Ένα graphic novel για την Πληροφορική και τον μηχανισμό της σκέψης μας… (συνέντευξη)

Ο ακαδημαϊκός Χρήστος Μαλλιαράκης, στη συνέντευξη που παραχώρησε αποκλειστικά στο ert.gr, μιλάει για το βιβλίο του “Μπορείς να αποδράσεις από το εργαστήριο του Δρ. Tom Cat;” το οποίο έχει ως κεντρικό θέμα την επιστήμη της Πληροφορικής. Παράλληλα, εξηγεί πώς η ανθρώπινη σκέψη λειτουργεί με… αλγόριθμους!

Ένα graphic novel για την Πληροφορική και τον μηχανισμό της σκέψης μας… (συνέντευξη)

“Αλγόριθμος! Αυτή είναι η πραγματική λύση στο πρόβλημα, η λύση στους άλυτους γρίφους του μυαλού σας!” αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου του ο Χρήστος Μαλλιαράκης, διδάκτορας της Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στον Προγραμματισμό Η/Υ και στην σχεδίαση και ανάπτυξη Serious Games.

Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική, απευθύνεται σε δύο κατηγορίες αναγνωστών: σε αυτούς που τους ενδιαφέρει να μάθουν τα βασικά του Προγραμματισμού, των Μαθηματικών και της αλγοριθμικής σκέψης και σε αυτούς που τους αρέσουν τα escape rooms, οι γρίφοι και το μυστήριο που αποπνέουν χωρίς να χρειάζεται καμία προηγούμενη γνώση σε Προγραμματισμό, Πληροφορική ή Μαθηματικά.

Το story: Ο Δρ. Tom Cat προσκαλεί πέντε φοιτητές στο εργαστήριο του, όπου αυτοί βρίσκονται ξαφνικά εγκλωβισμένοι και προσπαθούν να αποδράσουν. Το ένα δωμάτιο διαδέχεται το άλλο με γρίφους, προβλήματα παρατηρητικότητας κ.λπ., ενώ κάθε δωμάτιο είναι αφιερωμένο σε έναν σημαντικό επιστήμονα των Μαθηματικών και της Πληροφορικής όπου ο αναγνώστης μαθαίνει για τον ίδιο ενώ καλείται να λύσει έναν γρίφο που σχετίζεται με τη ζωή του. Στόχος είναι στο τέλος κάθε δωματίου να συμπληρωθεί ο κατάλληλος αλγόριθμος απόδρασης που θα οδηγήσει και στην τελική αναπάντεχη (;) συνάντηση με τον Δρ. Tom Cat.

Συνέντευξη στην Τζένη Χαραλαμπίδου

Το graphic novel “Μπορείς να αποδράσεις από το εργαστήριο του Δρ. Tom Cat; έχει ως κεντρικό θέμα του την επιστήμη της Πληροφορικής. Σε ποιο κοινό απευθύνεται;
Το βιβλίο έχει ως κεντρικό θέμα του την επιστήμη της Πληροφορικής. Απευθύνεται σε όσους αναζητούν το μυστήριο και έχουν το θάρρος να δοκιμάσουν να αποδράσουν. Δεν απαιτεί καμία προηγούμενη γνώση για να το διαβάσει κάποιος, αν και όποιος δοκιμάσει να το διαβάσει σίγουρα θα μάθει πολλά καθώς θα γνωρίσει την ζωή και το έργο σπουδαίων επιστημόνων των Μαθηματικών και της Πληροφορικής και θα κληθεί να αντιμετωπίσει προκλήσεις που αντιμετώπισαν και οι ίδιοι οι επιστήμονες στην ζωή τους.
O Δρ. Tom Cat είναι ένα ιδιόρρυθμος επιστήμονας, κάτοχος βραβείου Turing (έτσι αποκαλείται το αντίστοιχο βραβείο νόμπελ της Πληροφορικής), ο οποίος, σε μία ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Τεχνούπολης, αποκαλύπτει πως η ανθρωπότητα πολύ σύντομα θα πάψει να υπάρχει αν δεν συνεχίσει να εξελίσσεται. Και αυτό γιατί είναι πολύ κοντά στη δημιουργία μίας μηχανής με τεχνητή νοημοσύνη που έχει προγραμματιστεί ώστε να μπορεί να φτιάχνει ακόμα καλύτερες μηχανές. Όπως καταλαβαίνετε όταν αυτό επιτευχθεί, θα είναι και η τελευταία εφεύρεση που θα χρειαστεί ο άνθρωπος να φτιάξει, καθώς θα ακολουθούσε μια έκρηξη νοημοσύνης και φυσικά η ανθρώπινη νοημοσύνη θα έμενε πολύ πίσω. Πέντε φοιτητές αποφασίζουν να πάνε στο εργαστήριο του Δρ. Tom Cat για να τους βοηθήσει να εξελιχθούν, αλλά εκεί τους περιμένει μία … έκπληξη! Βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα στο εργαστήριο και ο Δρ. Tom Cat τους αποκαλύπτει ότι, για να μπορέσουν να αποδράσουν, θα πρέπει να λύσουν κάποιους γρίφους και να συνδυάσουν διάφορα στοιχεία για να σχηματίσουν τον τελικό αλγόριθμο της απόδρασης που θα τους οδηγήσει και στην τελική αναπάντεχη (;) συνάντηση μαζί του. Κάθε δωμάτιο είναι αφιερωμένο σε έναν σπουδαίο επιστήμονα που στιγμάτισε την ροή της Πληροφορικής και των Μαθηματικών μοναδικά. Ο αναγνώστης μαθαίνει για τον ίδιο, ενώ καλείται να λύσει έναν γρίφο που σχετίζεται με την ζωή του. Αξίζει να αναφέρω ότι το βιβλίο γίνεται διαδραστικό, καθώς μέσα από ειδικά QR μπορεί να αντλήσει ακόμη περισσότερες πληροφορίες και να αλληλεπιδράσει με τους ειδικά διαμορφωμένους γρίφους.

Το… κανονικό που θα περίμενε κανείς από έναν επιστήμονα είναι να γράψει ένα συμβατικό βιβλίο γύρω από την επιστήμη του. Εσείς γιατί χρησιμοποιήσατε το σκίτσο ώστε να κάνετε  ένα κόμικ;
Μία εικόνα χίλιες λέξεις λένε οι Κινέζοι. Πόσο μάλλον όταν θέλεις να επικοινωνήσεις την εκπαιδευτική αξία ενός βιβλίου μέσα από βιογραφίες σπουδαίων επιστημόνων, γρίφους, παράδοξα, και όλα αυτά να τα παντρέψεις σε ένα διαδραστικό παιχνίδι μυστηρίου στη λογική των escape rooms. Τα κόμικ και τα παιχνίδια μπορούν να έχουν ιδιαίτερη αξία στην επικοινωνία εκπαιδευτικών μηνυμάτων. Μπορείς, δηλαδή, να επικοινωνήσεις στους αναγνώστες σου πληροφορίες και γνώσεις μέσα από έναν ψυχαγωγικό τρόπο και το κόμικ από τη φύση του είναι πολύ πιο διασκεδαστικό από ένα συμβατικό βιβλίο. Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το αναμενόμενο αν δεν αποτυπωνόταν εξαιρετικά η αίσθηση του μυστηρίου αλλά και ο παιγνιώδης χαρακτήρας του βιβλίου από τον Γιάννη Κωνσταντινίδη και την εκπληκτική εικονογράφησή του. Έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο σε αυτό που κάνει.

Το βιβλίο μυεί, όπως λέτε, στην αλγοριθμική λογική και προγραμματισμένη σκέψη. Τι είναι όμως ακριβώς η αλγοριθμική λογική;
Αλγοριθμική λογική είναι η διαδικασία να διερωτόμαστε διαρκώς «τι θέλω να πετύχω» και «πώς θα το πετύχω» κάνοντας μικρά, διακριτά βήματα μέχρι να φτάσω στον στόχο μου. Σε βάζει δηλαδή στη διαδικασία επιμερισμού ενός προβλήματος σε υποπροβλήματα, σε μικρά κομμάτια παζλ, τα οποία, λύνοντας τα (βάζοντας δηλαδή το κάθε κομματάκι στη σωστή θέση), μπορείς να λύσεις το μεγάλο πρόβλημα που αρχικά μπορεί να φαντάζει δυσεπίλυτο. Όπως έχει πει δηλαδή ο Στηβ Τζόμπς, ο ιδρυτής της Apple, «Όλοι πρέπει να μαθαίνουν προγραμματισμό γιατί σου μαθαίνει να σκέφτεσαι» ή όπως λέει ο Δρ. Tom Cat στην εισαγωγική του ομιλία στο βιβλίο: «Στον κόσμο, σήμερα, όλα φαντάζουν στατικά. Στον κόσμο του μέλλοντος, στον κόσμο της προηγμένης τεχνολογίας, όλα είναι μεταβλητά. Δεν ενδιαφέρει το αποτέλεσμα αλλά η διαδικασία για την εύρεση του αποτελέσματος. Το αποτέλεσμα δεν είναι στατικό, εξαρτάται από πολλές συνθήκες, μεταβάλλεται… Μόνο η διαδικασία επίλυσης παραμένει σταθερή. Ο αλγόριθμος! Αυτή είναι η πραγματική λύση στο πρόβλημα, η λύση στους άλυτους γρίφους του μυαλού σας!»

Σε τι βαθμό θεωρείτε ότι η σκέψη μπορεί να προγραμματιστεί, να μπει δηλαδή στη λογική προγραμματισμού, και αυτό να έχει εφαρμογή στην καθημερινότητα μας; Και με λίγα λόγια… ο σύγχρονος άνθρωπος σε τι βαθμό και σε τι τομείς βοηθείται από την αλγοριθμική λογική στη ζωή του; Ή αυτά όλα είναι μόνο για τους επιστήμονες;
Η σκέψη μας λειτουργεί προγραμματιστικά ασυναίσθητα. Μπαίνουμε δηλαδή στη διαδικασία να σκεφτούμε το πρόβλημα και αυτομάτως τα βήματα για τη λύση του. Όταν το αντιληφθούμε ότι σκεφτόμαστε με αυτόν τον τρόπο και αποτυπώσουμε την επίλυση με διακριτά βήματα, τότε αυτό θα βοηθήσει στο να βελτιώσουμε την ίδια τη διαδικασία επίλυσης. Αυτό δηλαδή που πολλές φορές παραλείπουμε επαναλαμβάνοντας ασυναίσθητα τα βήματα επίλυσης είναι η βελτίωση της ίδιας της διαδικασίας. Αυτό δηλαδή που αναφέρει η σπουδαία επιστήμονας Grace Hopper και αποτυπώνεται μέσα στο βιβλίο μέσα από ένα ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο απόδρασης αφιερωμένο στην ίδια: «Η πιο καταστροφική νοοτροπία είναι η απουσία της προσπάθειας βελτίωσης και η πιο καταστροφική φράση είναι “‘Έτσι το κάνουμε εδώ…”». H Grace Hopper είναι μία σπουδαία γυναίκα επιστήμων της Πληροφορικής, η οποία καθιέρωσε τον όρο “Bug” που σημαίνει σφάλμα στον κόσμο των προγραμματιστών. Το 1ο “bug” όμως που ανακάλυψε βασίστηκε σε πραγματικό bug, σε ένα έντομο δηλαδή που είχε παγιδευτεί μέσα στα κυκλώματα ενός κεντρικού υπολογιστή! Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1947, η προγραμματίστρια Grace Hopper καταγράφει στο ημερολόγιο παρακολούθησης του υπολογιστή Mark II. «Ώρα 15:45 – Εντοπίστηκε ο λόγος του σφάλματος στον Mark II, που οφειλόταν στο ότι μία νυχτοπεταλούδα παγιδεύτηκε σε ένα ρελέ. Το έντομο “bug” αφαιρέθηκε με προσοχή και το κολλήσαμε στο ημερολόγιο λειτουργίας».

Πώς υποδέχτηκαν οι φοιτητές σας το βιβλίο σας; Ποιες είναι οι εντυπώσεις τους;
Η αλήθεια είναι πως από την μέρα που παρουσίασα το graphic novel έλαβα μόνο σχόλια ενθουσιασμού, ακόμη και από αυτούς που… δεν κατάφεραν να αποδράσουν από το εργαστήριο του Δρ. Tom Cat! Αναμένουν και συνέχεια με ένα δεύτερο βιβλίο, στην ίδια λογική -όπως λένε. Ωστόσο, για μένα οι πιο σκληροί κριτές είναι τα παιδιά. Αυτά θα σου πουν την αλήθεια αφιλτράριστη και, αφού άρεσε σε αυτά, είμαι βέβαιος ότι θα αρέσει σε όλους όσοι έχουν το θάρρος να αποδεχτούν την πρόκληση του Δρ. Tom Cat!

Επόμενο βιβλίο στα σκαριά;
Είναι η «Αλγοριθμιάδα» (Ελληνοεκδοτική), ένα εκπαιδευτικό βιβλίο που έχει ως στόχο να μυήσει τους αναγνώστες στον κόσμο της Πληροφορικής, σε όσους  δηλαδή θέλουν να μάθουν προγραμματισμό εύκολα και χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε προηγούμενη γνώση. Με οδηγό το συγκεκριμένο βιβλίο, ο αναγνώστης θα μπορέσει να μάθει τα βασικά μυστικά της θεωρητικής Πληροφορικής και να φτάσει μέχρι το σημείο να συμμετέχει σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς Πληροφορικής (Πανελλήνιος Διαγωνισμός Πληροφορικής, JBOI, BOI, IOI, Google Code Jam κτλ.) με αξιώσεις. Είναι ένα βιβλίο απόρροια της ενασχόλησης μου με την διδασκαλία του προγραμματισμού σε μαθητές και φοιτητές και την προετοιμασία τους για τέτοιους διαγωνισμούς. Αρκετά κεφάλαια και αποσπάσματα του βιβλίου είναι γραμμένα από πρώην Ολυμπιονίκες και αυτό νομίζω έχει ιδιαίτερη αξία στο να εμπνεύσει τους αναγνώστες του βιβλίου.

Ο συγγραφέας

Ο Χρήστος Μαλλιαράκης είναι διδάκτορας της Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στον Προγραμματισμό Η/Υ και στην σχεδίαση και ανάπτυξη Serious Games. Το CMX MMORPG που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του διδακτορικού του για την εκμάθηση του προγραμματισμού Η/Υ έχει βραβευτεί στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο “8th European Conference of Game-Based Learning” που διεξήχθη στο Βερολίνο ως καλύτερο εκπαιδευτικό παιχνίδι στην κατηγορία του. Έχει εργαστεί ως μηχανικός λογισμικού, εκπαιδευτικός Πληροφορικής και ως επιστημονικός σύμβουλος Νέων Τεχνολογιών στα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη, ενώ έχει διακριθεί και ως Microsoft Innovative Educator Expert. Ερευνητικά έχει περισσότερες από 30 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Έχει ασχοληθεί, επίσης, με την προετοιμασία μαθητών για Ολυμπιάδες Πληροφορικής. Το 2012 ήταν ένας από τους αρχηγούς της Εθνικής Ομάδας Πληροφορικής, η οποία κατέκτησε δύο χάλκινα μετάλλια στη Βαλκανιάδα στα Σκόπια (JBOI 2012).

Ένα graphic novel για την Πληροφορική και τον μηχανισμό της σκέψης μας… (συνέντευξη)

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος