“Ανακαινίζω τη ζωή μου με αρχιτέκτονα τον Αριστοτέλη”: γράφει η Φένια Τσανάκα

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Όπως συμβαίνει σ’ όλους τους ανθρώπους, κατά τη διάρκεια της ζωής μου γεννιόνταν υπαρξιακά και καθημερινά ερωτήματα.

√  Ποιο είναι το νόημα της ζωής;
√  Πώς να χειριζόμαστε το θυμό μας;
√  Πώς να διαμορφώσουμε ανθρώπινες σχέσεις χωρίς εντάσεις και τσακωμούς; Τι σημαίνει αγάπη;
√  Πώς να μεγαλώσω τα παιδιά μου;
√  Πώς να νικήσουμε τους φόβους μας;
√  Γιατί αποτυγχάνουν οι δίαιτες;
√  Μήπως τελικά οι εμπειρίες μας διαμορφώνουν τη σκέψη μας;
√  Πώς οι επιλογές μας θα είναι καλές;
… και πολλά ακόμη ερωτήματα.

Στην προσπάθειά μου να απαντήσω τα ερωτήματα της ζωής, συναντήθηκα με τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, την οποία αγάπησα και μελέτησα. Δύο χρόνια φιλοσοφικής διαδροµής και µελέτης, όπου απαντήθηκαν και ταξινοµήθηκαν τα περισσότερα ερωτήµατά µου.

Έχω επίγνωση ότι στη σηµερινή εποχή οι άνθρωποι βοµβαρδίζονται καθημερινά από πολλές θεωρίες για την επίλυση των ερωτημάτων της ζωής. Όµως, οι περισσότερες είναι αποσπασµατικές και γι’ αυτό αντιφατικές. Στο τέλος µένουµε απόλυτα µπερδεµένοι έχοντας χάσει τον έλεγχο των προτεραιοτήτων, της ουσίας. Μένουµε µε την αίσθηση ότι κάποιος άλλος κρατάει το τιµόνι της ζωής µας.
Ως συνέπεια όλων αυτών γεννήθηκε η ανάγκη να καταθέσω την εµπειρία µου.

Το βιβλίο μου βασίστηκε στα «Ηθικά Νικομάχεια» του Αριστοτέλη, το οποίο είναι ένα βιβλίο με μαθήματα που έδινε ο Αριστοτέλης στους πολίτες εκείνης της εποχής που ενδιαφέρονταν για το «πώς χτίζεται μια καλή ζωή».

Έχοντας την εµπειρία πολλαπλών ρόλων ως επαγγελµατίας, ως µάνα, ως φίλη, ως σύζυγος, ως ταξιδεύτρια, ο Αριστοτέλης δεν µε έπεισε γιατί θεωρείται αυθεντία. Με έπεισε, γιατί αυτό που διάβαζα έκρινα ότι ήταν «έτσι όπως συµβαίνει στη ζωή µου», εποµένως αληθινό.
Αυτό ακριβώς είναι το στοιχείο στο οποίο υπερτερεί η Αριστοτελική θεωρία: ότι αντιστοιχεί με την πραγματικότητα, είναι κατανοητή, πρακτική και εφαρμόσιμη από τους κανονικούς ανθρώπους, τους πολλούς, από την πλειοψηφία.

Η θεωρία του Αριστοτέλη βασίζεται στην αρχή: «Η ζωή του ανθρώπου δεν είναι τα λόγια του αλλά οι πράξεις του, οι ενέργειές του.» Ανάλογα µε τις πράξεις του, ο κάθε άνθρωπος θα έχει και την αντίστοιχη ζωή. Η φιλοσοφία του είναι πρακτική φιλοσοφία. Δίνει τις αρχές, τις βάσεις για να σχεδιάσει και να πραγµατοποιήσει ο καθένας µας τους κανόνες της ζωής που επιθυµεί και µπορεί να έχει.

Όπως λέει και ο ίδιος, η δυσκολία είναι η πράξη και γι’ αυτό µεγάλο τµήµα της φιλοσοφίας του αναφέρεται στο πώς θα πετύχουµε την εφαρµογή της θεωρίας. Η όποια αλλαγή στη ζωή µας έρχεται µέσω των πράξεών µας.
Η θεωρία του μπορεί να αλλάξει το πώς νιώθουμε (πώς θυμώνουμε, φοβόμαστε, ζηλεύουμε, εκτιμάμε τον εαυτό μας και τους άλλους, αγαπάμε κ.λπ.), τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις και εντέλει τον τρόπο που πράττουμε προκειμένου να αποκτήσουμε μόνιμη όρεξη για ζωή.

