Στις 19 Ιουνίου 1951 αφήνει την τελευταία του πνοή ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός. Ο Λευκαδίτης ποιητής παρότι έζησε αρκετά χρόνια μετά το τέλος της επτανησιακής ποίησης θεωρείται ο τελευταίος απόγονός της καθώς συνδέθηκε με την ποιητική παράδοση των Ιονίων Νήσων. Στην ποίησή του προσπαθούσε να ενώσει τις αρχαιοελληνικές με τις χριστιανικές αλλά και με τις νεότερες και λαϊκές παραδόσεις σε ένα σώμα. Με το πολύπλευρο έργο του αναδείχθηκε ως μία από τις σημαντικότερες πνευματικές προσωπικότητες του τόπου και συνέβαλε σημαντικά στη γονιμοποίηση πολλών γενιών ποιητών. Μέχρι το 1927 που θα γίνουν οι πρώτες «Δελφικές Εορτές» ο Σικελιανός αναπτύσσει έντονη ποιητική, πνευματική και κοινωνική δραστηριότητα. Σημαντική υπήρξε η επίδρασή του στη γενιά του ’30, ιδίως στην ποίηση του Σεφέρη, του Ελύτη και του Εμπειρίκου. Μεταπολεμικά το ολοένα αυξανόμενο κύρος του έργου του, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τον φέρνει υποψήφιο για το βραβείο Νόμπελ, πέντε φορές, που τελικά δεν απέκτησε ποτέ.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το ντοκιμαντέρ:
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ -ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Α΄ μέρος: «Από τη γέννησή του ώς τις Δελφικές Εορτές»
(video)
Σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά με θέμα τη ζωή και το έργο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών και την προσφορά τους στην πνευματική ζωή του τόπου. Η συγκεκριμένη εκπομπή αποτελεί το πρώτο μέρος του αφιερώματος στον ποιητή Άγγελο Σικελιανό, που καλύπτει την περίοδο από τη γέννησή του έως τις Δελφικές Εορτές.
Ο Άγγελος Σικελιανός γεννήθηκε το 1884 και πέθανε το 1951. Στο ντοκιμαντέρ παρατίθενται βιογραφικές πληροφορίες σχετικά με το οικογενειακό του δέντρο, τον γενέθλιο τόπο του, τη Λευκάδα, τα παιδικά του βιώματα, τις σπουδές και την εγκατάστασή του στην Αθήνα, την αρχική του ενασχόληση με το θέατρο μέχρι το 1903.
Τονίζεται ιδιαίτερα ήδη από τα μαθητικά του χρόνια η πλατιά μόρφωση του Σικελιανού που θα συντελέσει, μαζί με την ατμόσφαιρα του πατρικού του σπιτιού, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Ήδη το 1902 δημοσιεύονται τα πρώτα του ποιήματα στο περιοδικό «Ο Διόνυσος». Έως το 1905 δημοσιεύει αρκετά ακόμη ποιήματα στα περιοδικά «Παναθήναια», «Ο Νουμάς», «Ακρίτας» και «Ζωή».
Γίνεται εκτενής αναφορά στη σημαντική φιλία του με τον Νίκο Καζαντζάκη, στη γνωριμία του το 1906 με τη μετέπειτα σύζυγό του και συνοδοιπόρο στα πνευματικά του σχέδια, εύπορη Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ, καθώς και στην αναταραχή που προκάλεσε στους πνευματικούς κύκλους των Αθηνών η έκδοση το 1909 του πρώτου συνθετικού ποιήματός του «Αλαφροΐσκιωτος» με 2.293 στίχους, όπου εξυμνεί την πατρίδα του, τις λαϊκές της παραδόσεις αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό.
Δίνεται το ιστορικό πλαίσιο των χρόνων που έζησε και επισημαίνεται το πόσο βαθιά τον επηρέασε η περιρρέουσα ζοφερή ατμόσφαιρα της εποχής, η συντριβή της «Μεγάλης Ιδέας» και η Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς και οι θρησκευτικές αναζητήσεις του στη σύλληψη της Δελφικής Ιδέας, ως παγκόσμιας πνευματικής αμφικτυονίας για τη συμφιλίωση των λαών με κέντρο τους Δελφούς. Πραγμάτωση αυτής της ιδέας υπήρξε, με την καταλυτική συνδρομή της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού, η διοργάνωση των Δελφικών Εορτών (το 1927 και το 1930) με σειρά εκδηλώσεων που περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, τη θεατρική παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, γυμνικούς αγώνες και συναυλίες βυζαντινής μουσικής, για τις οποίες γίνεται διεξοδική αναφορά στο ντοκιμαντέρ.
Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζονται εικόνες από το πρωτότυπο «Παναρμόνιο» που έφερε η Εύα Σικελιανού στην Ελλάδα και σήμερα φυλάσσεται στην «Εστία Νέας Σμύρνης», όργανο που οραματίστηκε ο καθηγητής μουσικολόγος Κωνσταντίνος Ψάχος, που θα βοηθούσε στην καλύτερη απόδοση της βυζαντινής μουσικής για τα χορικά του «Προμηθέα Δεσμώτη». Τη δαπάνη του ανέλαβε εξολοκλήρου η Εύα Σικελιανού. Ακούγεται επίσης, για πρώτη φορά η μεταγραφή για φλογέρα της πρωτότυπης μουσικής από την Εύα Σικελιανού, απόσπασμα στο οποίο παίζει (φλογέρα) ο Μάνος Αβαράκης, όπως τα χορικά του «Προμηθέα Δεσμώτη» από την πρωτότυπη μουσική του Κωνσταντίνου Ψάχου (διεύθυνση χορωδίας 1971 Ν. Τσιλιφής).
Την ποίηση του A. Σικελιανού αποτιμούν ποιητές και μελετητές του έργου του, όπως ο Κώστας Μπουρναζάκης και ο Νάνος Βαλαωρίτης, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι υπήρξε ο πρώτος που αποτόλμησε την έξοδο από την παραδοσιακή φόρμα. Μιλούν ακόμη, οι ποιητές Μανώλης Πρατικάκης, Θανάσης Χατζόπουλος και Δημήτρης Κοσμόπουλος.
Το ντοκιμαντέρ εμπλουτίζεται με πολλά οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα, φωτίζοντας διάφορες πλευρές της ζωής και του έργου του μεγάλου μας ποιητή. Ακούγεται ηχητικό ντοκουμέντο με τη φωνή του Άγγελου Σικελιανού σε ηχογράφηση του Ηλία Βενέζη το 1949, αλλά και ντοκουμέντο με τη φωνή της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού από ηχογράφηση του 1952. Ακούγεται επίσης, Σικελιανός να απαγγέλλει το ποίημα «Το Θείο Ταξίδι».
Προβάλλεται σπάνιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, όπως πλάνα αρχείου από ιστορικά γεγονότα της εποχής, αποσπάσματα από την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης» που κινηματογράφησαν οι αδελφοί Γαζιάδη το 1927, με τον Γιώργο Μπούρλο στον ομώνυμο ρόλο. Προβάλλονται στιγμιότυπα με τις φωνές των ηθοποιών που υποδύονται τους θεατρικούς ρόλους και τα χορικά της παράστασης, μετά την προσθήκη ήχου στο βωβό φιλμ των Γαζιάδη «Δελφικές Εορτές», από τον Οκτάβιο Μερλιέ το 1971, με τη συνδρομή ηθοποιών του Εθνικού Θεάτρου και μιας ομάδας πρώην χορευτριών μελών του χορού των Ωκεανίδων. Ακούγονται επίσης «Ο Δελφικός Ύμνος» και «Ο Διθύραμβος του Ρόδου» από την εκτέλεση του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΑ το 1997 (Διεύθυνση Γιώργος Τσαγκάρης).
Έτος παραγωγής: 2006-2007
Έρευνα-σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς
Κείμενο-επιστημονική τεκμηρίωση: Κώστας Μπουρναζάκης
Επιλογή κειμένων: Τάσος Γουδέλης
Αφήγηση: Κώστας Καστανάς, Λυδία Φωτοπούλου
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr