Διατροφή για όσους πάσχουν από διαβήτη

Με τον όρο “σακχαρώδης διαβήτης” αναφερόμαστε σε μια νόσο κατά την οποία οι τιμές του σακχάρου στον οργανισμό είναι υψηλότερες από τα φυσιολογικά όρια. Μια σειρά από συγκεκριμένους διατροφικούς κανόνες και η κατά το δυνατόν απαρέγκλιτη τήρησή τους εξασφαλίζουν σε όσους πάσχουν από διαβήτη μια απόλυτα φυσιολογική ζωή.

Υπάρχουν δύο τύποι σακχαρώδους διαβήτη: αυτός που εμφανίζεται σε ηλικίες συνήθως άνω των 40 και ονομάζεται τύπου ΙΙ και αυτός που ονομάζουμε νεανικό διαβήτη ή τύπου Ι και παρουσιάζεται από την παιδική ηλικία.

Διαβήτης τύπου Ι (Ινσουλινοεξαρτώμενος)

Ένα σωστά διαμορφωμένο διαιτολόγιο με λογικό καταμερισμό γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας, ισορροπημένο θερμιδικό περιεχόμενο σε κάθε γεύμα και με μεγάλη ποικιλία τροφών αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια ρύθμισης του διαβήτη. Ο γιατρός, σε συνεργασία με τον διαιτολόγο, βοηθούν τον διαβητικό να διαμορφώσει και να προσαρμόσει το διαιτολόγιό του στις ενεργειακές ανάγκες και διατροφικές συνήθειές του.

Διαιτητική αντιμετώπιση

Υδατάνθρακες –Έμφαση στο διαιτολόγιο του ατόμου που πάσχει από διαβήτη δίνεται κυρίως στον καθορισμό της ποσότητας και του είδους των υδατανθράκων (αμύλου). Η ποσότητα των υδατανθράκων που περιλαμβάνεται στο διαιτολόγιο διαιρείται σε ποσότητες των 10 γρ. που ονομάζονται ισοδύναμα. Τα ισοδύναμα των υδατανθράκων αναφέρονται σε τροφές ορισμένου βάρους που περιέχουν 10 γρ. υδατανθράκων και οι οποίες, επειδή περιέχουν όλες την ίδια ποσότητα υδατανθράκων, μπορούν να αντικατασταθούν μεταξύ τους, κάνοντας έτσι την τροφή λιγότερο μονότονη. Η κατανομή των ισοδυνάμων των υδατανθράκων εξαρτάται από το είδος και τη συχνότητα χορήγησης της ινσουλίνης κάθε μέρα.

Γεύματα ημέρας –Τρία γεύματα την ημέρα είναι ο ελάχιστος αριθμός για κάποιον που πάσχει από διαβήτη τύπου Ι. Η παράλειψη των προκαθορισμένων γευμάτων αυξάνει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας.

Διαιτητικό λίπος –Προτιμάμε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά, αποφεύγουμε αλλαντικά, μπέικον, βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα, κρέμες γάλακτος, μπισκότα, κρουασάν και το τηγάνισμα ως τρόπο μαγειρέματος. Χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο στο μαγείρεμα και προτιμάμε άπαχο κρέας (π.χ. νουά, στήθος, φιλέτο, μπριζόλα, ψαρονέφρι).

Γλυκά και ζάχαρη –Μπορούμε να καταναλώνουμε γλυκά και ζάχαρη, εφόσον προσαρμόζουμε την ποσότητα των υδατανθράκων τους στη δοσολογία ινσουλίνης. Αντικαθιστούμε τη ζάχαρη με γλυκαντικές ουσίες (ασπαρτάμη, ζαχαρίνη κ.λπ.). Δεν λαμβάνουμε όμως φρουκτόζη.

