Έφηβοι : 10+1 ζητήματα της ζωής τους [Μέρος 1ο]

Οδηγίες χρήσης για τη ζωή δεν υπάρχουν, λέει στο ert.gr η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια, του  Τμήματος Ψυχιατρικής Εφήβων και Νέων του Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Ελεάνα Παπαγεωργίου. Μιλήσαμε μαζί της για τα περισσότερα ζητήματα που  απασχολούν τους έφηβους και τους γονείς τους. «Η καλή επικοινωνία με το έφηβο παιδί μας είναι το κλειδί… Σημαντικό είναι να γνωρίζει ο έφηβος ότι είμαστε εκεί γι΄αυτόν και τον αντέχουμε», επισημαίνει.

Στο 1ο μέρος συζητάμε για το τι είναι εφηβεία και γιατί είναι τόσο σημαντική, για τη σεξουαλική τους ζωή μέσω του διαδικτύου, για τους «κραδασμούς» που επιφέρει η αλλαγή των παιδιών στην οικογένεια, το αίσθημα της «άδειας φωλιάς» των γονιών. Στο 2ο μέρος θα συζητήσουμε για το τι είναι φυσιολογικό και τι παθολογικό σ΄αυτή την περίοδο της ζωής, πως έχει επηρεαστεί η ζωή των εφήβων από την πανδημία, για την παρατεταμένη εφηβεία, για την ανάγκη που εξυπηρετεί το piercing και το tattoo στους εφήβους και στους νέους, για την κατάχρηση του διαδικτύου.

-Τι εννοούμε όταν λέμε εφηβεία και γιατί είναι τόσο σημαντική περίοδος για κάθε άνθρωπο;
Η εφηβεία που ετυμολογικά σημαίνει «επί της ήβης» είναι ένα σωματικό αλλά και ψυχικό αναπτυξιακό ορόσημο που σηματοδοτεί την μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Θα μπορούσαμε να πούμε πως με τον όρο εφηβεία θέλουμε να περιγράψουμε τις ψυχικές και κοινωνικές αλλαγές που επιτελούνται και βασίζονται στη σημαντική βιολογική μεταμόρφωση του ανθρώπινου σώματος από παιδικό σε ενήλικο.
Πρέπει να έχουμε στο νου μας πως κάθε περίοδος μεγάλης σωματικής και βιολογικής μεταβολής κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου είναι κρίσιμη και συνοδεύεται από σημαντικές αλλαγές, οι οποίες δεν συμβαίνουν συνήθως με τρόπο αρμονικό. Κρίσιμες περίοδοι για την σωματο-ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου είναι φυσικά και τα πρώτα χρόνια της ζωής, αλλά και η μετάβαση από την μέση ηλικία στο γήρας. Άρα η ψυχή και το σώμα είναι αδιαίρετα και λειτουργούν πάντα σε αλληλεπίδραση.
Σε τι είναι σημαντική η εφηβεία; Ο έφηβος προετοιμάζεται για την ένταξή του στην ενήλικη ζωή. Είναι σαν έναν αθλητή που ετοιμάζεται για τον αγώνα της ζωής του. Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Ο έφηβος έχει να αντιμετωπίσει και να αφομοιώσει όλες αυτές τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του και συγχρόνως καλείται να ανταπεξέλθει σε όλο και πιο απαιτητικές συνθήκες ζωής που τον πιέζουν να πάρει καθοριστικές αποφάσεις ενώ ακόμα η ωρίμανση του δεν έχει ολοκληρωθεί.
Οι αλλαγές που επιτελούνται κατά την διάρκεια της εφηβείας κινούνται σε δύο άξονες. Τον νοητικό, όπου ο έφηβος αποκτά πλέον την ικανότητα για αφηρημένη σκέψη και αυτοδιάθεση και φυσικά τον σεξουαλικό, με την τελική ωρίμανση των γεννητικών οργάνων, τη δυνατότητα πραγματοποίησης της σεξουαλικής πράξης και την διαμόρφωση της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού. Η ανάπτυξη αυτών των χαρακτηριστικών, θα λέγαμε πως αποτελεί πηγή ελπίδας και απελπισίας. Από την μια πλευρά ο έφηβος έχει στα χέρια του τα εργαλεία προκειμένου να αναβιώσει και να επουλώσει πληγές επανακαθορίζοντας τον εαυτό του, από την άλλη όμως οι δυσκολίες διαχείρισης αυτών των κοσμογονικών αλλαγών που είναι εγγενείς σε κάθε έφηβο, σε συνδυασμό με προβλήματα του παρελθόντος, οικογενειακές, κοινωνικές ή άλλες δυσλειτουργίες μπορούν να οδηγήσουν τον έφηβο σε ψυχολογικές κρίσεις και ρήξεις με το περιβάλλον του.

– Υπάρχουν σαφή ηλικιακά ή άλλα όρια (βιολογικά, κοινωνικά) σε αυτή την περίοδο της ζωής που ονομάζουμε εφηβεία; Τι σηματοδοτεί την έναρξη της εφηβείας;
Όπως είπαμε και πριν και πολύ σωστά αναφέρεστε και στο ερώτημά σας, βιολογικά η εφηβεία καθορίζεται με μεγαλύτερη σαφήνεια χωρίς ωστόσο τα όρια να είναι απόλυτα καθορισμένα. Σε άλλους η εφηβεία εμφανίζεται νωρίτερα και σε άλλους αργότερα.
Η ήβη λοιπόν περικλείει όλα τα φυσιολογικά και ορμονικά φαινόμενα που εμφανίζονται κατά την περίοδο αυτή. Στα κορίτσια ξεκινά περίπου σε ηλικία 10-11 ετών και στα αγόρια, λίγο αργότερα, δηλαδή γύρω στα 11-12 χρόνια. Ως προς την ολοκλήρωση, στα κορίτσια η ήβη τελειώνει σε ηλικία 15-17 ετών περίπου, ενώ στα αγόρια στα 16-17. Για να είμαστε σαφείς, εδώ μιλάμε για το μέσο όρο, οι αποκλίσεις μπορεί να υπάρχουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει ανησυχούμε ιδιαίτερα. Η κληρονομικότητα παίζει μεγάλο ρόλο.
Ωστόσο, με το πέρας της ολοκλήρωσης των σωματικών αλλαγών δεν σημαίνει ότι έχουμε τελειώσει με την εφηβεία. Ο έφηβος έχει να κάνει μια σοβαρή και κοπιαστική ψυχική εργασία προκειμένου να αφομοιώσει αυτές τις αλλαγές, να αναγνωρίσει τον εαυτό του στο νέο του σώμα, να στρέψει τον ενδιαφέρον του προς το κοινωνικό περιβάλλον, τους συνομηλίκους του, προκειμένου να αναζητήσει εκεί, τα αντικείμενα αγάπης. Αυτό σημαίνει πως οφείλει να αποχωριστεί σε ένα βαθμό τα πρώτα αντικείμενα αγάπης που είναι οι γονείς του. Αυτοί οι αποχωρισμοί όπως ξέρουμε δεν είναι αναίμακτοι και πολλές φορές είναι εξαιρετικά επώδυνοι.

– Η Dolto αναφέρεται στον έφηβο παρομοιάζοντας τον με αστακό. Τι ήθελε να πει με αυτή τη μεταφορά;
Έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές εικόνες για να παραστήσουν την εφηβεία. Μια πολύ χαρακτηριστική εικόνα είναι αυτή της χρυσαλίδας, της μορφής που παίρνει η κάμπια μέσα στο κουκούλι πριν μεταμορφωθεί σε πεταλούδα.
Με τον ίδιο τρόπο και η Francoise Dolto επιχείρησε να αναπαραστήσει την δοκιμασία που περνάει ένας έφηβος μέσω της εικόνας του αστακού. Η Dolto ήταν μια πολύ διάσημη Γαλλίδα ψυχαναλύτρια, η οποία είχε έναν άμεσο και ιδιαίτερο τρόπο να μιλά με τα παιδιά αλλά και τους γονείς, λέγοντας δύσκολες αλήθειες με απλά λόγια μέσα από την θεραπευτική της προσέγγιση, τις ραδιοφωνικές της εκπομπές και τα βιβλία της.
Στο τέλος της ζωής της, η Dolto μαζί με την κόρη της συνέγραψαν ένα βιβλίο για την εφηβεία με τίτλο «Ας μιλήσουμε για τους εφήβους: το σύμπλεγμα του αστακού» το οποίο εκδόθηκε ένα χρόνο μετά τον θάνατο της το 1989.
Για να περιγράψει τους εφήβους, τους παρομοιάζει με τους αστακούς, οι οποίοι, όπως όλα τα λεγόμενα «καρκινοειδή» έχουν έναν εξωσκελετό που περικλείει το σώμα τους (το καβούκι τους). Μεγαλώνοντας αναγκάζονται να αποβάλλουν αυτό το σκληρό περίβλημα, το καύκαλο και να το αντικαταστήσουν με ένα άλλο μεγαλύτερο. Κατά το μεσοδιάστημα ανάμεσα στην αποβολή του «παιδικού» εξωσκελετού και στη δημιουργία του επόμενου, ο αστακός βρίσκεται γυμνός, χωρίς προστατευτικό περίβλημα, ευάλωτος σε όλους τους κινδύνους του περιβάλλοντος. Αυτή την πολύ παραστατική μεταφορά χρησιμοποίησε η Dolto προκειμένου να περιγράψει την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας.
Για να γλιτώσει από τους κινδύνους που τον απειλούν, ο αστακός κρύβεται μέσα σε μια τρύπα σε έναν βράχο μέχρι να «φτιάξει» το νέο του περίβλημα που θα είναι μόνιμο, πιο σκληρό και πιο αποτελεσματικό.
Ο έφηβος λοιπόν κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης είναι έκθετος σε κάθε μορφής κινδύνους που μπορεί να προέρχονται από έξω αλλά και από τον εσωτερικό του κόσμο, διότι βρίσκεται άοπλος απέναντι στις διεγέρσεις που προέρχονται από αυτό το σώμα που αλλάζει. Άλλες φορές αισθάνεται παντοδύναμος, άτρωτος λόγω της δύναμης που νιώθει πως αποκτά και αγνοεί τους κινδύνους, αλλά και τη δική του ευθραυστότητα, άλλες φορές πάλι φοβάται τον ίδιο του τον εαυτό, αντιστέκεται στις αλλαγές θέλοντας να διατηρήσει την παιδικότητα του και απομονώνεται. Το προστατευτικό περίβλημα λοιπόν κατά την περίοδο αυτή οφείλει να του το προσφέρει το οικογενειακό του περιβάλλον. Όσο πιστεύουμε πως ο έφηβος πρέπει να απομακρυνθεί από τους γονείς του, άλλο τόσο τους έχει ανάγκη για να τον στηρίξουν, να τον βοηθήσουν και να του παρέχουν την απαραίτητη ασφάλεια, για να ανοίξει τα φτερά του ή σύμφωνα με την Dolto, να φτιάξει το περίβλημά του. Αν ο βράχος, που είναι η οικογενειακή εστία είναι πολύ κλειστός και απομακρυσμένος από την τροφή που θα πρέπει να αναζητήσει τότε ο αστακός θα πεθάνει από ασιτία ή θα απομακρυνθεί πολύ με κίνδυνο να χαθεί, αν πάλι είναι πολύ ανοιχτός, ο αστακός θα εντοπιστεί από τον εχθρό και θα καταστραφεί διότι χωρίς το περίβλημα του είναι απροστάτευτος.

– Πως μπορεί μια οικογένεια να αντέξει τους «κραδασμούς» που επιφέρει η αλλαγή των παιδιών σε εφήβους; Ποιο ρόλο καλούνται να αναλάβουν ο πατέρας και η μητέρα σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο;
Όπως αναφέραμε και πριν οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές. Η εφηβεία είναι μια πολύ ευαίσθητη περίοδος, τόσο για τον έφηβο όσο και για την οικογένειά του. Οι αποχωρισμοί για τους οποίους μιλήσαμε και πριν πρέπει να γίνουν και από τις δύο πλευρές και συχνά οι γονείς είναι λιγότερο έτοιμοι γι’ αυτούς. Συχνά ακούμε γονείς να ρωτούν «που πήγε το παιδί μου;» Είναι αλήθεια πως συνήθως οι αλλαγές στη συμπεριφορά είναι τόσο έντονες που οι γονείς δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το ίδιο τους το παιδί, βρίσκονται σε σοκ και κατά συνέπεια δεν ξέρουν πως να συμπεριφερθούν.
Χρησιμοποιώντας την λέξη κραδασμός στην ερώτησή σας, μου ήρθε η εικόνα του σεισμού. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την περίοδο της εφηβείας με ένα σεισμό. Αφού ζούμε σε σεισμογενή χώρα, όλοι γνωρίζουμε πως κάποια στιγμή θα βιώσουμε ένα σεισμό. Πολλοί προτιμούμε όμως να το αγνοούμε διότι με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε το δυσάρεστο συναίσθημα του φόβου και της αγωνίας που μας προκαλεί. Άλλοι πάλι, λίγοι, μπορούν να κάνουν μια φοβία και καθημερινά να ζουν με την αφόρητη αγωνία πως μπορεί να γίνει σεισμός ανά πάσα στιγμή. Έτσι λοιπόν, κάποιοι γονείς είτε αντιστέκονται σθεναρά στο γεγονός πως κάποτε το παιδί τους θα μεγαλώσει και θα φύγει από το σπίτι, αγνοώντας το, άλλοι πάλι ζουν με αυτόν τον φόβο. Ωστόσο τον σεισμό δεν μπορούμε να τον αποτρέψουμε, ούτε και την εφηβεία, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να θωρακιστούμε επαρκώς απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο που, στην περίπτωση της εφηβείας, είναι το μόνο σίγουρο. Όσο πιο άκαμπτοι είμαστε θεωρώντας πως έτσι οριοθετούμε τον έφηβο, τόσο πιο πιθανή είναι η ρήξη με καταστροφικές συνέπειες για τους εφήβους κυρίως.
Η προετοιμασία αυτής της επέλασης γίνεται νωρίς. Η καλή επικοινωνία με το έφηβο παιδί μας είναι το κλειδί για να είναι η εφηβεία του ένα όμορφο και πλούσιο σε εμπειρίες ταξίδι. Πολλές φορές έχουμε την τάση να υποτιμούμε και να μη λαμβάνουμε υπόψη αυτά που μας λέει, θεωρώντας τα προϊόν της ανωριμότητάς του. Αυτά που σκέφτεται λέει και κάνει ένας έφηβος είναι πολύ σοβαρά, γιατί αυτά τον διαμορφώνουν σταδιακά. Ακόμα κι αν διαφωνούμε, οφείλουμε να τα ακούσουμε και να ακούσουμε ποιες αγωνίες και ερωτήματα κρύβουν. Ο έφηβος δεν θα απευθυνθεί όμως σε εμάς αν γνωρίζει πως κατά βάθος τον υποτιμούμε. Θα προκαλέσω εδώ ρωτώντας, τί είναι πιο σοβαρό από έναν εφηβικό έρωτα;
Είναι πολύ βοηθητικό να ανατρέξουμε και στα δικά μας εφηβικά χρόνια και να μιλήσουμε γι’ αυτά με τους εφήβους μας. Να μην κρύψουμε τις δυσκολίες που ζήσαμε, τα λάθη που κάναμε, διότι κυρίως αυτά θα μας φέρουν κοντά και θα μπορέσουμε να συνδεθούμε με τα παιδιά μας. Είναι σημαντικό να ειπωθούν αυτά που μπορούν να ειπωθούν. Η εικόνα ενός αλάνθαστου και τέλειου γονέα είναι μια τρομακτική, βασανιστική εικόνα που οδηγεί έναν έφηβο είτε στην ατέρμονη αναζήτηση εκπλήρωσης ενός άφταστου ιδεώδους, είτε στην βίαιη αντίδραση απέναντι σε αυτό το πρότυπο με κίνδυνο καταστροφής και του ίδιου του του εαυτού: «Αφού δεν μπορώ να σε φτάσω, προτιμώ να καταστραφώ από το να συγκρουστώ μαζί σου και να βρω τον δικό μου δρόμο, γιατί είναι σαν να μου λες πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος». Η εμμονή ενός γονέα να στέκεται σε ένα βάθρο θεωρώντας πως αυτό ίσως αποτελέσει ένα καλό πρότυπο για το παιδί του είναι μάταιη για τον απλό λόγο πως είναι ψευδής και αυτό ένας έφηβος το γνωρίζει καλά. Οι γονείς δεν είναι πλέον τα εξιδανικευμένα πρόσωπα της παιδικής του ηλικίας.

Σημαντικό είναι ο έφηβος να γνωρίζει πως είμαστε εκεί γι’ αυτόν και πως αντέχουμε, δηλαδή πως τον αντέχουμε, ώστε να μπορεί και ο ίδιος να αντέχει τον εαυτό του όταν αισθάνεται απελπισμένος, πως επιβιώνουμε από τις επιθέσεις του, για μπορεί και ο ίδιος να επιβιώνει από την δική του καταστροφικότητα, πως τον αγαπάμε άνευ όρων. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να είμαστε κοντά του και να συμβάλλουμε στην καθοδήγησή του.
Με την έλευση και το πέρας της εφηβείας, οι σχέσεις γονιού παιδιού δεν διακόπτονται, αλλάζουν όμως μορφή. Οι γονείς οφείλουν να γνωρίζουν και να αποδεχτούν πως δεν έχουν πλέον τον πλήρη έλεγχο, όσο και να το θέλουν και να το επιδιώκουν. O F. Ladame, γνωστός ψυχαναλυτής που ασχολήθηκε πολύ με εφήβους που είχαν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, ανέφερε χαρακτηριστικά πως ένα από τα στοιχεία που διαχωρίζουν τον έφηβο από το παιδί είναι πως ο έφηβος γνωρίζει πλέον καλά και με σιγουριά πως οι γονείς του δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις σκέψεις του. Άρα ο πρώτος προσωπικός χώρος που έχει ένας έφηβος είναι η ίδια του η σκέψη την οποία δεν μπορεί να ελέγξει κανείς.
Η δυσκολία σε αυτή την περίοδο είναι πως συνήθως η εφηβεία συμπίπτει με την κρίση μέσης ηλικίας που περνούν οι γονείς. Είναι δύο φάσεις ζωής που συγκρούονται. Ο έφηβος νιώθει άγχος για το βουνό που έχει να ανέβει, ενώ οι γονείς βλέπουν την κατάβαση με θλίψη για το τέλος του δρόμου που αυτό σηματοδοτεί. Μεγαλώνοντας ένα παιδί, ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας και της ενασχόλησής μας αφορά αυτό το παιδί. Όταν το παιδί ανοίγει τα φτερά του, ο γονιός μένει με το αίσθημα της άδειας φωλιάς. Η έγνοια του για το παιδί δεν σταματά, όμως πρέπει να γεμίσει τη φωλιά του με άλλα πράγματα, να έρθει σε επαφή με τον παλιό του εαυτό με αυτό που τον συγκινούσε πριν κάνει παιδιά ή με νέα ενδιαφέροντα. Πολλές φορές είναι και μια περίοδος που και οι σχέσεις του γονικού ζεύγους περνούν μια κρίση. Συσσωρευτικά, το φορτίο λοιπόν μεγαλώνει.

– Πως πιστεύετε ότι μπορεί να ενημερωθεί καλύτερα ένας έφηβος για τη σεξουαλική ζωή και πως θα μυηθεί σε αυτή με ασφαλή τρόπο; Πολλές φορές λέγεται ότι οι έφηβοι αδυνατώντας να έχουν πραγματικές σχέσεις καταφεύγουν στην πορνογραφία του διαδικτύου και σε σχετικές εφαρμογές. Τι αντίκτυπο έχει αυτό την ψυχοσεξουαλική τους ανάπτυξη;
Πάντα οι έφηβοι αναζητούσαν απαντήσεις σε αυτό το ζήτημα έξω από το οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί απορρίπτουν τους γονείς τους, αλλά διότι αισθάνονται αμήχανα αφού καλούνται να τους «αφήσουν» ως πρωταρχικά αντικείμενα αγάπης και να αναζητήσουν άλλα πρόσωπα μέσα από το κοινωνικό σύνολο. Όταν η σεξουαλικότητα αφυπνίζεται και είναι εφικτή, ο κύριος συνομιλητής του εφήβου είναι ο συνομήλικος.
Ωστόσο, στις σύγχρονες κοινωνίες που οι γονείς είναι πολύ πιο προσιτοί, βλέπουμε πως υπάρχει η δυνατότητα συζήτησης και ανταλλαγής και μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό βέβαια πρέπει να συμβαίνει με σεβασμό στις επιθυμίες του εφήβου, διότι η όποια πίεση, έστω και καλοπροαίρετη από την πλευρά του γονέα μπορεί να βιωθεί ως παραβίαση του προσωπικού χώρου του εφήβου. Εξάλλου τι είναι πιο προσωπικό από τη σεξουαλικότητα; Όταν συζητάμε με έναν έφηβο για τη σεξουαλική ζωή, καλό είναι να γίνεται με τρόπο πιο γενικό. Ένα χρήσιμο εργαλείο σε αυτή διάδραση είναι το χιούμορ. Συχνά το ξεχνάμε αλλά ίσως να είναι και ένας τρόπος να πούμε τα πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν αλλιώς, κρατώντας συγχρόνως και μια απόσταση από αυτά.
