H Αλέκα Κατσέλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Σπούδασε χορό στη Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης της Κούλας Πράτσικα και υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν. Στη θεατρική σκηνή εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1942. Στην πολύχρονη καριέρα της συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό Θέατρο, το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» του Μάνου Κατράκη, το Κρατικό Θέατρου Βορείου Ελλάδος και με θιάσους του ελεύθερου θεάτρου. Στο χώρο του αρχαίου δράματος οι ερμηνείες της αποτέλεσαν πρότυπο διδασκαλίας ενώ εποχή άφησε ο ρόλος της στη «Μήδεια» που ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1968.
Το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο έγινε το 1951 με την ταινία «Λύκαινα» της Μαρίνας Πλυτά. Το 1962 τιμήθηκε με το Β’ Βραβείο Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, για την ερμηνεία της στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Ηλέκτρα». Ακολούθησαν κι άλλοι σημαντικοί ρόλοι σε κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Παράλληλα ασχολήθηκε με το ραδιόφωνο, τη θεατρική μετάφραση, τη διδασκαλία, ενώ επί σειρά ετών υπήρξε ιέρεια και πρωθιέρεια στις τελετές αφής της Ολυμπιακής Φλόγας.
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την ημερομηνία θανάτου της κορυφαίας ηθοποιού και δασκάλας του θεάτρου, στις 11 Σεπτεμβρίου 1994, παρουσιάζει την εκπομπή του 1997:
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ
Ένα αφιέρωμα στην
Αλέκα Κατσέλη
(video)
Η εκπομπή με οικοδέσποινα την ηθοποιό Δέσποινα Μπεμπεδέλη σκιαγραφεί την προσωπικότητα της μεγάλης πρωταγωνίστριας Αλέκας Κατσέλη μέσα από αφηγήσεις σημαντικών ηθοποιών του θεάτρου που υπήρξαν μαθητές της και προσώπων του οικογενειακού της περιβάλλοντος.
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, μαθήτρια της Σχολής Θεάτρου του Πέλου Κατσέλη, θυμάται την ημέρα των εισαγωγικών της εξετάσεων το 1959 στη Σχολή και τη διάρκεια της μαθητείας της εκεί. Μιλάει επίσης, για την επιβλητική φωνή της Αλέκας Κατσέλη στο ραδιοφωνικό θέατρο και την άψογη εκφορά του λόγου κατά την απόδοση των κειμένων. Επισημαίνει την συνταρακτική παρουσία της πάνω στη σκηνή που συνέπαιρνε το κοινό της, μεταφέροντας τις μνήμες της από την κοινή εμφάνιση της Κατσέλη και του Κατράκη σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το 1960 στο Άλσος της Νέας Σμύρνης.
Οι ηθοποιοί Βασίλης Τσιβιλίκας, Μάκης Πανώριος, Έφη Ροδίτη, Μπέτυ Αρβανίτη, Αννίτα Δεκαβάλλα, Δημήτρης Καταλειφός, Δήμητρα Παπαχρήστου θυμούνται την Αλέκα Κατσέλη ως δασκάλα υποκριτικής και αφηγούνται ανέκδοτα περιστατικά τονίζοντας ο καθένας ξεχωριστά την καθοριστική επίδραση, για την εξέλιξή τους, των δασκάλων τους Πέλου Κατσέλη και της συζύγου του Αλέκας, καθώς και τον σπουδαίο παιδαγωγικό τους ρόλο.
Περιλαμβάνεται επίσης συνέντευξη του θεατρικού σκηνοθέτη Εύη Γαβριηλίδη που περιγράφει τη συνάντησή του με τον Πέλο Κατσέλη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει απόσπασμα ομιλίας του σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρμαρινού όπου καταθέτει την προσωπική του εμπειρία από τη συνεργασία του με τη δασκάλα του Αλέκα Κατσέλη, το 1993, κατά το άνεβασμα της παράστασης «Μήδειας Υλικό» του Χάινερ Μύλλερ, ρόλος με τον οποίο η σπουδαία ηθοποιός είχε ταυτιστεί όσο με κανέναν άλλον.
Ο κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος αποτιμώντας την προσφορά της Αλέκας Κατσέλη στο ελληνικό θέατρο συνοψίζει τα χαρακτηριστικά της μεγάλης πρωταγωνίστριας του αρχαίου δράματος που ανιχνεύονται στην υποκριτική της: την καλλιτεχνική της καταγωγή ως μαθήτρια της Κούλας Πράτσικα και τη σχέση της με το υπαίθριο θέατρο, τη μαθητεία της στον Κάρολο Κουν αλλά και την παράδοση της “λόγιας” σχολής του Πέλου Κατσέλη και του Εθνικού Θεάτρου.
Ειδική αναφορά γίνεται στη συμμετοχή της ως Πρωθιέρεια των Ολυμπιακών Αγώνων το 1956 της Μελβούρνης, της Ρώμης το 1960 και του Τόκυο το 1964, αλλά και ως ιέρεια στην πρώτη τελετή αφής ολυμπιακής φλόγας για τους ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου το 1936, μαθήτρια στην ομάδα χορού που διηύθυνε η Κούλα Πράτσικα.
Τέλος, στην εκπομπή μιλούν η Νόρα και η Λούκα Κατσέλη, καθώς και η εγγονή της Αλέκας και του Πέλου Κατσέλη, Σάντρα Μαθιουδάκη.
Προβάλλονται στιγμιότυπα από θεατρικές παραστάσεις με πρωταγωνίστρια την Αλέκα Κατσέλη όπως, «Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα», του Λόρκα, «Οιδίπους τύραννος»(1974), από την ταινία «Ηλέκτρα» του Μ. Κακογιάννη και την ίδια στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, καθώς και ηχητικά ντοκουμέντα από το ραδιοφωνικό θέατρο με τη φωνή της.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Ανδρέας Αντωνιάδης
Έτος παραγωγής: 1997
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr