Το Καστελλόριζο και η αναθεωρητική Τουρκία

Του Πιέρρου Ι. Τζανετάκου

Φθάνοντας στο Καστελλόριζο δεν αντιλαμβάνεσαι ότι στη θάλασσα της νοτιοανατολικής Μεσογείου εξελίσσεται μια ιδιότυπη ναυτική αντιπαράθεση μεταξύ του τουρκικού και του ελληνικού στόλου. Οι κάτοικοι θεωρούν ότι όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω τους είναι φυσιολογικά, έρχονται ως συνέχεια των κενών προκλήσεων στις οποίες συνηθίζουν κάθε τόσο να προβαίνουν οι Τούρκοι. Άλλωστε με τους «απέναντι», τους κατοίκους του Κας, οι Καστελλοριζιοί είχαν ανέκαθεν εξαιρετικές σχέσεις, βασισμένες όχι μόνο στην καλή γειτονία και τον τουρισμό, αλλά και στις εμπορικές συναλλαγές.

Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα φαίνεται να είναι διαφορετικά. Η παρουσία της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή έχει στρατηγικά χαρακτηριστικά, θα έχει διάρκεια και αποτελεί την κύρια πτυχή της επεκτατικής πολιτικής του Ερντογάν. Υλοποιήθηκε σε πρώτο βαθμό με το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο και τώρα επιχειρείται η συνέχισή της με την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και συγκεκριμένα με την άρνηση της Τουρκίας να δεχτεί ότι το σύμπλεγμα των νησιών της Μεγίστης διαθέτει επήρεια, άρα και υφαλοκρηπίδα, κατ’ επέκταση και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, όπως αυτά ορίζονται από το διεθνές δίκαιο.

Ο Τούρκος πρόεδρος δεν ενδιαφέρεται τόσο για τα όποια ενεργειακά κοιτάσματα μπορεί να κρύβει η βαθιά θάλασσα της Μεσογείου. Επιδίδεται σε μια λυσσώδη προσπάθεια «ν’ αποτινάξει τα δεσμά» της Συνθήκης της Λωζάννης ώστε το έθνος να γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας υπό νέα, αναθεωρημένα και προφανώς διευρυμένα σύνορα. Δύο δρόμοι υπάρχουν γι’ αυτόν: Ο ένας έχει εν μέρει ανοιχθεί καθώς ήδη μια ζώνη λίγων χιλιομέτρων του συριακού εδάφους βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, ενώ ο Ερντογάν θα είναι παρών στο τραπέζι που θα καθίσουν οι μεγάλοι του κόσμου για να χαράξουν τη νέα εδαφική πραγματικότητα στη Συρία. Πλην της επέκτασης, η Άγκυρα αποτρέπει μ’ αυτόν τον τρόπο μια πιθανή συνένωση του κουρδικού στοιχείου της Συρίας με τους Κούρδους της νοτιοανατολικής Τουρκίας, ενδεχόμενο που θα οδηγούσε την Τουρκία σε ένα ανεξέλεγκτο ντόμινο που- υπό όρους- θα μπορούσε να καταλήξει ακόμα και σε εδαφικό διαμελισμό της χώρας. Άλλωστε το κουρδικό πρόβλημα παραμένει ακόμα ως ο μεγαλύτερος φόβος στο συλλογικό υποσυνείδητο των Τούρκων, ισλαμιστών και κεμαλιστών.

Ο δεύτερος δρόμος είναι θαλάσσιος και αφορά την νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά εκεί τα εμπόδια είναι ψηλότερα. Ένα από αυτά είναι και η πρόσφατη συμφωνία Αθήνας- Καΐρου για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Η ελληνική διπλωματία προφανώς γνώριζε ότι η υπογραφή με την Αίγυπτο εμπεριείχε μια σειρά από ρίσκα. Επέλεξε, λοιπόν, να ρισκάρει. Για κάποιους σωστά, για άλλους όχι. Σημασία έχει ότι η Ελλάδα κινείται, παίρνει πρωτοβουλίες και δημιουργεί και αυτή με τη σειρά της τετελεσμένα, κάτι που ανέκαθεν αποτελούσε αγαπημένο σπορ των Τούρκων. Σε περίπτωση που στο εγγύς ή το πιο μακρό μέλλον οι δύο πλευρές προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις, επί τάπητος θα υπάρχει όχι μόνο το μνημόνιο

Άγκυρας- Τρίπολης, αλλά και η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές, οι οποίοι επικεντρώνονται στην πολυήμερη παρουσία του Ορούτς Ρέις πάνω από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, επισημαίνοντας τον κίνδυνο της ντε φάκτο αμφισβήτησης της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας, η οποία θα μπορούσε μάλιστα να αξιοποιηθεί από τους Τούρκους και σε επιμέρους ζητήματα αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες. Ήδη από την πρώτη κρίση του Ιουλίου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρθηκε σε «αμφισβητούμενα νερά». Μπορεί όλοι οι εταίροι σε Ευρώπη, ΝΑΤΟ και ΗΠΑ να καλούν τους Τούρκους να απόσχουν από στρατιωτικοποίηση της κατάστασης, αλλά μια πιθανή διαπραγμάτευση, ή ακόμα παραπάνω μια προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι παντελώς διαφορετική υπόθεση, με άλλα δεδομένα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στη Χάγη κανείς δεν τα παίρνει όλα, άρα κάθε διμερής ή ακόμα καλύτερα πολυμερής σύμπραξη της Ελλάδας με τα κράτη της περιοχής (Κύπρος, Ιταλία, Ισραήλ, Αίγυπτος) θα γείρει την πλάστιγγα ακόμα περισσότερο υπέρ της Αθήνας. Τις τελευταίες ώρες ήρθε (ξανά) να προστεθεί ακόμα ένα εμπόδιο για τους Τούρκους κι αυτό δεν είναι άλλο από τη Γαλλία, ουσιαστικά τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που διακρατεί ειδική στρατηγική θέση όχι μόνο στη θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στο έδαφος της Συρίας.

Το Καστελλόριζο και η αναθεωρητική Τουρκία

Για τους ακρίτες του Καστελλόριζου δεν είναι ευχάριστο να ακούν από το στόμα του Ερντογάν ότι το νησί τους είναι αποκομμένο από την Ελλάδα, ούτε και να βλέπουν τον τόπο τους μέσα στους κόκκινους χάρτες της «γαλάζιας πατρίδας». Καταλαβαίνουν ότι οι Τούρκοι αμφισβητούν το πιο απομακρυσμένο σημείο της ελληνικής επικράτειας προκειμένου να νομιμοποιήσουν τις διεκδικήσεις τους στα μάτια της διεθνούς κοινότητας. Είναι το Καστελλόριζο το αδύναμο σημείο της Ελλάδας; Όπως αποδείχθηκε και στις δύο κρίσεις η απάντηση είναι αρνητική. Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις εμφανίστηκαν έτοιμες ν’ αντιμετωπίσουν κάθε πρόκληση, όχι μόνο πάνω και πέριξ του νησιού, αλλά σε όλη την περιοχή από τον 28ο μεσημβρινό έως και τα βορειοδυτικά της Κύπρου. Έπρεπε να βυθιστεί το Ορούτς Ρέις από τη στιγμή που μπήκε σε ύδατα πάνω από την ελληνική υφαλοκρηπίδα; Προφανώς όχι, διότι έτσι η Αθήνα θα έπεφτε στην παγίδα που της έστησε ο Ερντογάν και θα εμφανιζόταν ως η υπαίτια ξεσπάσματος ενός θερμού επεισοδίου με απροσδιόριστη προοπτική.

Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, είναι σχεδόν αδύνατο για τον Ερντογάν να κάνει πίσω. Μια ματιά στα πρωτοσέλιδα του τουρκικού Τύπου αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι ο τούρκος πρόεδρος θα συνεχίσει την επόμενη περίοδο να διατηρεί την ένταση τόσο στο πεδίο, όσο και στο δημόσιο διάλογο. Απομένουν, άλλωστε ακόμα πολλά στάδια εξέλιξης της κρίσης, με πρώτο τις νέες αδειοδοτήσεις στην τουρκική εταιρεία πετρελαίου για έρευνες μεταξύ Κρήτης, Ρόδου και Καρπάθου. Αυτό που πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας είναι ότι ανεξαρτήτως της προσέγγισης με τη Ρωσίας και της εμφάνισής της ως κράτους- ταραξίας, η Τουρκία δεν παύει να αποτελεί έναν ισχυρό νατοϊκό σύμμαχο καθώς λειτουργεί ως το σημαντικότερο πάτημα της Δύσης στη Μέση Ανατολή. Πέραν αυτών οι εμπορικές σχέσεις και τα συμφέροντα της ΕΕ επί τουρκικού εδάφους δεν αφήνουν στις Βρυξέλλες περιθώρια αξιόλογων παρεμβάσεων. Οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί ανατρέπονται, ενώ καλώς ή κακώς η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται σε μια περιοχή που όπως πάντα έτσι και σήμερα αποτελεί το μήλον της έριδος για τους

ισχυρούς. Εάν φτάσουμε σε σημείο διαπραγμάτευσης με την Άγκυρα η Ελλάδα θα κληθεί να πάρει κομβικές αποφάσεις, ορισμένες εκ των οποίων μπορεί να μη συμβαδίζουν με τις προσδοκίες όλων των Ελλήνων. Ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το συνηθίσουμε.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος