“Εφαπτόμενες Ζωές”: γράφει η Γκρέτα Χριστοφιλοπούλου

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ,

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Υπάρχει τελικώς η έννοια του αναπόδραστου ή μήπως ο ίδιος ο άνθρωπος καθορίζει την πορεία της ζωής του; Αποδεικνύεται τελικώς αδύνατο να απαντήσει κανείς στο ερώτημα, αν κρίνει τα γεγονότα σε ενεστώτα χρόνο. Αντίθετα, η κρίση μας ξεκαθαρίζει, όταν ψηλαφούμε τα γεγονότα με την αναγκαία απόσταση ασφαλείας από τον καιρό τους. Όταν οι ήρωες έχουν μετοικήσει στο επέκεινα. Τότε, το τελεσίδικο, σου επιτρέπει να κρίνεις με διαύγεια και να τοποθετηθείς απέναντι από τους ήρωες σου και την πορεία τους αντικειμενικά.

Εκ των υστέρων κρίνοντας, η τύχη και η προσωπική νομοτέλεια σε ένα βιογραφικό καμβά, συνυφαίνονται με ένα πλήθος από εξωγενείς παράγοντες και σαφέστατα από το ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο επιλέχτηκαν να ζουν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι ίδιοι με τις αποφάσεις και τις πράξεις τους, επηρεάζουν τη ζωή τους. Ως ελεύθερα και σκεπτόμενα όντα, καθορίζουν με τη στάση τους το μελλούμενα, αποστερώντας από την περίφημη ειμαρμένη τον πρωταγωνιστικό ρόλο, που κάποιοι της αποδίδουν.

Ωστόσο όμως, το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν οι ήρωες δεν είναι απλώς ο φυσικός τους περίγυρος ή το σκηνικό, μέσα στο οποίο κινούνται, αλλά ο καθοριστικός παράγοντας για τη στάση τους. Για το λόγο αυτό εξάλλου, στα μυθιστορήματα μου, μελετώ και καταγράφω με ακρίβεια το ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους, αναδεικνύοντας πτυχές άγνωστες της ευρωπαϊκής και ελληνικής Ιστορίας, και γεγονότα, που αποδεικνύονται καταλυτικά για την εξέλιξη της αφήγησης και την κατανόηση των πράξεων τους. Στην Ιστορία λοιπόν, υπάρχει ατόφια η έννοια του αναπόδραστου, που κατευθύνει εν τέλει τις σκέψεις, τις αποφάσεις και τις κινήσεις των ηρώων μου.

Αφηγούμενη λοιπόν την πορεία μιας οικογένειας, η οποία ξεκινά από την Τεργέστη του 1824 και εκτείνεται μέχρι το 1980, με ενδιέφερε, σαφώς να αναπλάσω τις ανθρώπινες υπάρξεις αλλά και να τις εντάξω στο γεωγραφικό, το πολιτικό, το κοινωνικό, καθώς και το οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται. Αυτή η οπτική, διατρέχει τις Εφαπτόμενες ζωές σε κάθε τους σελίδα. Το αποτέλεσμα με δικαίωσε πλήρως.

Για παράδειγμα, όταν το Μάρτιο του 1824 η αριστοκρατία της Τεργέστης φοράει τις μάσκες της, ντύνεται στα βελούδα και τα μετάξια και ετοιμάζεται να ξεφαντώσει την τελευταία νύχτα της Αποκριάς στο Palazzo del Fiore, τα όσα ακολουθούν, αλλάζουν «μοιραία» τη φυσιολογική πορεία των γεγονότων. Αυτή τη νύχτα, ο Στασινός Buonno Dio, πάνω σε μια κλειστή στροφή μιας volta, ενώνει τα χέρια του με κείνα της Eριέττα Φόσκολι και της αποκαλύπτεται. Ο έρωτας τους, θα επηρεάσει καταλυτικά την πορεία του εμπορικού και εφοπλιστικού Οίκου, αλλά και τη μοίρα των ναυσίβιων και μη απογόνων του.

Αν δεν είχαν αποκλειστεί στο πολιορκημένο Μεσολόγγι και δεν είχαν καταφέρει να ξεφύγουν, με τον μυθιστορηματικό, αλλά απολύτως αληθή τρόπο που περιγράφεται στο βιβλίο, ο ήρωας δεν θα είχε αναμιχθεί ενεργά με την Ελληνική Επανάσταση και, προφανώς, θα συνέχιζε να καπετανεύει τα πλοία του, όσο ο καιρός το επέτρεπε και να απολαμβάνει το μεγαλοαστικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο μεγάλωσε.

Αν δεν είχε βρεθεί τυχαία στο εκρηκτικό Παρίσι του Μεσοπολέμου και δεν άκουγε τον Ελευθέριο Βενιζέλο να καλεί τους εκεί φοιτητές να καταταγούν εθελοντικά στο στράτευμα, δεν θα είχε βρεθεί στην κατάρρευση του μετώπου και τη λεηλατημένη Σμύρνη του ΄22.

