Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός άφησε την τελευταία του πνοή στην Κέρκυρα την 9η Φεβρουαρίου 1857. Έζησε στη Ζάκυνθο, τη γενέτειρά του, και στην Κέρκυρα. Ο ποιητής που ύμνησε τα υψηλά ιδανικά της Ελληνικής Επανάστασης, έγραψε τον «Ύμνο εις την Ελευθερία» το 1823, τμήμα του οποίου αποτελεί τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας από το 1865. Ο «Ύμνος» είχε μεγάλη απήχηση, μεταφράστηκε στις περισσότερες ξένες γλώσσες και ενίσχυσε το κίνημα του φιλελληνισμού. Από τα κορυφαία έργα του Σολωμού θεωρούνται οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και η «Γυναίκα της Ζάκυθος» που άρχισε να γράφεται στη Ζάκυνθο στο διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγιού (1825-1826).
Ως προς το γλωσσικό ζήτημα ο Σολωμός τάχθηκε με τη θέση όσων υποστήριζαν την ομιλουμένη, τη γλώσσα του λαού, και τη θέση αυτή υπερασπίστηκε με το έργο του, γραμμένο σε δημοτική γλώσσα. Η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή, καθιερώθηκε προς τιμήν του ως Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας, μια ιδέα που εμπνεύστηκαν οι ομογενείς της Ιταλίας.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά για τον Διονύσιο Σολωμό, παραγωγής του 2017, στο πλαίσιο της σειράς «Εποχές και Συγγραφείς», που ερευνά τη ζωή και το έργο του, σε σχέση με την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του. Το ντοκιμαντέρ, που εντάσσεται σε αφιέρωμα για τα 160 χρόνια από το θάνατο του Σολωμού, και αναφέρεται στον ποιητή και το έργο του με βάση σύγχρονες φιλολογικές μελέτες γύρω από αυτό. Το αφιέρωμα είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας του Τάσου Ψαρρά ενώ το τεκμηριωτικό υλικό προέρχεται από σημαντικά ιδιωτικά και δημόσια αρχεία.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
Σύγχρονες προσεγγίσεις
Μέρος 3
(video)
Το ντοκιμαντέρ ανιχνεύει αρχικά την απήχηση του έργου του Διονύσιου Σολωμού στους συγχρόνους του αμέσως μετά τον θάνατό του και την πρόσληψή του από το νεοελληνικό κράτος ως εθνικού ποιητή το 1865 σε σχέση με την κυρίαρχη ιδεολογία του μεγαλοϊδεατισμού, μέσα στα ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενα εκείνης της περιόδου.
Ερευνάται η σχέση του ίδιου του ποιητή με την Ελλάδα και τα πολιτικά πράγματα μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, αλλά και το ενδιαφέρον του για την ελληνική υπόθεση κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, σε αντιπαραβολή με την πολιτική και κοινωνική του ταυτότητα στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα. Γίνεται αναφορά στο πώς η Ελληνική Επανάσταση τον ενέπνευσε στο έργο του και στον τρόπο που παρουσιάζεται ο ελληνικός κόσμος στην ποίησή του, καθώς για τον Σολωμό κινείται στη σφαίρα του ιδεατού. Ιδιαίτερα, για τη σχέση του με την επαναστατημένη Ελλάδα εξετάζεται η σχέση του Σολωμού με τις σύγχρονες γραπτές ιστορικές μαρτυρίες. Γίνεται ακόμη λόγος για την επίδραση που άσκησε στο έργο του Σολωμού η Ιταλική Επανάσταση του 1848 αλλά και ο Κριμαϊκός Πόλεμος του 1854.
Μελετητές του έργου του Σολωμού μιλούν στην εκπομπή, φωτίζουν ζητήματα της σολωμικής γραφής και αναλύουν σημαντικά έργα του. Μιλούν οι: Κατερίνα Τικτοπούλου, καθηγήτρια Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. και συγγραφέας, Μαρία Δεληβοριά, συγγραφέας, Δημήτριος Αρβανιτάκης, ιστορικός-συνεργάτης Μουσείου Μπενάκη, Γιάννης Παπαθεοδώρου, καθ. Ελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γιώργος Ανδρειωμένος, καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Αλέξης Πολίτης, καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτρης Κόκορης, Καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α.Π.Θ., Κώστας Παπαγεωργίου, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, Δημήτρης Δημηρούλης, Καθηγητής Ελληνικής Λογοτεχνίας Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Σιδέρης, ψυχίατρος-συγγραφέας, Μάσσιμο Πέρι, καθηγητής Πανεπιστημίου Padova.
Υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων, η επιρροή του από τον γερμανικό ρομαντισμό με παράδειγμα αναφοράς την αποσπασματική μορφή των ποιητικών συνθέσεων της ωριμότητάς του. Παράλληλα, η χρήση του ίδιου θεματικού μοτίβου σε πολλές παραλλαγές μέσα στο έργο του και η σχέση του με το δημοτικό τραγούδι.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο σατιρικό κείμενο «Η γυναίκα της Ζάκυθος» που θεωρείται από τα κορυφαία του Σολωμού και ανήκει στα πρώτα πεζά της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Τέλος, το ντοκιμαντέρ ανιχνεύει πτυχές του ιδιωτικού βίου του ποιητή όπως, τη σχέση του με τη θρησκεία, τον εθισμό στο ποτό και το προσωπικό του τραύμα που χαρακτήρισε τον ψυχισμό του, καθώς ήταν νόθο παιδί του κόντε Νικολάου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη. Με γνώμονα το έργο του επιχειρείται ο εντοπισμός των προσωπικών του βιωμάτων στην τέχνη του, μέσα από τα ποιήματα: «Ο Λάμπρος», «Εις Μοναχήν», «Η Ξανθούλα» και «Ο Κρητικός». Πιο συγκεκριμένα, στον «Κρητικό», προσεγγίζεται το θέμα της Φεγγαροντυμένης με όρους αναλυτικής ψυχολογίας, οραματική μορφή η οποία ταυτίζεται με το ασυνείδητο Anima του Γιουνγκ, σύμφωνα με την ερμηνεία του καθηγητή Μάσσιμο Πέρι.
Προβάλλεται πλούσιο οπτικό υλικό από δημόσια και ιδιωτικά αρχεία.
Έτος παραγωγής: 2017
Έρευνα-σκηνοθεσία-παραγωγή: Τάσος Ψαρράς
Αφήγηση: Κώστας Καστανάς
Κείμενο: Δημήτρης Δημητρούλης
Αρχισυντάκτης: Τάσος Γουδέλης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr