Η Διεθνής Αμνηστία είναι ένα παγκόσμιο, ανεξάρτητο, εθελοντικό κίνημα με στόχο το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η παύση των παραβιάσεών τους σε όλο τον κόσμο και αριθμεί 7 εκατομμύρια μέλη, ακτιβιστές και υποστηρικτές, με δομές και εθνικά τμήματα. Οι ερευνητές της συγκεντρώνουν και διασταυρώνουν στοιχεία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιεύουν αυτές τις πληροφορίες και τις χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης απέναντι σε κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς, ένοπλες ομάδες, επιχειρήσεις και άλλους μη κυβερνητικούς παράγοντες που ευθύνονται για αυτές τις παραβιάσεις. Η κινητοποίηση των μελών της με επιστολές, εκκλήσεις, δρώμενα, εκδηλώσεις, δημόσιες συζητήσεις και εκπαιδευτικές δράσεις ασκεί πίεση σε διεθνές επίπεδο και προωθεί και προβάλλει το αίτημα για το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ενώ ταυτόχρονα επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα της διεθνούς κοινής γνώμης. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 60 ετών από την ίδρυση της Διεθνούς Αμνηστίας, στις 28 Μαΐου 1961, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή:
ΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΑΙΡ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΜΝΗΣΤΙΑ
(video)
Πρόκειται για μία ειδική παραγωγή της ΕΤ-1 με τον Περικλή Πάγκαλο, Πρόεδρο της Ελληνικής Επιτροπής Διεθνούς Αμνηστίας, την Βιργινία Τσουδερού, Υφυπουργό Εξωτερικών και τον Νίκο Αλιβιζάτο, Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Αθηνών. Η παραγωγή έγινε το 1993, προβλήθηκε την ίδια χρονιά στην επέτειο εκδήλωσης του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου και αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος προβάλλεται ένα ντοκιμαντέρ της Διεθνούς Αμνηστίας με αφορμή τα 40 χρόνια από την ίδρυσή της το 1991, όπου παρουσιάζεται ο ρόλος της και οι αγώνες για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Το δεύτερο μέρος είναι μία συζήτηση των Πάγκαλου, Τσουδερού και Αλιβιζάτου αναφορικά με το έργο της Διεθνούς Αμνηστίας, την κατάσταση διεθνώς σε ότι αφορά το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και τα νέα προβλήματα και προκλήσεις που διαφαίνονται για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Το ντοκιμαντέρ της Διεθνούς Αμνηστίας περιλαμβάνει φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό με ιδιαιτέρως σκληρές σκηνές από βασανιστήρια, θανατώσεις, εκτελέσεις και δίκες αντιφρονούντων σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα. Περιγράφεται η ιστορία της ίδρυσης της Δ.Α. από τον Πήτερ Μπένεσον, άγγλο δικηγόρο, ο οποίος το Νοέμβριο του 1960 αποφάσισε να πολεμήσει την αδιαφορία που διαπίστωνε γύρω του, γράφοντας ένα άρθρο στον Ομπσέρβερ για τους ξεχασμένους φυλακισμένους. Ακολούθησε η έκδοση του περιοδικού με τίτλο Αμνηστία. Γίνεται αναφορά στην περίπτωση του Βάτσλαβ Χάβελ, προέδρου της Τσεχοσλοβακίας, ο οποίος υπήρξε κρατούμενος για 4 χρόνια και «υιοθετήθηκε» από τη Διεθνή Αμνηστία και μιλάει στην εκπομπή για την ιστορία του αλλά και για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως κινητήρια δύναμη του κόσμου.
Αναφέρονται και εξηγούνται οι βασικοί κανόνες και οι αρχές λειτουργίας της Διεθνούς αμνηστίας: Υιοθεσία, Μη βία, Αμεροληψία, Ουδετερότητα και Ανεξαρτησία. Περιλαμβάνονται πλάνα από διάφορες χώρες του κόσμου όπως η Χιλή, η Τουρκία, η Κίνα, το Μαρόκο, η Λιβύη, οι ΗΠΑ και συνοδεύονται με αναφορές σε περιπτώσεις προσώπων που εξαφανίστηκαν μετά τη σύλληψή τους από τις αρχές, σε πολιτικούς κρατούμενους αλλά και στις περιπτώσεις εφαρμογής της θανατικής ποινής. Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται επίσης στα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονται πολιτικοί κρατούμενοι σε διάφορες χώρες και περιλαμβάνονται μαρτυρίες ανθρώπων που επέζησαν αυτών. Γίνεται αναφορά στο στρατόπεδο θανάτου Μποΐρο στη Γουινέα, παρουσιάζεται μαρτυρία γυναίκας από την Τουρκία που περιγράφει το βασανισμό του άνδρα της από τις αστυνομικές αρχές, δίνονται αρκετά παραδείγματα αντιφρονούντων στην ΕΣΣΔ που φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν και ταυτόχρονα περιγράφεται η ευεργετική δράση της Δ.Α. με τις εκστρατείες της οι οποίες στόχευαν στη μείωση της έντασης από την πλευρά των χωρών αυτών και στη βελτίωση των συνθηκών κράτησης των φυλακισμένων.
Το 1977 απονέμεται το Νόμπελ Ειρήνης στη Διεθνή Αμνηστία και αυτή η βράβευση θεωρείται ως απόδειξη της σημασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σύγχρονη εποχή. Ωστόσο είναι πολλά τα παραδείγματα που υπογραμμίζουν την αποτυχία να περιοριστούν τα εγκλήματα και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έγινε στην Καμπότζη με τις σφαγές που διέπραξαν οι κόκκινοι Χμερ. Το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται στην προσπάθεια να σταματήσει η θανατική ποινή ανά τον κόσμο, αναφέρεται σε περιπτώσεις όπως τα τάγματα θανάτου από αστυνομικούς και στρατιωτικούς στη Γουατεμάλα, στις εκτελέσεις μελών επιτροπών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κολομβία, στις εξαφανίσεις χιλιάδων ανδρών στην Αργεντινή μετά το πραξικόπημα του στρατού. Παρουσιάζεται η περίπτωση ζευγαριού από την Αργεντινή το οποίο επανασυνδέθηκε και ζει στις ΗΠΑ μετά από παρέμβαση της Διεθνούς Αμνηστίας, ενώ γίνεται αναφορά και στις διαμαρτυρίες των χιλιάδων μανάδων που επί 12 χρόνια ζητούσαν να μάθουν πού βρίσκονται τα παιδιά τους.
Η εκπομπή αναφέρεται επίσης στις σφαγές των Κούρδων από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, την βίαιη συμπεριφορά και την κατάφορη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων από τον Ισραηλινό στρατό, αλλά και τη σφαγή στην πλατεία Τιεν Ανμέν το 1989 και τον ισχυρισμό της Κίνας ότι οι αντιδράσεις της Διεθνούς κοινότητας αποτελούσαν παρέμβαση στα εσωτερικά της θέματα. Ο Βάτσλαβ Χάβελ απαντάει σε αυτή τη θέση ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται για παρέμβαση στα εσωτερικά θέματα μίας χώρας όταν παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής, οι Πάγκαλος, Τσουδερού και Αλιβιζάτος συζητούν μια σειρά από ενδιαφέροντα ζητήματα όπως η εκμετάλλευση των ανθρώπινων δικαιωμάτων για συμφέροντα, γεωπολιτικούς λόγους, η ανάδειξη του ζητήματος της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σύγχρονη εποχή, η έξαρση της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο κυνισμός και η παραγνώριση της καταπάτησης των δικαιωμάτων αυτών, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, των κυβερνήσεων, ο ρόλος των βουλευτών, η αφετηρία του αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως μέσο ανατροπής των κομουνιστικών καθεστώτων και το κενό ειλικρίνειας από πλευράς «δυτικού κόσμου» που φαίνεται να ακολουθεί την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η αύξηση φαινομένων εθνικισμού, ρατσισμού και ξενοφοβίας, το ακανθώδες ζήτημα του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας και το θέμα της επίσημης κατάργησης της θανατικής ποινής.
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 21 Απριλίου 1993
Σκηνοθεσία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr