Ο πολιτικός και πρωθυπουργός της Ιταλίας (1963-1968 και 1974-1976), Άλντο Μόρο (Aldo Moro), διακεκριμένο μέλος του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, έπεσε θύμα απαγωγής των Ερυθρών Ταξιαρχιών (BR – Brigate Rosse), στις 16 Μαρτίου 1978. Μετά από 54 ημέρες κράτησης σε καθεστώς αιχμαλωσίας, εκτελέστηκε από τους απαγωγείς του.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 στην Ιταλία το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΙΚΚ) με ηγέτη τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ και συγκεκριμένα το 1973, προτείνει τη συγκυβέρνηση κομμουνιστών και χριστιανοδημοκρατών, τον αποκαλούμενο και ιστορικό συμβιβασμό (compromesso storico).
Πρόκειται για μία περίοδο βαθιάς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης για την Ιταλία, κατά την οποία ο Άλντο Μόρο ως πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών και ηγέτης της «αριστερής» πτέρυγας του κόμματός του δέχθηκε να συνεργαστεί με το ΙΚΚ για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης «εθνικής αλληλεγγύης», παρά τις έντονες αντιρρήσεις της «δεξιάς πτέρυγας» του κόμματός του με ηγέτη τον Τζούλιο Αντρεότι. Το 1976 σημειώνεται ένας πολιτικός συμβιβασμός, όπου το ΙΚΚ εγγυάται να στηρίξει τη μονοκομματική κυβέρνηση της Εθνικής Αλληλεγγύης Χριστιανοδημοκρατών, με επικεφαλής τον Αντρεότι, χωρίς να συμμετέχει σε αυτή. Η κυβέρνηση Αντρεότι παραιτήθηκε το 1978 για να μπορέσει να συμμετάσχει το ΙΚΚ, για πρώτη φορά ξανά μετά το 1946, σε μια συγκυβέρνηση πλειοψηφίας με πρωθυπουργό πάλι τον Αντρεότι. Το ενδεχόμενο αυτό αντιμετωπίζεται αρνητικά από τις ακροαριστερές πολιτικές ομάδες στην Ιταλία.
Στις 16 Μαρτίου 1978 επρόκειτο να δοθεί ψήφος εμπιστοσύνης στη νέα κυβέρνηση Αντρεότι και την ίδια ημέρα οι Ερυθρές Ταξιαρχίες επιτίθενται και εκτελούν τους πέντε σωματοφύλακες του Μόρο και απάγουν τον ίδιο, τον οποίο θεωρούσαν κεντρικό πολιτικό εχθρό τους και βασικό παράγοντα υλοποίησης του επαίσχυντου ιστορικού συμβιβασμού. Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες ήταν μια τρομοκρατική οργάνωση ακροαριστερών πεποιθήσεων με στόχο αφενός τη δημιουργία ενός «επαναστατικού» κράτους μέσα από τον ένοπλο αγώνα και αφετέρου την έξοδο της Ιταλίας από το ΝΑΤΟ.
Με την απαγωγή του Μόρο οι Ε.Τ. απαιτούν την απελευθέρωση των ιδρυτικών μελών τους, Ρενάτο Κούρτσιο και Αλμπέρτο Φραντσεσκίνι, καθώς και άλλων φυλακισμένων μελών της οργάνωσης, προκειμένου να αφεθεί ελεύθερος ο πρώην πρωθυπουργός. Η κυβέρνηση αρνήθηκε να διαπραγματευτεί απαιτώντας την απελευθέρωση του Μόρο. Μετά από 54 ημέρες κράτησης ο Μόρο εκτελέστηκε από τον επικεφαλής των απαγωγέων, Μάριο Μορέττι, με έντεκα σφαίρες, στη Ρώμη, στις 9 Μαΐου 1978. Την ίδια ημέρα βρέθηκε η σωρός του μέσα σε ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο στη Βία Καετάνι ακριβώς στη μέση της απόστασης από τα γραφεία του Χριστιανοδημοκρατικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο από την απαγωγή του Άλντο Μόρο στις 16 Μαρτίου 1978, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ
ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΜΟΡΟ ΕΝΑΣ ΒΟΛΙΚΟΣ ΟΜΗΡΟΣ_Α ΜΕΡΟΣ
Σε αυτό το επεισόδιο της ενημερωτικής εκπομπής «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα» του Στέλιου Κούλογλου, παραγωγής 1998, παρουσιάζεται το πρώτο μέρος της έρευνας σχετικά με την υπόθεση της απαγωγής και δολοφονίας του Ιταλού πολιτικού Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες.
Παρουσιάζονται οι προετοιμασίες της επιχείρησης από την πλευρά των Ερυθρών Ταξιαρχιών και το πολιτικό κλίμα της εποχής στην Ιταλία και τα ταραγμένα δέκα χρόνια που είχαν προηγηθεί. Περιγράφεται η ρήξη του Μπερλινγκουέρ με το παρελθόν του ΙΚΚ, αλλά και τη Μόσχα και η προσπάθεια του Άλντο Μόρο εν μέσω ψυχρού Πολέμου να ανταποκριθεί στο κάλεσμα του πρώτου για μια συνεργασία των αριστερών και των δεξιών πολιτικών δυνάμεων προς όφελος της χώρας. Επισημαίνονται οι παρεμβάσεις των ΗΠΑ στις προσπάθειες σύμπραξης συντηρητικών και αριστερών με πρόσχημα τον κίνδυνο υπονόμευσης του ΝΑΤΟ.
Ιδρυτικά μέλη των Ερυθρών Ταξιαρχιών, όπως ο Αλμπέρτο Φραντσεσκίνι αλλά και τα μέλη που πρωταγωνίστησαν στην επιχείρηση της απαγωγής του Άλντο Μόρο, εξηγούν την εξέλιξη των δράσεων της οργάνωσης, την οπτική που είχαν απέναντι στα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας καθώς και το σκεπτικό και την οργάνωση της επιχείρησης. Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Δεληολάνης μιλάει για τον Μάριο Μορέττι ο οποίος αφού στρατολογήθηκε στις Ε.Τ. κατηγορήθηκε για μιλιταρισμό και αποπέμφθηκε από αυτή, όμως μετά τη φυλάκιση και αδρανοποίηση της ηγετικής ομάδας της οργάνωσης επέστρεψε και ανέλαβε δράση. Η Αντριάνα Φαράντα, στέλεχος των Ε.Τ., μιλάει για τη συμμετοχή της στις επιχειρήσεις και την εκπαίδευση στα όπλα. Εξηγεί την τελική επιλογή στόχου για απαγωγή και τις συνθήκες υπό τις οποίες οργανώθηκαν και προετοιμάστηκαν για να εκτελέσουν τις αποστολές που τους ανατέθηκαν.
Η εκπομπή περιγράφει το πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιήθηκε η απαγωγή, τις αντιδράσεις της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, την εμπλοκή των ξένων διπλωματικών και μυστικών υπηρεσιών, τις λεπτομέρειες της απαγωγής και φυλάκισης του Άλντο Μόρο. Η αφήγηση πλαισιώνεται από ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις, πλάνα αρχείου, αποσπάσματα από τα δελτία ειδήσεων και δηλώσεις πολιτικών και αξιωματούχων της συγκεκριμένης περιόδου. Ο Μάριο Μορέττι, αρχηγός της επιχείρησης, η Αντριάνα Φαράντα, ο Πρόσπερο Γκαλινάρι και ο Μπρούνο Σεγκέτι, μέλη των Ε.Τ. που συμμετείχαν σε αυτή περιγράφουν την επιχείρηση και θυμούνται τις στιγμές εκείνες, την αντίδραση του Μόρο και το σοκ στο οποίο είχε περιέλθει και εκείνος και οι απαγωγείς του. Η Λ. Μπραγκέτι, μέλος των Ε.Τ., περιγράφει τις συνθήκες αιχμαλωσίας του Μόρο σε ένα σπίτι που η ίδια είχε αγοράσει για λογαριασμό της οργάνωσης.
Περιγράφονται οι αντιδράσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης με το σχηματισμό μιας ειδικής επιτροπής της οποίας τα μέλη φέρεται ότι ανήκαν σε μυστική ομάδα με φιλοαμερικανική, αντιδραστική και αντικομουνιστική ατζέντα με στόχο να ελέγξει σημεία πολιτικής και οικονομικής σημασίας στην Ιταλία, σαφώς αντίθετη με το πολιτικό πρόγραμμα του Μόρο και χωρίς πρόθεση να τον απελευθερώσουν από τις Ε.Τ..
Τα μέλη των Ε.Τ. που συμμετείχαν στην απαγωγή μιλούν για τις προθέσεις τους, τις «ανακρίσεις» του Μόρο από τον Μορέττι, τις συνθήκες κράτησής του, τις αναγνώσεις βιβλίων, πρωτοσέλιδων εφημερίδων από εκείνον και τις συζητήσεις με τους απαγωγείς του, οι οποίες του αποκαλύπτουν σταδιακά την απροθυμία των πολιτικών να κινηθούν για την απελευθέρωσή του. Προβάλλεται αρχειακό υλικό από τις επίσημες αντιδράσεις πολιτικών προσώπων και κομμάτων όπως το ΙΚΚ και των Χριστιανοδημοκρατών της Ιταλίας τα οποία αρνήθηκαν σθεναρά στη διαπραγμάτευση με τις Ε.Τ., αλλά και των Σοσιαλδημοκρατών του Μπετίνο Κράξι που υποστήριξαν την προσπάθεια να απελευθερωθεί ο Μόρο.
Παρουσιάζονται επίσης οι επανειλημμένες ανεξήγητες κινήσεις των διωκτικών αρχών και των μυστικών υπηρεσιών μετά από πληροφορίες για την ακριβή τοποθεσία του κρησφύγετου των Ε.Τ., ενώ προβάλλονται οι διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη διάσπαση των Ε.Τ. και την εσωτερική διαφωνία των μελών για το πώς θα προχωρήσουν με την απαγωγή του Μόρο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι διαπιστώσεις-παρατηρήσεις του Ιταλού γερουσιαστή Σέρτζιο Φλαμίνι, ο οποίος συνέχισε να ερευνά την υπόθεση και τα σημαντικά ερωτηματικά που έθεσε, πολλά χρόνια μετά τη δολοφονία του Άλντο Μόρο, καθώς και οι καίριες επισημάνσεις του δημοσιογράφου Δημήτρη Δεληολάνη ο οποίος μελέτησε εκτενώς την υπόθεση Μόρο.
Σκηνοθεσία: ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
Σενάριο: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΟΥΛΟΓΛΟΥ
Έτος παραγωγής: 1998
Δείτε περισσότερα εδώ: https://www.ert.gr/archeio/