Οι Εφαπτόμενες ζωές εξελίσσονται σε χρόνια συναρπαστικά και σκληρά. Ποτισμένα με την αλμύρα της θάλασσας και την αψιά μυρωδιά που απόθεσε πάνω τους το μπαρούτι. Θρυλικοί θαλασσοπόροι, χαράζουν τη ζωή τους σε ναυτικά ημερολόγια και γράμματα σφραγισμένα με ισπανικό κηρό. Αρχόντισσες που, ακόμα και σε χαλεπούς καιρούς, αναλαμβάνουν δράση και αποτυπώνουν τις σκέψεις τους σε αριστουργηματικά χειροποίητα επιστολόχαρτα που φέρουν το οικόσημο τους.

Οι αναγνώστες, γίνονται μάρτυρες ενός μυθιστορηματικού κοντραμπάντου, ταξιδεύουν στα βαγόνια του Orient Express και της καμπίνες του Queen Marry, που αποπλέει κατάφωτο τον Αύγουστο του 1939 για τη Νέα Υόρκη, ενώ στην Ευρώπη φυσούν ήδη οι άνεμοι του πολέμου, βιώνουν την καταστροφή της Σμύρνης, τις πρώτες εργατικές εξεγέρσεις στην Ελλάδα.

Η ζωή και ο θάνατος, αλλά και ο έρωτας, παίζουν μεγαλοφυή παιχνίδια τις γενιές των Buono Dio, που θα δοκιμαστούν στη Λυδία λίθο της Ελληνικής Επανάστασης, των Βαλκανικών συρράξεων και των Παγκοσμίων Πολέμων, αποδεικνύοντας ότι το motto που κοσμούσε το οικόσημο τους ήταν πάντοτε εν ισχύ, καθώς «Κλυδωνίζονται, αλλά δεν βυθίζονται».

Οι ήρωες, στον απόηχο ενός καλοκαιρού, παλιννοστούν στη στοργική αγκαλιά της Ιθώμης, καθώς η Δάφνη Μωραΐτη αφηγείται τον ευδαίμονα βίο τους, μέσα από τις εφαπτόμενες ζωές τους και τις συναρπαστικές ιστορικές μεταβολές, οι οποίες μπλέκονται αξεδιάλυτα με την ουσία του ιστορήματος.

Γκρέτα Χριστοφιλοπούλου

Το ιστορικό μυθιστόρημα της Γκρέτας Χριστοφιλοπούλου Εφαπτόμενες ζωές κυκλοφορεί από τον Εκδοτικό Οργανισμό Λιβάνη (σελ.: 304, τιμή: 14,95 €).

Εικόνα εξωφύλλου: Karel Dujardin, Boy Blowing Soap Bubbles, Allegory on the Transitoriness and the Brevity of Life, 1663. Statens Museum for Kunst / National Gallery of Denmark, Κοπεγχάγη, Δανία (λεπτομέρεια).

Η ΓΚΡΕΤΑ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ είναι δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΑ, εξειδικευμένη στο οικονομικό ναυτιλιακό ρεπορτάζ. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Ναυτιλιακά & Ναυτικό Δίκαιο στο Λονδίνο και στη συνέχεια πήρε Μaster στον τομέα του Shipping Management.
Ασχολήθηκε αρχικά με το επιχειρηματικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα Κέρδος και στη συνέχεια εργάστηκε ως ναυτιλιακή συντάκτις στην εφημερίδα Εξπρές, στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία και στο Shipping Outlook, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε για πολιτιστικά θέματα σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά.
Από το 1986 μέχρι το κλείσιμο της ΕΡΤ, τον Ιούνιο του 2013, ήταν υπεύθυνη του ναυτιλιακού ρεπορτάζ στη ΝΕΤ 105,8, ενώ παρουσίασε στην τηλεόραση της ΕΡΤ τη σειρά ντοκιμαντέρ με τίτλο Οι κυρίαρχοι των θαλασσών, με σημείο αναφοράς το ελληνικό ναυτιλιακό θαύμα.
Έχει κάνει δεκάδες εισηγήσεις και παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ως πρόεδρος ή βασική εισηγήτρια, προσκεκλημένη πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, διεθνών ναυτιλιακών οργανισμών και φορέων της ναυτιλίας.
Είναι ιδρυτικό μέλος και διετέλεσε γενική γραμματέας της διεθνούς οργάνωσης Women’s International in Shipping and Trading Association, επίτιμο μέλος της Ναυτιλιακής Λέσχης Πειραιά, καθώς και του Greek Children Found – New York Memorial Cancer Center.
Το πρώτο της διήγημα, με τίτλο Πειραιάς και Piraeus, απέσπασε το δεύτερο βραβείο στον ετήσιο διαγωνισμό διηγήματος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, ενώ τον Απρίλιο του 2004 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο Η Τέχνη της Ζωής αποσπώντας διθυραμβικές αναφορές στις ειδικές σελίδες βιβλιοκριτικής.
Το 2005 κυκλοφόρησε μια εμπεριστατωμένη πολιτιστική μελέτη, με τίτλο Στου Κύκλου τα Γυρίσματα, ξετυλίγοντας ήθη, έθιμα, λαϊκές παραδόσεις και δοξασίες.
Το προηγούμενο μυθιστόρημά της, με τίτλο Το παλίμψηστο του Αρχιμήδη, ταξιδεύει τον αναγνώστη στις άγνωστες και απόκρυφες πτυχές της ιστορίας από το 287 π.Χ. μέχρι σήμερα.