Μιας και μιλήσαμε εκτενώς για τις πράξεις, θα μοιραστώ ένα απόσπασμα του βιβλίου μου γι’ αυτές.

«Όταν λέµε πράξη στους ανθρώπους, δεν εννοούµε µόνο το «τι» κάναµε. Ο Αριστοτέλης αναγνώρισε ότι είναι άλλη πράξη να δώσουµε ελεηµοσύνη σε κάποιον, γιατί θέλουµε να του συµπαρασταθούµε και άλλη πράξη να δώσουµε ελεηµοσύνη στον ίδιο άνθρωπο, για να το µάθουν οι φίλοι µας. Εντελώς άλλη πράξη είναι να δίνουµε ελεηµοσύνη σε κάποιον, γιατί θέλουµε να τον διαφθείρουμε και να τον ωθήσουμε στην πορνεία. Επομένως, όταν µιλάµε για ανθρώπινη πράξη ή ενέργεια, πρέπει να διευκρινίσουµε το γιατί, το πώς, σε ποιον, πότε κάναµε ό,τι κάναµε. Τότε και µόνο τότε έχουµε ορίσει την πράξη και όχι µόνο λέγοντας το «τι». Το «τι έκανε κάποιος» είναι το «φαίνεσθαι» αλλά στις ανθρώπινες πράξεις συµµετέχουν πάντα οι σκέψεις του και τα κίνητρά του, δηλαδή το «µη φαίνεσθαι». Για το χαρακτηρισµό µιας πράξης συµβάλλει καθοριστικά το κίνητρο, το γιατί κάναµε ό,τι κάναµε. Μία πράξη µπορεί να φαίνεται καλή και να είναι κακή και αντιστρόφως να φαίνεται κακή αλλά να είναι καλή. Το να χρησιµοποιούµε το νου µας είναι συνδεδεµένο µε τη φύση µας, εποµένως το σκεπτικό των πράξεών µας έχει τεράστια σηµασία για τη ζωή µας, που όπως είπαµε είναι οι πράξεις µας.

Τα λόγια, όταν δεν γίνονται πράξη, δεν έχουν καμία απολύτως σηµασία. Είναι σαν τα «θα» των πολιτικών, τις πρωτοχρονιάτικες αποφάσεις, τις δευτεριάτικες δίαιτες και τις εφηβικές υποσχέσεις αιώνιας αγάπης, τις ιατρικές συµβουλές τις οποίες ξεχνάµε µόλις κλείσει η πόρτα του ιατρείου, τους νόµους που δεν εφαρµόζονται. Οι ηλικιωµένοι, που έχουν ακούσει πολλά «θα», πολλές υποσχέσεις και αποφάσεις, όταν τα ακούν κουνούν το κεφάλι. Ξέρουν ότι τα λόγια εύκολα λέγονται, δύσκολα γίνονται. Τελικά όµως η ζωή είναι τι πράξαµε, όχι τι θέλαµε να πράξουµε ή τι λέγαµε ότι θα πράξουµε και δεν το κάναµε!

Κι εφόσον η ζωή είναι οι πράξεις µας, δεν έχουµε παρά να ασχοληθούµε µε αυτές. Ο στόχος λοιπόν όλης αυτής της φιλοσοφικής έρευνας, δεν είναι µόνο η γνώση, αλλά πώς η γνώση θα µετουσιωθεί σε πράξη, σε ζωή.»

Φένια Τσανάκα

Το βιβλίο της Φένιας Τσανάκα Ανακαινίζω τη ζωή μου με αρχιτέκτονα τον Αριστοτέλη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός (σελ.: 422, τιμή: €19,00).

H Φένια Τσανάκα δεν είναι φιλόσοφος αλλά αρχιτέκτων. Γεννήθηκε το 1969 στην Αθήνα και είναι μητέρα δύο παιδιών. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Αθήνα, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έκτοτε διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο εκπονώντας μελέτες, επιβλέψεις και κατασκευές ιδιωτικών έργων. Σημαντική θεωρεί την εικοσιπενταετή συνεργασία που έχει με το Ίδρυμα Ωνάση, έχοντας αναλάβει σήμερα την επίβλεψη της επέκτασης του «Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Νοσοκομείου».
Έχει ταξιδέψει σε περισσότερες από 45 χώρες που την καθόρισαν και την διαμόρφωσαν ως «πολίτη του κόσμου».
Τα τελευταία 7 χρόνια ασχολείται και με τη πρακτική φιλοσοφία, διερευνώντας ποια είναι η καλή ζωή και πώς χτίζεται, με δάσκαλο τον Χρ.Γιανναρά.