενετίστρια Δρ Ελένη Κοντογιάννη, “η επικρατέστερη θεωρία είναι η “υπόθεση των ψευδροοιστρογόνων”. Σύμφωνα με αυτή, περίπου 5.000 χημικές ενώσεις υπάρχουν σε τροφές που καταναλώνουμε, στα λιπάσματα, τα εντομοκτόνα, παρασιτοκτόνα, μυκητοκτόνα και τα βιομηχανικά κατάλοιπα και οι χημικές αυτές ενώσεις δεν είναι πολύ διαφορετικές από τα οιστρογόνα. Τα ψευδροοιστρογόνα, όμως, στον οργανισμό δεν διασπώνται ούτε μεταβολίζονται τόσο εύκολα και βρίσκονται σε επίπεδα έως και χίλιες φορές υψηλότερα από το κανονικό. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε όργανα ευαίσθητα στα οιστρογόνα (όπως οι όρχεις, οι ωοθήκες, το στήθος, η μήτρα και στο έμβρυο που αναπτύσσεται) και πιθανώς να συμβάλει στην υπογονιμότητα, αλλά και στον καρκίνο των όρχεων στους άνδρες, στον καρκίνο του μαστού και της μήτρας στις γυναίκες και στις ανωμαλίες σε έμβρυα. Χαριτολογώντας, θα έλεγα ότι αν επιστήμονες από τον Άρη εξέταζαν την πορεία του σπέρματος, θα κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι το είδος μας οδεύει προς εξαφάνιση. Σε σύγκριση με άλλα θηλαστικά, οι άνθρωποι παράγουν σχετικά μικρότερο αριθμό βιώσιμων σπερματοζωαρίων, ικανών να “κολυμπήσουν” έως το ωάριο και να το γονιμοποιήσουν”.

Ένας στους πέντε υγιείς (και νέους, συνάμα) άνδρες ηλικίας 18-25 παρουσιάζουν ανωμαλίες στον αριθμό σπερματοζωαρίων, ενώ το σπέρμα που παράγουν, έχει συχνά ανώμαλη μορφολογία και χαμηλή κινητικότητα. Μόνο 5-15% του σπέρματος, κατά μέσο όρο, είναι αρκετά καλής ποιότητας ώστε να θεωρηθεί “κανονικό”, σύμφωνα με τους αυστηρούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. 

Οι ειδικοί στην ανθρώπινη αναπαραγωγή δεν εκπλήσσονται από τα αποτελέσματα, γιατί η καθημερινή εμπειρία μας με ασθενείς με υπογονιμότητα δείχνει ότι ο ανδρικός παράγοντας είναι το συχνότερο πρόβλημα σε ζευγάρια που δεν μπορούν να κάνουν παιδάκι. 

Υπάρχουν πάντως και έρευνες με αντικρουόμενα στοιχεία ως προς την πτώση της ποιότητας του σπέρματος.

“Οι ειδικοί μιλούν για ένα νέο φαινόμενο που αφορά τον άνδρα, για ομάδα ανωμαλιών που ονομάζεται Σύνδρομο Ορχικής Δυσγενεσίας (TDS) το οποίο μπορεί να εμφανιστεί με υπογονιμότητα, καρκίνο των όρχεων, υποσπαδία ή κρυψορχία. Θεωρούμε ότι επειδή το σύνδρομο αυτό εμφανίστηκε πρόσφατα και ξαφνικά, δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα γενετικών αλλαγών. Πρέπει να σχετίζεται με τον τρόπο ζωής ή το περιβάλλον. Υπάρχει συμφωνία μεταξύ των επιστημόνων πάνω στη θεωρία ότι τα αίτια της επιδείνωσης των προβλημάτων της ανδρικής υπογονιμότητας έχουν πιθανότατα τις ρίζες τους στην περίοδο που ήταν ακόμα έμβρυα, πριν καν γεννηθούν” επισημαίνει η Δρ Ελένη Κοντογιάννη.

Διαφορετικοί παράγοντες μπορεί να έχουν ένα συνδυαστικό αποτέλεσμα. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών συνδέει την αρχική ανάπτυξη στη μήτρα με τα προβλήματα υπογονιμότητας στην ενήλικη ζωή του άντρα. Για παράδειγμα, οι άνδρες των οποίων οι έγκυοι μητέρες τους είχαν εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα διοξινών μετά από βιομηχανικό ατύχημα στο Σεβέζο στην Ιταλία, έχουν χαμηλότερη ποιότητα σπέρματος. Άνδρες, όμως, που έχουν εκτεθεί σε διοξίνες ως ενήλικοι, δεν είχαν ανάλογες επιπτώσεις στην ποιότητα του σπέρματός τους.

Όπως τονίζει στο ert.gr η κ. Κοντογιάννη, “σήμερα γνωρίζουμε ότι η πτώση της ποιότητας του σπέρματος είναι μια πραγματικότητα κι ότι η ανδρική υπογονιμότητα είναι μία από τις κύριες αιτίες υπογονιμότητας στα ζευγάρια. Οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να αποτελέσουν λύση για πολλούς από τους ασθενείς, αρκεί να απευθυνθούν έγκαιρα στους ειδικούς ώστε να κρίνουμε αν η περίπτωσή τους απαιτεί απλώς αλλαγή τρόπου ζωής, διακοπή καπνίσματος, φαρμακευτική αγωγή ή αν η ιδανική λύση είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση”.

Στο video η Εμβρυολόγος – Γενετίστρια Δρ Ελένη Κοντογιάννη αναλύει το φαινόμενο της μείωσης του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Μιλά για τα πιθανά αίτια, τις επιστημονικές μελέτες που πραγματοποιούνται γύρω από το ζήτημα και εκτιμά τι μέλλει γενέσθαι.

* Η Δρ Ελένη Κοντογιάννη είναι Εμβρυολόγος-Γενετίστρια και Επιστημονική Διευθύντρια “IVF & GENETICS”. 

 Ρεπορτάζ: Τζένη Χαραλαμπίδου