Spleen: Ένα βιβλίο-CD για νέους μιας άλλης εποχής

Μια διαφορετική πρόταση για τους φίλους της ποίησης, της μουσικής αλλά και των κόμικ, σε μιά ιδιαίτερη έκδοση εικονογραφημένου βιβλίου cd, που ενσωματώνει τις τρεις αυτές μορφές τέχνης αποτελεί το Spleen, μια παραγωγή της «Μικρός Ήρως».

Πρόκειται για 11 (+1) ποιήματα του Κώστα Ουράνη, μελοποιημένα από τον Δημήτρη Κογιάννη, και εικονογραφημένα από τη Λυδία Κοντιζά. Πρωταγωνιστεί τραγουδιστικά ο Γιάννης Κούτρας, με συνοδοιπόρους τον Χρήστο Θηβαίο, τον Μίλτο Πασχαλίδη, την Σοφία Παπάζογλου και τον Δημητράκη Ramone. Στην έκδοση περιλαμβάνονται και τα χειρόγραφα του ποιητή, τα οποία παραχώρησε στον Δημήτρη Κογιάννη ο Μάνος Ελευθερίου.

Ποιος είναι όμως ο νεαρός συνθέτης που τόλμησε το εγχείρημα της μουσικής μετουσίωσης των στίχων του Ουράνη; Συναντήσαμε τον Δημήτρη Κογιάννη, ο οποίος μας μίλησε για τον Ουράνη, τη σχέση των νέων με την ποίηση, την προσωπική του μουσική πορεία, τη γενιά των «καταραμένων ποιητών», τον θησαυρό που ανακάλυψε στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ και φυσικά το Spleen.

«Η ποίηση αφορά τους γέρους κάθε ηλικίας», σχολιάζει ο Δημήτρης Κογιάννης αναφερόμενος στη σχέση των νέων με την ποίηση. Σημειώνει ωστόσο πως είναι θέμα σωστού συγχρονισμού, σύμπτωσης της συναισθηματικής κατάστασης του αναγνώστη με αυτήν του ποιητή. Άλλωστε, όπως είχε πει η Κική Δημουλά «Ουδείς ευτυχής έχει διακόψει ευτυχία για να γράφει ποιήματα».

Το Spleen απευθύνεται λοιπόν σε αυτούς τους νέους «κάποιας άλλης εποχής», παντρεύοντας μουσικές που παράγουν έναν σύγχρονο ήχο – με κρουστά, ντραμς, πνευστά, ακουστική, κλασική, ηλεκτρική και slide κιθάρα, ukulele, tongue drum, ηλεκτρικό μπάσο, κοντραμπάσο, πιάνο, τρομπέτα, λύρα, μαντολίνο και ακορντεόν – και στίχο που μας έρχεται από τις αρχές του περασμένου αιώνα, από την δεύτερη ποιητική συλλογή του Κώστα Ουράνη.

Το Spleen κατάγεται από την αρχαία ελληνική λέξη σπλην, όργανο στο οποίο κάποτε πίστευαν ότι εδράζονται τα συναισθήματα ή τα πάθη. Η λέξη σπλην συνδέεται ετυμολογικά με το σπλάχνο. Στην αρχαϊκή Αγγλική σπλην σήμαινε μελαγχολία.

Ο Ουράνης εμπνεύστηκε τον τίτλο της ποιητικής του συλλογής από το ομότιτλο βαθειά μελαγχολικό ποιήμα του Charles Baudelaire, στην ενότητα «Ανία και Ιδεώδες» της ποιητικής συλλογής «Τα άνθη του κακού» (1857). «Το Spleen του Παρισιού» ήταν μάλιστα ο τίτλος που δόθηκε στην μεταθανάτια έκδοση των πεζοτράγουδων του Baudelaire το 1869. Για εκείνον Spleen ήταν «μια αρρώστια του πνεύματος», μια ακατανίκητη διάθεση φυγής και νοσταλγίας, η οποία είναι διάχυτη και στην ποίηση του Ουράνη.

Το cd επιφυλάσσει και μία έκπληξη για όποιον το αφήσει να παίζει μετά το ενδέκατο τραγούδι, που αναγράφεται στους τίτλους. Μετά από λίγα δευτερόλεπτα σιωπής, ακούγεται ένα κρυμμένο κομμάτι, που είναι και αυτό με το οποίο δηλώνει πως ταυτίζεται περισσότερο ο συνθέτης – και ερμηνευτής του στην προκειμένη περίπτωση – Δημήτρης Κογιάννης: το “Φθινόπωρο Εξορίας”.

Ο Κώστας Ουράνης ήταν ένας μεγάλος ταξιδευτής. Τρεφόταν από τα ταξίδια του, καλλιεργώντας μέσα από αυτά αναμνήσεις και εικόνες, τις οποίες αποτύπωνε γλαφυρά στην ποίησή του. Επαναλαμβανόμενο είναι άλλωστε σε αυτήν το μοτίβο της θάλασσας και των καραβιών.

Τα ποιήματα του Spleen που μετατράπηκαν σε στίχους τραγουδιών είναι βαθιά μελαγχολικά, νοσταλγικά, και αποπνέουν μια διάθεση για –αδύνατη- φυγή, ένα αίσθημα ανεκπλήρωτου, ένα βούλιαγμα μέσα στις μνήμες που χάνονται και αυτές γλιστρώντας μαζί με την άμμο στην αδυσώπητη κλεψύδρα του χρόνου που αμείλικτα περνάει. Εγκαταλελειμμένοι κήποι, νοσταλγία και πένθος για αλλοτινές αγύριστες ημέρες ζωντανεύουν από την πένα ενός νέου σε ηλικία ανθρώπου, όπως ήταν ο Ουράνης τον καιρό που έγραφε τα ποιήματα.

Το βιβλίο CD επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις, δώρα για τους αναγνώστες / ακροατές του. Πέρα από το δωδέκατο – κρυφό – κομμάτι και τα χειρόγραφα του ίδιου του ποιητή, στο τραγούδι «Είναι κάποια νησιά» ακούγεται η φωνή του Ουράνη, ένα απόσπασμα από την μοναδική ραδιοφωνική συνέντευξή του, λίγο πριν πεθάνει, το οποίο ανακάλυψε ο συνθέτης στην εκπομπή «Εποχές και Συγγραφείς: Ουράνης» στο ψηφιοποιημένο Αρχείο της ΕΡΤ. Πρόκειται για μία σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά με θέμα τη ζωή και το έργο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών και την προσφορά τους στην πνευματική ζωή του τόπου (παραγωγή 2001-2002).

Ολόκληρη η συνέντευξη του ποιητή, την οποία είχε παραχωρήσει στον Κώστα Ασημακόπουλο το 1959, διασώζεται στο ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ και μπορεί κανείς να την ακούσει στο ακόλουθο βίντεο, για το οποίο έχουν χρησιμοποιηθεί πλάνα από το Spleen του Κογιάννη. Ένα διαμάντι που αποτελεί το δικό μας δώρο στους αναγνώστες / θεατές του πολυμεσικού αυτού άρθρου.

Ο Δημήτρης Κογιάννης έχει πολλές ιδέες για επόμενες μουσικές απόπειρες όμως δεν ξέρει ακόμα ποια θα είναι τα επόμενα βήματά του. “Ουράνη μελοποίησα, δεν ελπίζω” σχολιάζει χαμογελώντας.