Φυτικές ίνες –Η συχνή πρόσληψη φρούτων (2-3 φορές/ημέρα), λαχανικών (πάντα σαλάτα με το γεύμα), δημητριακών (νιφάδες βρόμης ή δημητριακά ολικής αλέσεως ως πρωινό) και η επιλογή προϊόντων ολικής αλέσεως (ψωμί και διάφορα αρτοσκευάσματα) ενισχύουν την περιεκτικότητα της διατροφής σε φυτικές ίνες.

Διαβήτης τύπου ΙΙ (Μη Ινσουλινοεξαρτώμενος)

Οι ασθενείς με διαβήτη δεν χρειάζεται να ακολουθούν κάποιον συγκεκριμένο τύπο δίαιτας, αλλά να ενσωματώσουν στην καθημερινότητά τους ένα υγιεινό και ισορροπημένο διαιτολόγιο που δεν υπερβαίνει τις ενεργειακές τους ανάγκες και ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης και λιπιδίων του αίματος. Ο γιατρός και ο διαιτολόγος θα βοηθήσουν στο σχεδιασμό του κατάλληλου διαιτολογίου.

Διαιτητική αντιμετώπιση

Υπάρχουν γενικοί κανόνες διατροφής για ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ:

Αριθμός και συχνότητα γευμάτων –Μοιράζουμε τα γεύματα σε τακτά χρονικά διαστήματα στο 24ωρο (τουλάχιστον 3/ημέρα) και αποφεύγουμε μεγάλα γεύματα αργά το βράδυ.

Λίπος διατροφής –Περιορίζουμε τα κορεσμένα λιπαρά, ειδικά αν έχουν και αυξημένα λιπίδια αίματος. Έτσι, αφαιρούμε το ορατό λίπος από το κόκκινο κρέας και την πέτσα από το κοτόπουλο, αποφεύγουμε τα αλλαντικά, το μπέικον, το βούτυρο, τη μαργαρίνη, τη μαγιονέζα, τις κρέμες γάλακτος, τα μπισκότα, τα κρουασάν και το τηγάνισμα ως τρόπο μαγειρέματος, χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο στο μαγείρεμα, προτιμάμε ημίπαχο γάλα και γιαούρτι (1,5-2%), καθώς και τυριά χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά (ανθότυρο, μυζήθρα ή τυριά “light”), δεν προσλαμβάνουμε περισσότερους από 3 κρόκους αυγών την εβδομάδα.

Γλυκά και ζάχαρη –Η πρόσληψη ζάχαρης και των προϊόντων που την περιέχουν δεν απαγορεύεται, αλλά πρέπει να γίνεται με μέτρο. Μπορούμε, αν επιθυμούμε, να αντικαταστήσουμε τη ζάχαρη με γλυκαντικές ουσίες, όπως ασπαρτάμη, ζαχαρίνη και ακεσουλφαμικό κάλιο. Αποφεύγουμε όμως τη χρήση φρουκτόζης, καθώς μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα επίπεδα λιπιδίων του αίματος.

Φυτικές ίνες –Αυξάνουμε την πρόσληψη φυτικών ινών, καθώς συμβάλλουν στον καλύτερο έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης:

• Προτιμάμε προϊόντα ολικής αλέσεως (ψωμί, φρυγανιές και γενικά αρτοσκευάσματα, καστανό ρύζι).
• Περιλαμβάνουμε στο πρωινό γεύμα δημητριακά, όπως νιφάδες βρόμης ή δημητριακά ολικής αλέσεως.
• Συνοδεύουμε τα γεύματα πάντα με μια σαλάτα από φρέσκα ή βρασμένα λαχανικά.
• Προτιμάμε ως σνακ φρούτα με τη φλούδα τους παρά φρέσκους χυμούς.

Ο καθηγητής Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Λάμπρος Συντώσης και οι επιστημονικοί συνεργάτες του εργαστηρίου Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Άννα Καούρη και δρ Γλυκερία Ψαρρά αποκαλύπτουν ποιες καθημερινές διατροφικές συνήθειες μπορούν να μας προστατεύσουν από τις επιπτώσεις της αυξημένης θερμοκρασίας το καλοκαίρι και να μας χαρίσουν ευεξία και υγεία.