Το διαδίκτυο είναι ο κύριος πληροφοριοδότης, όχι μόνο για το θέμα της σεξουαλικότητας αλλά και για όλα τα θέματα. Ο έφηβος μπορεί να αναζητήσει πολλές πληροφορίες για το σεξ μέσα από το διαδίκτυο και πολλές φορές να λάβει και τις σωστές απαντήσεις. Δεν υπάρχει λόγος να δαιμονοποιούμε απόλυτα αυτό το μέσο, το οποίο όλοι χρησιμοποιούμε. Άλλες φορές βέβαια έρχεται αντιμέτωπος με εικόνες και πληροφορίες που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Οι σκηνές αυτές είναι τόσο διεγερτικές που αφήνουν τον έφηβο αμήχανο με μια αίσθηση κενού και απορίας που όμως δεν έχει συνομιλητή.
Οι έφηβοι είναι τόσο εκτεθειμένοι στην πορνογραφία που, σύμφωνα με μελέτες που έγιναν, φαίνεται σαν να μην τους κάνει πλέον εντύπωση. Θα έλεγα πως αυτή η πληθώρα εικόνων και πληροφοριών τους αφήνει μουδιασμένους. Θα εκπλαγούμε αν μάθουμε σε ποια ηλικία τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τέτοιες εικόνες: είναι γύρω στα 10 -11 χρόνια. Από τη στιγμή που ένα παιδί βρίσκεται μπροστά σε μια οθόνη στο διαδίκτυο χωρίς γονικό έλεγχο, μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκτεθεί σε εικόνες πορνογραφικού περιεχομένου.
Η υπερβολική έκθεση των εφήβων σε πορνογραφικό υλικό δημιουργεί μια στρεβλή εικόνα για την πραγματικότητα της σεξουαλικής σχέσης. Δημιουργούνται στερεότυπα και λανθασμένες αντιλήψεις για την ερωτική πράξη. Κανείς δεν λέει σε αυτούς τους εφήβους πως οι συμμετέχοντες σε αυτές τις ταινίες για να αποδώσουν παίρνουν φάρμακα. Οι εικόνες του γυναικείου και του ανδρικού σώματος που προβάλλονται είναι εξωπραγματικές και δημιουργούν στερεότυπα με τα οποία οι έφηβοι αναμετριούνται. Για τους πιο ευάλωτους αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχικές δυσκολίες που όλοι γνωρίζουμε -διατροφικές διαταραχές, επεμβάσεις στο σώμα, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Όπως έλεγε μια έφηβη χαρακτηριστικά «πώς μπορώ να ευχαριστηθώ όταν βρίσκομαι με ένα αγόρι αν σκέφτομαι συνέχεια πώς φαίνομαι, καλύτερα να ήμουν κούκλα». Το πρόβλημα όμως είναι πως αυτές οι εικόνες προβάλλονται πλέον συλλογικά και μαζικά.
Στόχος της σεξουαλικής παιδείας, που θα έπρεπε να λειτουργεί και στη χώρα μας, θα ήταν να παρέχεται επαρκής πληροφόρηση και ανταλλαγή με τους νέους σε ζητήματα σεξουαλικότητας, ασφάλειας, ανάγκης συγκατάβασης, προστασίας από τη βία αλλά και συναισθηματικής εμπλοκής που ενέχει η σεξουαλική σχέση. Μπορούν να βρεθούν πολύ δημιουργικοί τρόποι να συνομιλήσουν οι έφηβοι με τους ενήλικους για τη σεξουαλικότητα. Στη Γαλλία λειτουργεί ένα πρόγραμμα σεξουαλικής ευαισθητοποίησης μέσω του θεάτρου, οπού οι έφηβοι μιλούν για το πώς βιώνουν τη σεξουαλικότητα δημιουργώντας μικρά θεατρικά έργα με δικό τους σενάριο.
Μοιάζει πλέον σαν να ξεχνάμε πως η ενήλικη σεξουαλικότητα αφορά τη στενή σχέση μεταξύ ανθρώπων και όχι μόνο την «τεχνική» της πλευρά. Η συζήτηση για τη σεξουαλικότητα δεν πρέπει να αφορά μόνο τη σωστή χρήση του προφυλακτικού, αλλά κυρίως την ουσία των ανθρώπινων σχέσεων. Οι διαδικαστικού τύπου χειρισμοί ίσως να είναι και ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας, όμως οδηγίες χρήσης για τη ζωή δεν υπάρχουν.

ΠΗΓΗ:ΕΡΤ