Η Άννα Παπασταύρου γράφει για τον Πάολο Κονιέττι και “Τα οχτώ βουνά”

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Ένα σπάνιο εκδοτικό γεγονός: ΤΑ ΟΧΤΩ ΒΟΥΝΑ, το μυθιστόρημα “ενηλικίωσης” του Πάολο Κονιέττι αγοράζεται για να κυκλοφορήσει σε τριάντα χώρες πριν ακόμα εκδοθεί στην Ιταλία.

Με το βραβείo Strega (μυθιστορήματος ενηλίκων) αλλά και το βραβείο Strega Giovani (μυθιστορήματος για νέους) στις αποσκευές του, το βιβλίο έχει ήδη αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές από όλο τον κόσμο. Επίσης έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία τόσο στην Ιταλία, όσο και στη Γαλλία και την Αγγλία (Prix Médicis Étranger, English Pen Translates Award, Premio Itas, Premio Viadana, Premio Leggimontagna).

«Απλά το ερωτεύτηκα», γράφει ο εκδότης του Penguin Random House, στη Μεγάλη Βρετανία. Και δεν είναι ο μόνος που δηλώνει ερωτευμένος με το βιβλίο.

Ο Πάολο Κονιέττι αρχίζει να γράφει σε ηλικία 18 χρόνων. Τα μαθηματικά που σπουδάζει δεν καταφέρνουν να τον συγκινήσουν, ενώ αντίθετα βυθίζεται με ενθουσιασμό στην αμερικανική λογοτεχνία. Ο Χέμινγουεϊ, ο Θορώ, ο Ρικ Μούντυ, ο Ντέιβιντ Φόστερ Ουάλλας γίνονται πηγή έμπνευσης γι’ αυτόν. Πολλά βιβλία του, διηγήματα, μυθιστορήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, δοκίμια, προετοιμάζουν το έδαφος για την επιτυχία των “Οχτώ Βουνών”, και σχεδόν όλα του τα έργα βραβεύονται.

Μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην πόλη, τον χειμώνα, και το βουνό, το καλοκαίρι. Ωστόσο, ταξιδεύει όσο συχνότερα μπορεί. Ταξιδεύει στο Νεπάλ για να γνωρίσει τα ψηλότερα βουνά του κόσμου. Θέλει να τα γνωρίσει, ει δυνατόν, όλα. Η αγάπη του αυτή είναι διάχυτη σε όλα του τα έργα. Καρμική ήταν η συνάντησή του με το βιβλίο του Jon Krakauer, Into The Wild, που διηγείται την ιστορία του Christopher McCandless και το ταξίδι του στην Αλάσκα. Νιώθει κι αυτός ότι στο βουνό συμφιλιώνεται με τον κόσμο.

Στα ΟΧΤΩ ΒΟΥΝΑ, ο πρωταγωνιστής, ο μικρός Πιέτρο, είναι ένα παιδί της πόλης που περνάει τα καλοκαίρια του στο βουνό. Εκεί γνωρίζει τον Μπρούνο, ένα χωριατόπαιδο, μαθημένο να βόσκει τα γελάδια, απλοϊκό και μονόχνοτο. Μια βαθιά φιλία γεννιέται ανάμεσά τους, που αποτελεί και τον καμβά πάνω στον οποίο χτίζεται όλη η ιστορία και αναδεικνύονται τα πρόσωπα που σημαδεύουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τη ζωή του Πιέτρο: ο πατέρας, απών και απόμακρος, που μόνο το βουνό τον γαληνεύει αποκαλύπτοντας μια δεύτερη, άγνωστη πλευρά του στον γιο· η μητέρα, πάντα πρόθυμη να βοηθάει τους άλλους, δοτική και μεγαλόψυχη· η Λάρα, η κοπέλα που μπαίνει στη ζωή των δύο φίλων ανατρέποντας τις ισορροπίες.

Και ο μεγάλος πρωταγωνιστής είναι βέβαια το βουνό. Το βουνό που επιβάλλει τους δικούς του όρους, το βουνό που οι άνθρωποι διαρκώς προσπαθούν να το καταπατήσουν και να το υποτάξουν, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Άλλοι ανεβαίνουν στις κορφές με σεβασμό στη φύση και στα πλάσματά της, άλλοι όμως ανεβαίνουν σαν κατακτητές, φτιάχνουν πίστες για σκι, αλλοιώνουν την εικόνα του, δείχνοντας απόλυτη έλλειψη σεβασμού.

Ο Κονιέττι σέβεται το βουνό, το αγαπάει. Οι παιδικοί του φόβοι, που αποτυπώνονται στο βιβλίο Il ragazzo selvatico (το οποίο πρόκειται επίσης να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη) μετατρέπονται σε σεβασμό και θαυμασμό για τα βουνά.

Η μοναξιά, σημαντικό στοιχείο και πρόταση για στοχασμό στο βιβλίο, μπορεί να είναι πηγή έμπνευσης και περισυλλογής, όσο και πηγή απόγνωσης και θλίψης.

Ίσως αυτός να είναι ο λόγος του φαινομενικού «διχασμού» του Κονιέττι ανάμεσα στην πόλη και την ύπαιθρο. Αυτός, που λατρεύει το βουνό, νιώθει συνάμα την ανάγκη να ζήσει και σε μια μεγάλη πόλη. Μια από τις αγαπημένες του μάλιστα είναι η Νέα Υόρκη, την οποία σε μια του συνέντευξη χαρακτηρίζει «πόλη της φαντασίας».

Ο πατέρας του Πιέτρο (που σε πολλά μοιάζει με τον πατέρα του Κονιέττι, όπως μοιάζουν και άλλοι ήρωες του βιβλίου με πρόσωπα του περιβάλλοντός του) αφήνει σημειώσεις σε τετράδια φυλαγμένα στους μικρούς ορειβατικούς σταθμούς πάνω στο βουνό, αναγγέλλοντας την άφιξή του στην κορφή. Είναι ο τρόπος του να αφήσει το στίγμα του, ένα ίχνος από την παρουσία του εκεί πάνω.

Μεταφράζοντας τα ΟΧΤΩ ΒΟΥΝΑ, διαβάζοντας τα βιβλία του και γνωρίζοντας και τον ίδιο, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι ο Πάλο Κονιέττι θα αφήσει ένα βαθύ, σημαντικό ίχνος στην ιταλική και την παγκόσμια λογοτεχνία.

Άννα Παπασταύρου
Μεταφράστρια

Το μυθιστόρημα του Πάολο Κονιέττι Τα οχτώ βουνά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη (σελ.: 296, τιμή: 13,30 €).

Θα μπορούσα να πω πως άρχισα να γράφω αυτή την ιστορία όταν ήμουν μικρό παιδί, γιατί είναι μια ιστορία που μου ανήκει με τον τρόπο που μου ανήκουν και οι αναμνήσεις μου. Τα τελευταία χρόνια, όταν με ρωτούν για τι πράγμα μιλάει, απαντώ στερεότυπα: για δυο φίλους κι ένα βουνό. Ναι, ακριβώς γι’ αυτό μιλάει.
Πάολο Κονιέτι

«Υπέροχος φόρος τιμής στην ελευθερία, τη φιλία αλλά και στη σχέση πατέρα-γιου».
Περιοδικό Lire

«Ένα βιβλίο ουσιαστικό, δυνατό και οικουμενικό».
Philippe Claudel, L’Express

O Πάολο Κονιέττι (Μιλάνο, 1978) έχει γράψει τα βιβλία Manuale per ragazze di successo (2004), Una cosa piccola che sta per esplodre (2007), Sofia si veste sempre di nero (2012) και A pesca nelle pozze più profonde (2014) (για τον εκδοτικό οίκο Minimum fax). Με θέμα τα βουνά έχει δημοσιεύσει το έργο Il ragazzo selvatico (Terre di mezzo, 2013). Είναι επιμελητής της ανθολογίας διηγημάτων New York Stories (Einaudi, 2015).

Το 2017 τιμήθηκε με το Premio Strega Giovani και με το Premio Strega, δύο βραβεία αφιερωμένα στα βουνά, όπως είπε ο ίδιος. Το μπλογκ του είναι paolocognetti.blogspot.it

Η Άννα Παπασταύρου γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Ιταλικής Σχολής Αθηνών, με σπουδές στη Νομική. Μεταφράζει ιταλική, αγγλική και γαλλική λογοτεχνία για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια και συνεργάζεται με πολλούς εκδοτικούς οίκους. Μεταξύ άλλων, έχει μεταφράσει έργα των J. Eugenides, E. De Luca, A. Piperno, A. Baricco, T. Pratchett, E. Hemingway, M. Twain, U. Eco, C. Pavese, A. Moravia, C. Magris, C. Tsiolkas.

Για τη μεταφραστική της δουλειά έχει βραβευθεί επανειλημμένα.
Το 2000, εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ) με τη μετάφρασή της του Χακ Φιν.
Το 2003 βραβεύθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου στο παιδικό βιβλίο.
Το 2005 τιμήθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ιταλίας για τη μετάφραση του Ιστορίες από την Προϊστορία (Storie della Preistoria) του A. Moravia.
Το 2007 βραβεύθηκε από το ΕΚΕΜΕΛ και το Istituto Italiano di Cultura για το Ο κήπος των Ρενάλ (Il naturale disordine delle cose) του A. Canobbio.
Το 2009 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για το Ιστορία σαν παραμύθι (Questa storia) του A. Baricco.
Το 2014 έλαβε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας το βραβείο «Ιουλία Ιατρίδη» για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου και το 2017 από το Istituto Italiano di Cultura, το βραβείο «Pier Paolo Pasolini» για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου.
Περιστασιακά ασχολείται με την επιμέλεια κειμένων, με τη διασκευή (πεζή και ποιητική) κλασικών έργων για παιδιά και με τη συγγραφή. Το 2001 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της Τέλος κακό, όλα καλά (η μετάλλαξη), από τις εκδόσεις Πατάκη.

Από το 2003 μέχρι το 2011 δίδαξε λογοτεχνική μετάφραση από τα ιταλικά στα ελληνικά (πεζογραφία, θέατρο, παιδική λογοτεχνία) στο ΕΚΕΜΕΛ και από το 2013 μέχρι το 2014 στο Istituto Italiano di Cultura στην Αθήνα.

Επί σειρά ετών συμμετείχε στο Θεατρικό Εργαστήρι Μετάφρασης της Ορλεάνης για την προώθηση του σύγχρονου ιταλικού θεάτρου στην Ελλάδα.

Συνεργάστηκε με το Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, στο Φόρουμ Σύγχρονης Δραματουργίας το 2008 και το 2009· με το Φεστιβάλ Αθηνών για τον υπερτιτλισμό της ΜΗΔΕΙΑΣ του Πέτερ Στάιν το 2005 στην Επίδαυρο· με το Εθνικό Κέντρο Δραματουργίας Νορμανδίας για τον υπερτιτλισμό της θεατρικής προσαρμογής από τον Eric Lacascade του έργου ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ του Μαξίμ Γκόρκι, το 2006 στο Ηρώδειο.

Μια διαφορετική δουλειά ήταν η μετάφραση του The fabulous adventures of Alexander the Great, μιας όπερας για νέους (σε μουσική David Blake και λιμπρέτο John Birthwhistle), η οποία παρουσιάστηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και στην Ελλάδα (Μυτιλήνη) το 1998.

Συμμετέχει στην ελληνική επιτροπή κρίσης για τα βραβεία STREGA.