Το “Πρωτόλειο” του Andrew Martin: γράφει η Βίβιαν Στεργίου

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Σεξ, ναρκωτικά, βιβλία και κακό γράψιμο

Καλοκαίρι. Ο Πίτερ διαβάζει πλάι στη λιμνούλα. Μετακινεί σημεία στίξης σε αποτυχημένα κείμενα word που ιδεατά θα έπρεπε να εξελιχθούν σε συγκλονιστική λογοτεχνία. Spoiler: αυτό δε συμβαίνει. Ο Πίτερ θέλει να περνάει γαμάτα. Διαβάζει πολύ, πίνει μπύρες, καπνίζει μαριχουάνα απ’ τον φορητό ατμιστή του, ακούει δίσκους κάντρι και χιπ χοπ και βγάζει τον σκύλο βόλτα. Παλεύει να γράψει το βιβλίο που θα τον κάνει, υποτίθεται, συγγραφέα. Η κοπέλα του, η Τζούλια, γράφει ποιήματα, δουλεύει στο τοπικό νοσοκομείο, πάει για τρέξιμο τις πιο άκυρες ώρες και τη βρίσκει με χοντρά βιβλία του 19ου αιώνα. Η κλίκα από κουλτουριάρηδες-μπυροπότες περιλαμβάνει ακόμα μια σινεφίλ που οργανώνει μαζώξεις με ψυχεδελικά ναρκωτικά και προβολές αλλόκοτων φιλμ, έναν τζαζίστα ερημίτη που εκτρέφει κοτόπουλα και διάφορους τελειωμένους που νομίζουν ότι λένε κάτι περισπούδαστο κάθε φορά που μασουλάνε παραισθησιογόνα μανιτάρια.

Σ’ αυτήν την παρέα προστίθεται η Λέσλι. Κοντά στα τριάντα της, δε θα μπορούσε να απαντήσει ακριβώς στο ερώτημα αν έχει ενηλικιωθεί ή όχι, πού θέλει να ζει ή πώς, μ’ έναν άντρα ή μια γυναίκα, απόμερα ή στην πόλη. Έχει φυσικά κάποιες, πρώτες, εμπειρίες αλλά δεν ξέρει την αξία τους. Ακολούθησε ρομαντικά την ιδέα να πάει στην επαρχία να γράψει, υποτίθεται, κάτι. Οι μέρες της γλιστράνε με διάβασμα, ουίσκι, σεξ χωρίς δεσμεύσεις και ψιλοαποτυχημένα διηγήματα στο περιοδικό New Yorker και στο παμβρώμικο λάπτοπ της. Πού και πού αναβοσβήνει στο κεφάλι της η μεγάλη ερώτηση: πώς να ζήσω τη ζωή μου;

Το Πρωτόλειο του Άντριου Μάρτιν είναι στο εδώ και στο τώρα. Γράφει για την εποχή μας στη γλώσσα αυτής ακριβώς της εποχής. Μιλά για τις ό,τι να ‘ναι αποφάσεις που παίρνεις όταν είσαι νέος, για την αγωνία να το παίξεις κουλ και ξεχωριστός κι ανεξάρτητος και να γίνεις σπουδαίος. Είναι αστείο. Έχει αξιοζήλευτη ροή και απεχθάνεται τα δράματα. Ο Μάρτιν δεν ανήκει στους συγγραφείς που φτιάχνουν εξωπραγματικά βάσανα για τους ήρωες τους. Το χειρότερο που τους συμβαίνει είναι ο ίδιος τους ο εαυτός – κι ίσως κι αυτό να μην είναι τόσο φριχτό τελικά. Για τους ήρωες του Πρωτολείου όλα είναι “υλικό”, παρόλο που ακόμα δεν ξέρουν πώς να γράφουν. Παραδίνονται ακομπλεξάριστα σ’ έναν εξουθενωτικό εμπειρισμό χωρίς σχέδιο. Ο Μάρτιν τους ξέρει καλά. Τους επιφυλάσσει κατανόηση και ειρωνεία.

Το βιβλίο με κέρδισε αμέσως με τη ζωντάνια του και το εξαιρετικό στυλ. Τυλίχτηκα στο κουκούλι της ιστορίας και δεν ήθελα να βγω. Δεν έχει χαζές κλάψες. Δεν έχει δακρύβρεχτες συγκινήσεις. Σκεφτόμουν ότι έπρεπε να φροντίσουμε να διατηρηθεί και στην ελληνική μετάφραση το αστείο και κομψό στυλ μαζί με τη γλώσσα του εδώ και του τώρα, όπως τη μιλάμε εμείς. Προσπαθήσαμε να το κάνουμε έτσι. Ο στόχος είναι ο αναγνώστης να μπορεί να αφεθεί φυσικά και άνετα στις εντελώς οικείες εικόνες ανωριμότητας που χτίζουν το Πρωτόλειο: μια μάζωξη σε σπίτι όπου βλέπεις κάτι ακατανόητο στον προτζέκτορα ενώ χουφτώνεις τον διπλανό σου μέχρι να βγείτε off απ’ τα ποτά, ένα καλοκαιρινό μεσημέρι με κολύμπι και βιβλία που εξελίσσεται σε γρήγορο σεξ, ένα βράδυ σε μπαρ που η μουσική είναι κακή, η πίστα άδεια και το κάπνισμα επιτρέπεται μόνο στον χώρο όπου αράζουν τελειωμένοι. Όλ’ αυτά που είναι η νεότητα υπάρχουν μέσα σ’ αυτό το φοβερά δουλεμένο βιβλίο που αυτοαποκαλείται τόσο παιχνιδιάρικα ανώριμο. Είναι σαν να έχεις βγει για ποτό και κάποιος να σε φλερτάρει μιλώντας ακατάπαυστα για μουσικές και βιβλία και μέρη και, φυσικά, για εσάς τους ίδιους και τις πολύτιμες, εγωκεντρικές ζωές σας. Αυτό κάνει αυτό το βιβλίο.

Βίβιαν Στεργίου

Το μυθιστόρημα του Άντριου Μάρτιν Πρωτόλειο κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Βίβιαν Στεργίου, από τις Εκδόσεις Δώμα | βιβλία στην Αθήνα (σελ.: 308, τιμή: €18,00).
Πίνακας εξωφύλλου: Balthus, Thérèse rêvant (1938). Peter Horree / Alamy Stock Photo

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Andrew Martin γεννήθηκε στο Νιου Τζέρσεϊ και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και στο Πανεπιστήμιο της Μοντάνα. Εργάστηκε στο New York Review of Books. Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί στο Paris Review, το Zyzzyva και το Tin House, ενώ δοκίμιά του δημοσιεύτηκαν στο New Yorker, στο New York Review of Books και στη Washington Post, μεταξύ άλλων. Το Πρωτόλειο είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑ

Η Βίβιαν Στεργίου γεννήθηκε το 1992 στα Τρίκαλα. Σπούδασε νομική στην Αθήνα και στην Ουτρέχτη. Είναι υποψήφια Διδάκτωρ Αστικού Δικαίου της Νομικής Αθήνας. Η συλλογή διηγημάτων της Μπλε Υγρό (Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Πεζογράφου “Μένης Κουμανταρέας” της Εταιρείας Συγγραφέων) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. Αρθρογραφεί στη lifo. Ζει στην Αθήνα.